Rewolucja w pozasądowej kompensacji szkód powstałych na skutek zdarzeń medycznych

Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą rewolucyjne zmiany w pozasądowej kompensacji szkód medycznych. Nowy model rekompensaty opiera się na Funduszu Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych i eliminuje dotychczasowe wojewódzkie komisje. Decyzje przyznawania świadczeń kompensacyjnych będzie podejmował Rzecznik Praw Pacjenta.
Tematyka: rewolucja, pozasądowa kompensacja, szkody medyczne, Rzecznik Praw Pacjenta, Fundusz Kompensacyjny, świadczenia kompensacyjne
Prezydent podpisał ustawę z 16.6.2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
oraz niektórych innych ustaw. Głównym celem wprowadzanych zmian jest wdrożenie nowego modelu
pozasądowego rekompensowania szkód powstałych w wyniku zdarzeń medycznych. Przepisy ustawy
przewidują istotne zmiany systemowe w dochodzeniu rekompensaty pieniężnej za szkody powstałe podczas
udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w szpitalach.
• Przepisy zmieniające ustawę z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2022
r. poz. 1876) wejdą w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia (Prezydent podpisał ustawę 4.8.2023 r.);


• Nowe przepisy przewidują likwidację dotychczas funkcjonujących wojewódzkich komisji do spraw
orzekania o zdarzeniach medycznych. Opinie w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego
skutków będą wydawane przez Zespół do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń
Medycznych, działający przy Rzeczniku Praw Pacjenta;
• Kompetencję do rozpatrzenia wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego należą do Rzecznika
Praw Pacjenta. Rzecznik rozstrzygnie sprawę w drodze decyzji administracyjnej;
• Świadczenia kompensacyjne finansowane będą z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych –
państwowego funduszu celowego, zasilanego w głównej mierze przez Narodowy Fundusz Zdrowia;
• Postępowanie o przyznanie świadczenia kompensacyjnego pozostanie alternatywną ścieżką do uzyskania
rekompensaty w odniesieniu do dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia na drodze
cywilnoprawnej.
Likwidacja dotychczasowych komisji wojewódzkich
Ustawa przewiduje likwidację działających obecnie wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach
medycznych od 1.7.2024 r. Kadencja komisji, która upływa w 2023 r., zostanie przedłużona na mocy ustawy do
czasu likwidacji komisji. Ustawa zapewnia możliwość złożenia do wojewódzkich komisji wniosków o ustalenie
zdarzeń medycznych na zasadach dotychczasowych w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy – dla
zdarzeń medycznych mających miejsce przed dniem wejścia w życie ustawy. Jeżeli jednak wnioskodawca już po
wejściu ustawy w życie dowie się o skutkach zdarzenia medycznego zaistniałego przed dniem jej wejścia w życie,
uprawniony będzie do złożenia wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego na nowych zasadach.
Postępowania toczące się przed komisjami wojewódzkimi, które nie zostaną zakończone do 30.6.2024 r., przejęte
zostaną do prowadzenia przez Rzecznika Praw Pacjenta.
Decyzję w kwestii przyznania świadczenia podejmie Rzecznik Praw Pacjenta
Kompetencję do rozpatrzenia wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego przepisy ustawy przypisują
Rzecznikowi Praw Pacjenta. Wsparcia udzielać będzie działający przy Rzeczniku Zespół do spraw Świadczeń
z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, do którego zadań należy wydawanie w toku
postępowania opinii w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków. Po zasięgnięciu opinii
Zespołu, Rzecznik rozstrzygnie sprawę w drodze decyzji administracyjnej przyznającej świadczenie
kompensacyjne i ustalającej jego wysokość albo odmawiającej przyznania świadczenia kompensacyjnego. Od
decyzji Rzecznika wnioskodawcy przysługiwać będzie odwołanie do Komisji Odwoławczej do spraw Świadczeń
z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.
Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych
Środki na sfinansowanie świadczeń kompensacyjnych pochodzić mają z Funduszu Kompensacyjnego
Zdarzeń Medycznych jako państwowego funduszu celowego, który utworzony zostanie na mocy ustawy
w celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych w przypadku wystąpienia zdarzeń medycznych. Środki
przekazywane będą do Funduszu Kompensacyjnego corocznie przez Narodowy Fundusz Zdrowia w formie odpisu
od planowanych na dany rok należnych przychodów z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne. Dodatkowo
Fundusz Kompensacyjny zasilały będą m.in. opłaty wnoszone przez wnioskodawców przy składaniu wniosku




o przyznanie świadczenia kompensacyjnego lub odwołania od decyzji Rzecznika kończącej postępowanie
o przyznanie świadczenia kompensacyjnego.
Dysponentem Funduszu Kompensacyjnego ustawodawca uczynił Rzecznika, który zobowiązany będzie do
sporządzania rocznego planu finansowego Funduszu oraz sprawozdania z wykonania planu rocznego.
Na jakie kwoty może liczyć poszkodowany
Ustawa wprowadza przedziały kwotowe, w granicach których ustalana będzie wysokość świadczenia
kompensacyjnego, wynosząca w odniesieniu do jednego wnioskodawcy z tytułu jednego zdarzenia medycznego –
w przypadku:
• zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2.000 zł do 200.000 zł,
• uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2.000 zł do 200.000 zł,
• śmierci pacjenta – od 20.000 zł do 100.000 zł.
Przepisy ustawy przewidują coroczną waloryzację wskazanych wartości kwotowych.
Sposób ustalania wysokości świadczenia kompensacyjnego zostanie określony przez ministra właściwego do spraw
zdrowia, po zasięgnięciu opinii Rzecznika, w drodze rozporządzenia.
Świadczenie kompensacyjne jako alternatywa
Przepisy ustawy utrzymują alternatywny charakter postępowania o świadczenie kompensacyjne w stosunku
do postępowań o rekompensatę pieniężną za doznaną szkodę, przysługującą na drodze cywilnoprawnej,
jednocześnie doprecyzowując wzajemne relacje między postępowaniami. Ustawa przewiduje, że postępowania
w sprawie świadczenia kompensacyjnego nie wszczyna się, a wszczęte umarza, w przypadku gdy w związku ze
zdarzeniem medycznym prawomocnie osądzona została sprawa o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie albo
gdy postępowanie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie jest w toku. Podobnie jest w przypadku, gdy
wnioskodawca uzyskał już rekompensatę w formie odszkodowania, renty lub zadośćuczynienia od osoby
odpowiedzialnej za szkodę (w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej), jak również gdy sąd orzekł na
rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę albo nawiązkę. Z tego względu ustawodawca wymaga od wnioskodawcy, aby pod rygorem
odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń wraz z wnioskiem o przyznanie świadczenia
kompensacyjnego złożył oświadczenia, że w sprawie objętej wnioskiem nie toczy się, ani nie zostało prawomocnie
zakończone postępowanie sądowe w przedmiocie przyznania rekompensaty z tytułu doznanej szkody, jak również
oświadczenie o nieuzyskaniu rekompensaty finansowej od osoby odpowiedzialnej za szkodę.
Świadczenie kompensacyjne (jako świadczenie o charakterze administracyjnym) również pozostaje
alternatywne w odniesieniu do świadczeń, jakich wnioskodawca mógłby domagać się na drodze
cywilnoprawnej. Wnioskodawca zobowiązany jest bowiem w terminie 30 dni od uprawomocnienia się decyzji
o przyznaniu świadczenia kompensacyjnego oraz ustaleniu jego wysokości złożyć Rzecznikowi oświadczenie
o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego bądź rezygnacji z jego przyjęcia. Złożenie oświadczenia o przyjęciu
świadczenia kompensacyjnego ustawa zrównuje ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń
o odszkodowanie, rentę oraz zadośćuczynienie pieniężne mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie
szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku.
Ustawa precyzuje kwoty świadczeń kompensacyjnych, wprowadza coroczną waloryzację oraz określa procedury postępowania. Wprowadza również wymóg poddania się alternatywnemu postępowaniu w przypadku uzyskania innych form rekompensaty za szkody medyczne.