Poszkodowani pacjenci doczekali się zmian w dochodzeniu rekompensaty od szpitali
Prezydent podpisał ustawę o zmianie systemu dochodzenia rekompensaty za szkody medyczne. Dotychczasowe komisje ds. orzekania zostaną zlikwidowane, a Rzecznik Praw Pacjenta będzie decydował o świadczeniach kompensacyjnych. Ustawa wprowadza nowe kryteria i finansowanie, zmieniając sposób dochodzenia odszkodowań.
Tematyka: rekompensata, dochodzenie, odszkodowania, pacjent, szpital, zmiany, Rzecznik Praw Pacjenta, Fundusz Kompensacyjny, system ochrony zdrowia, raport NIK
Prezydent podpisał ustawę o zmianie systemu dochodzenia rekompensaty za szkody medyczne. Dotychczasowe komisje ds. orzekania zostaną zlikwidowane, a Rzecznik Praw Pacjenta będzie decydował o świadczeniach kompensacyjnych. Ustawa wprowadza nowe kryteria i finansowanie, zmieniając sposób dochodzenia odszkodowań.
Prezydent 4.8.2023 r. podpisał ustawę z 16.6.2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw. Zmiany jakie niesie ze sobą ustawa w sposób gruntowny modyfikują system dochodzenia rekompensaty za szkody doznane przez pacjentów w wyniku zdarzeń medycznych. Dotyczą one nie tylko zasad ustalania prawa do świadczenia kompensacyjnego oraz jego wysokości, ale także utworzenia nowego źródła finansowania świadczeń kompensacyjnych oraz przyznania kompetencji do prowadzenia postępowania w przedmiocie prawa do świadczenia kompensacyjnego Rzecznikowi Praw Pacjenta we współpracy z działającym przy Rzeczniku Zespołem do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. • Funkcjonujące dotychczas wojewódzkie komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych zostaną zlikwidowane do 1.7.2024 r. Opinie w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków będą wydawane przez Zespół ds. Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, działający przy Rzeczniku Praw Pacjenta; • Wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego trafi do Rzecznika Praw Pacjenta, który wyda rozstrzygnięcie w drodze decyzji administracyjnej przyznającej świadczenie kompensacyjne i ustalającej jego wysokość albo odmawiającej przyznania świadczenia; • Świadczenia kompensacyjne będą wypłacane z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych; • W placówkach leczniczych pojawią się pełnomocnicy do spraw pacjenta; • Poza zakresem regulacji pozostaną świadczenia zdrowotne niefinansowane ze środków publicznych oraz udzielane poza szpitalami. Dotychczasową sytuację pacjentów podsumowuje Raport NIK Analiza wniosków pokontrolnych zaprezentowanych w Raporcie Najwyższej Izby Kontroli: System ochrony zdrowia w Polsce – stan obecny i pożądane kierunki zmian (KZD.034.001.2018, https://www.nik.gov.pl/plik/id,20223,vp,22913.pdf) pozwala na stwierdzenie, że wprowadzony w 2011 r. pozasądowy system kompensacyjny orzekania o zdarzeniach medycznych przez wojewódzkie komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych nie sprawdził się. Obecnie funkcjonujący, w założeniu alternatywny do drogi sądowej, system kompensacyjny orzekania o zdarzeniach medycznych nie chroni pacjenta i nie zapewnia mu skutecznego narzędzia dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia. Liczba spraw w sądach powszechnych nie zmniejszyła się, czas niezbędny na rozpatrzenie sprawy przed wojewódzkimi komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych jest niezadowalający, a końcowe efekty wydania orzeczenia o zdarzeniu medycznym nie satysfakcjonują pacjentów. Procedura dochodzenia konkretnej kwoty odszkodowania odbywa się poza komisją i jest realizowana przez pacjenta i szpital w drodze negocjacji. Wielu pacjentów jest nieusatysfakcjonowanych propozycjami szpitali, które najczęściej nie są zainteresowane wypłatą świadczeń adekwatnych do poniesionych przez pacjentów szkód. Szpitale często wykorzystują fakt, że przepisy prawa nie określiły minimalnych kwot świadczenia, a jedynie ich górne limity. Poszkodowani nie mają możliwości szybkiego uzyskiwania odszkodowań lub zadośćuczynień z tytułu zdarzenia medycznego, ponieważ komisje w większości przypadków korzystają z opinii biegłych, co znacznie wydłuża czas postępowania. Nie sprawdziło się założenie ustawodawcy, że wiedza członków komisji, którzy posiadają wykształcenie i doświadczenie medyczne, pozwoli w dużej mierze na samodzielne rozwiązywanie przez nich zagadnień natury medycznej. Powyższe spostrzeżenia przełożyły się na sformułowanie rekomendacji o potrzebie poprawy funkcjonowania pozasądowego dochodzenia roszczeń przez pacjentów. Choć od opracowania raportu minęło 5 lat, nic nie wskazuje na to, aby wnioski w nim sformułowane przez ostatnie lata straciły na aktualności. Wystąpienie zdarzenia medycznego Podstawowym warunkiem powstania prawa do ubiegania się o świadczenie kompensacyjne jest zajście zdarzenia medycznego. Opinie w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków będą wydawane przez Zespół do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, działający przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Przepisy ustawy modyfikują treść definicji zdarzenia medycznego, które będzie rozumiane jako zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia zdrowotnego: • zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, • uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta, albo • śmierć pacjenta – którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej, chyba że doszło do dających się przewidzieć normalnych następstw zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę. Krąg uprawnionych do świadczenia Zmieni się krąg osób uprawnionych do złożenia wniosku o świadczenie kompensacyjne w przypadku śmierci pacjenta. Dotychczas uprawnionymi byli wyłącznie spadkobiercy, natomiast po zmianach wnioskować o świadczenie kompensacyjne będą mogły osoby najbliższe zmarłemu: krewny pierwszego stopnia, niepozostający w separacji małżonek, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz osoba pozostająca z pacjentem we wspólnym pożyciu. W przypadkach zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym bądź uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia uprawnionym do wnioskowania o świadczenie kompensacyjne pozostanie pacjent. Rzecznik ustali wysokość świadczenia kompensacyjnego O przyznaniu świadczenia kompensacyjnego oraz jego wysokości decydował będzie Rzecznik Praw Pacjenta w drodze decyzji administracyjnej. Ustawa wprowadza przedziały kwotowe, w granicach których ustalana będzie wysokość świadczenia kompensacyjnego, wynosząca w odniesieniu do jednego wnioskodawcy z tytułu jednego zdarzenia medycznego – w przypadku: • zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2.000 zł do 200.000 zł, • uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2.000 zł do 200.000 zł, • śmierci pacjenta – od 20.000 zł do 100.000 zł. Sposób ustalania wysokości świadczenia kompensacyjnego zostanie określony przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzenia. Decyzja o przyjęciu świadczenia pozostawiona poszkodowanemu W terminie 30 dni od uprawomocnienia się decyzji o przyznaniu świadczenia kompensacyjnego wnioskodawca będzie zobowiązany złożyć oświadczenie o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego albo o rezygnacji ze świadczenia. Złożenie oświadczenia o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego ustawa zrównuje ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń o odszkodowanie, rentę oraz zadośćuczynienie pieniężne mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku, co potwierdza alternatywny charakter świadczenia kompensacyjnego w odniesieniu do roszczeń, których poszkodowany może dochodzić na drodze cywilnoprawnej. Powstanie Fundusz Kompensacyjny Ustawa przewiduje utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych w celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych, zasilanego głównie ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, a dodatkowo m.in. z opłat ponoszonych przez wnioskujących o przyznanie świadczenia kompensacyjnego. Możliwość powołania pełnomocnika do spraw pacjenta Kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych będzie miał możliwość utworzenia stanowiska pełnomocnika do spraw pacjenta, którego zadaniem będzie podejmowanie działań na rzecz poprawy stopnia przestrzegania praw pacjenta, w szczególności przez analizę stwierdzonych nieprawidłowości w realizacji praw pacjenta oraz proponowanie działań naprawczych, udział w rozpatrywaniu skarg pacjentów, prowadzenie szkoleń z zakresu praw pacjenta dla pracowników szpitali.
Raport NIK podsumowuje, że obecny system kompensacyjny nie chroni pacjentów ani nie zapewnia skutecznego dochodzenia odszkodowań. Zaleca się poprawę funkcjonowania dochodzenia roszczeń przez pacjentów, aby zapewnić im sprawiedliwość i skuteczność.