Wybór sposobu doręczeń pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Tematyka: skarga, WSA Gdańsk, doręczenia, postępowanie sądowoadministracyjne, braki formalne, przywrócenie terminu

Wniesienie skargi w formie elektronicznej, inicjującej postępowanie sądowoadministracyjne, determinuje
początkowy sposób doręczeń pism procesowych w sprawie.
Skarga do WSA w Gdańsku
W styczniu 2022 r. do WSA w Gdańsku wpłynęła skarga M.W. (dalej: Strona) na decyzję SKO w Słupsku
z 15.10.2021 r. w przedmiocie skierowania na badanie lekarskie w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań
zdrowotnych do kierowania pojazdami, wniesiona przez platformę ePUAP. Skarga nie została podpisana, nie
zawierała uzasadnienia, nie podano numeru PESEL Strony, nie dołączono pełnomocnictwa oraz nie wykazano, że
pełnomocnik należy do kręgu osób, które mogą występować jako pełnomocnicy w postępowaniu przed sądem
administracyjnym. Skarga nie została również opłacona. Wezwanie do uzupełnienia ww. braków skargi w terminie 7
dni od dnia otrzymania wezwania zostało uznane za doręczone 9.2.2022 r., a wyznaczony termin upłynął
bezskutecznie 16.2.2022 r. Wobec czego, WSA w Gdańsku postanowieniem z 24.3.2022 r., doręczonym
pełnomocnikowi 19.4.2022 r., odrzucił skargę.
25.4.2022 r. pełnomocnik wniósł, za pośrednictwem platformy ePUAP, zażalenie na opisane wyżej postanowienie.
Postanowieniem z 30.6.2022 r., doręczonym 11.8.2022 r., NSA oddalił zażalenie, stwierdzając, że postanowienie
o odrzuceniu skargi było prawidłowe. W uzasadnieniu NSA podkreślił, że całe postępowanie, łącznie
z postępowaniem zażaleniowym, toczyło się w trybie elektronicznym i w ten sposób była prowadzona cała
korespondencja pomiędzy stroną, a sądem. To Strona wybrała taki tryb procedowania wnosząc skargę drogą
elektroniczną. Zarzuty pełnomocnika, że nie uzupełnił braków formalnych skargi z tego powodu, iż oczekiwał, że
korespondencja będzie mu doręczona za pośrednictwem poczty polskiej, nie zostały uwzględnione.
Pismem z 18.8.2022 r., poprzez platformę ePUAP, pełnomocnik wniósł wniosek o przywrócenie terminu do
uzupełnienia braków formalnych skargi.
Stanowisko WSA w Gdańsku
WSA w Gdańsku wskazał, że dokonywanie czynności przez stronę w postępowaniu sądowoadministracyjnym
ograniczone jest terminami procesowymi, które mają służyć m.in. zdyscyplinowaniu, zdynamizowaniu postępowania,
jak również potrzebie rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym czasie i stabilizacji już podjętego rozstrzygnięcia.
Uchybienie terminu prowadzi do bezskuteczności podjętej czynności (art. 85 PostAdmU). Przed negatywnymi
skutkami uchybienia terminu strona może bronić się poprzez złożenie wniosku o przywrócenie terminu. Z art. 86 § 1
PostAdmU wynika, że przywrócenie terminu determinuje wykazanie przez stronę braku winy w niedokonaniu
czynności w terminie. Przesłanki przywrócenia terminu, z art. 87 PostAdmU, to: (I) uprawdopodobnienie przez
zainteresowany podmiot braku swojej winy, (II) wniesienie wniosku o przywrócenie terminu, (III) dochowanie terminu
do wniesienia takiego wniosku i (IV) dopełnienie wraz z wnioskiem czynności, dla której był ustanowiony termin.
Przywrócenie terminu uwarunkowane jest wystąpieniem ww. przesłanek łącznie.
W pierwszej kolejności badaniu podlega przesłanka terminowości złożonego wniosku, a więc to czy został złożony
w terminie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 87 § 1 PostAdmU). Termin 7-dniowy biegnie od
daty ustania przyczyny uchybienia. Jeżeli strona jest zastępowana przez pełnomocnika procesowego, termin liczy się
od daty, gdy pełnomocnik dowiedział się o uchybieniu terminowi i mógł dokonać czynności procesowej.
Jak wynika z akt sprawy, pełnomocnik o uchybieniu terminu powziął wiedzę 19.4.2022 r. (doręczenie za
pośrednictwem poczty postanowienia o odrzuceniu skargi z powodu nieuzupełnienia w terminie jej braków
formalnych i fiskalnych). 25.4.2022 r. Pełnomocnik zakwestionował ww. postanowienie (i uchybienie terminowi)
zażaleniem. WSA w Gdańsku uwzględnił, że początek biegu terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu
wyznacza data doręczenia orzeczenia rozstrzygającego zażalenie, tj. 11.8.2022 r. Termin do wniesienia wniosku
o przywrócenie terminu został zachowany - wniosek złożono 18.8.2022 r. Pełnomocnik już w tej dacie wiedział, że
wezwano go do uzupełnienia braków skargi. WSA w Gdańsku uwzględnił na korzyść Strony, że zgodnie z poglądem
orzecznictwa, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy nie da się jednoznacznie ustalić, czy termin z art. 87 § 1
PostAdmU został zachowany, należy rozpoznać wniosek o przywrócenie terminu merytorycznie.
WSA w Gdańsku ocenił ww. wniosek jako dopuszczalny, wobec uzupełnienia przez Pełnomocnika braków, poprzez
prawidłowe dokonanie pismami z 6.2.2023 r. i 7.4.2023 r. uchybionych czynności, tj. uzupełnienie braków skargi
(uzasadnienie skargi, podanie numeru PESEL Strony, nadesłanie pełnomocnictwa procesowego, wykazanie, że
pełnomocnik należy do kręgu osób, które mogą ją reprezentować).

W orzecznictwie podnosi się, że jako kryterium przy ocenie winy w uchybieniu terminu należy przyjąć obiektywny
miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy. W razie gdy ustalone
przez sąd okoliczności uchybienia terminu świadczą o zachowaniu noszącym znamiona winy - w jakiejkolwiek jej
postaci, także winy polegającej na niedbalstwie, sąd nie przywróci uchybionego terminu. Brak winy jako przesłanka
zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się z obowiązkiem strony zachowania staranności przy
dokonywaniu czynności procesowych i można mówić o niej tylko wówczas, gdy dopełnienie czynności w terminie
stało się niemożliwe z powodu trudnej do przezwyciężenia przeszkody niezależnej od strony.
Okoliczności podniesione przez pełnomocnika nie uprawdopodobniają braku winy w uchybieniu terminu do
uzupełniania braków formalnych skargi. Z wniosku oraz akt sprawy wynika, że uchybienie terminu było przez
pełnomocnika zawinione. Jako przeszkodę w terminowym uzupełnieniu braków skargi wskazał on, że pomimo, iż
sam kieruje do WSA w Gdańsku pisma w formie elektronicznej, to spodziewał się, że korespondencja sądowa będzie
mu doręczana w formie papierowej za pośrednictwem poczty polskiej. Tożsama argumentacja została podniesiona
w zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi.
NSA wskazał, że wobec wniesienia skargi w formie elektronicznej, pełnomocnik inicjując postępowanie
sądowoadministracyjne, poprzez swoje działanie sam zdeterminował początkowy sposób doręczeń pism
procesowych w sprawie. Zgodnie z art. 74a § 1 pkt 1 PostAdmU doręczenie pism przez sąd następuje za pomocą
środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez
elektroniczną skrzynkę podawczą sądu lub organu, za pośrednictwem którego składane jest pismo. Taka sytuacja
miała miejsce w sprawie. Inicjująca postępowanie skarga została wniesiona za pośrednictwem organu w formie
elektronicznej. Dyspozycja, jaką Strona złożyła organom w toku postępowania administracyjnego, aby przesyłano jej
korespondencję w formie papierowej, tradycyjnej, mogła mieć zaś tylko skutek w tym postępowaniu, w którym ją
złożono, a zatem w postępowaniu administracyjnym. W postępowaniu sądowadministracyjnym taką dyspozycję
złożona dopiero 17.2.2022 r., tj. po upływie terminu do uzupełniania braków skargi. Dopiero w tej dacie pełnomocnik
złożył oświadczenie o rezygnacji z doręczeń za pomocą środków komunikacji elektronicznej. W toku postępowania
dyspozycja była przez WSA w Gdańsku uwzględniana, a korespondencję do Strony kierowano za pośrednictwem
operatora pocztowego. Trudno przyjąć, aby pełnomocnik nie ponosił winy, w tym, że nie odebrał i nie zrealizował
w terminie elektronicznego wezwania do uzupełniania braków skargi. Istotne pozostaje, że brak odbioru pisma
elektronicznego nie oznacza, że nie wywiera ono skutków procesowych. Po upływie określonego w art. 74a §
8 PostAdmU terminu (14 dni od pierwszego zawiadomienia) pismo takie uznaje się za doręczone.
Pełnomocnik, poza wskazaniem, iż nie zdawał sobie sprawy, jakie skutki procesowe będzie miało wniesienie skargi
w formie elektronicznej, nie przytoczył okoliczności, które wskazywałyby, że faktycznie napotkał przeszkody, które
obiektywnie i w sposób niemożliwy do przezwyciężenia uniemożliwiały wykonanie wezwania do uzupełniania braków
formalnych. Biorąc pod uwagę art. 86 PostAdmU i art. 87 PostAdmU, to na osobie wnoszącej o przywrócenie terminu
spoczywa obowiązek wykazania, że nie ponosi ona winy w uchybieniu terminu, ponieważ z obiektywnych
i niezależnych niej przyczyn nie mogła dokonać czynności w określonym czasie. Za tego rodzaju przyczynę
(niezależną od strony), nie może być uznana nieznajomość przepisów prawa. Skutki zaniedbań pełnomocnika
w należytym prowadzeniu czynności procesowych, obciążają stronę, która wybrała określoną osobę do
prowadzenia jej spraw.
Z tych względów WSA w Gdańsku, na podstawie art. 86 § 1 PostAdmU, orzekł o odmowie przywrócenia terminu do
uzupełniania braków formalnych skargi.

Komentarz
Na tle stanu faktycznego sprawy WSA w Gdańsku, w ślad za NSA, wypowiedział się na temat okoliczności
uprawdopodabniających brak winy w uchybieniu terminu na dokonanie czynności procesowej (tu: uzupełnienie
braków formalnych skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego), co stanowi jedną z ustawowych przesłanek
przywrócenia terminu. Zdaniem WSA w Gdańsku, okolicznością taką z pewnością nie jest nieznajomość prawa,
w zakresie zasad doręczeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Postanowienie WSA w Gdańsku z 5.7.2023 r., III SA/Gd 22/22,

WSA w Gdańsku uznał, że pełnomocnik nie wykazał braku winy w uchybieniu terminu do uzupełnienia braków formalnych skargi. Sąd odmówił przywrócenia terminu, argumentując, że nieznajomość prawa nie stanowi wystarczającej przesłanki.