Nie wystarczy powołać się na potrzebę usunięcia „danych osobowych”

Wykazanie, że proces anonimizacji żądanych informacji prowadzi do ich przetworzenia, nie może ograniczać się do ogólnej formuły z powołaniem się na konieczność usunięcia danych osobowych. Uznanie, że takie uzasadnienie może potwierdzać przetworzenie informacji publicznej z uwagi na konieczność zanonimizowania niektórych danych, byłoby właściwie nieweryfikowalne i mogłoby stanowić podstawę do żądania wykazania przez wnioskującego szczególnie uzasadnionego interesu publicznego w każdym przypadku. NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Poznaniu z 26.10.2021 r. na decyzję Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej i uchylił zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Aresztu Śledczego. W sprawie tej WSA oddalił skargę, a wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy: Skarżący wystąpił do Dyrektora Aresztu Śledczego o udostępnianie mu informacji publicznej w zakresie kopii wszystkich odpowiedzi na skargi osadzonych uznanych za zasadne lub częściowo zasadne w roku 2020. Dyrektor zwrócił się do wnioskodawcy o wykazanie, że uzyskanie żądanych informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawca podniósł, że nie zgadza się z zakwalifikowaniem wnioskowanej informacji do kategorii informacji publicznej przetworzonej. Swojej tezy nie uzasadnił żadnymi argumentami.

Tematyka: proces anonimizacji, informacja publiczna, przetwarzanie informacji, NSA, Dostęp do informacji publicznej, wyrok NSA, anonimizacja

Wykazanie, że proces anonimizacji żądanych informacji prowadzi do ich przetworzenia, nie może ograniczać
się do ogólnej formuły z powołaniem się na konieczność usunięcia „danych osobowych”. Uznanie, że takie
uzasadnienie może potwierdzać przetworzenie informacji publicznej z uwagi na konieczność
zanonimizowania niektórych danych, byłoby właściwie nieweryfikowalne i mogłoby stanowić podstawę do
żądania wykazania przez wnioskującego szczególnie uzasadnionego interesu publicznego w każdym
przypadku.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Poznaniu z 26.10.2021 r. na decyzję Dyrektora Okręgowego
Służby Więziennej w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej i uchylił zaskarżony wyrok,
zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Aresztu Śledczego.
W sprawie tej WSA oddalił skargę, a wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:
Skarżący wystąpił do Dyrektora Aresztu Śledczego o udostępnianie mu informacji publicznej w zakresie kopii
wszystkich odpowiedzi na skargi osadzonych uznanych za zasadne lub częściowo zasadne w roku 2020. Dyrektor
zwrócił się do wnioskodawcy o wykazanie, że uzyskanie żądanych informacji jest szczególnie istotne dla interesu
publicznego. W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawca podniósł, że nie zgadza się z zakwalifikowaniem
wnioskowanej informacji do kategorii informacji publicznej przetworzonej. Swojej tezy nie uzasadnił żadnymi
argumentami.
Dyrektor Aresztu Śledczego decyzją wydaną na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 16 ustawy z 6.9.2001 r.
o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU) odmówił udostępnienia żądanej
informacji publicznej. W uzasadnieniu decyzji wyjaśnił, że wnioskowane informacje są informacjami publicznymi
przetworzonymi - są one bowiem w posiadaniu administracji aresztu, ale nie są to gotowe dane podlegające
udostępnieniu. Zebranie informacji do powyższego wniosku wymaga wydobycia poszczególnych informacji
cząstkowych z posiadanych przez organ zbiorów dokumentów, tj. wyselekcjonowanie zasadnych skarg ze zbioru
danych zawierających wszystkie skargi rozpatrywane w 2020 r., przeprowadzenia ręcznej kwerendy posiadanej
dokumentacji i wyodrębnienie poszczególnych dokumentów będących odpowiedziami na skargi, wykonanie kopii
tejże dokumentacji, ręczne przeprowadzenie anonimizacji treści dokumentacji. Powyższe wiąże się
z zaangażowaniem dodatkowych sił czy środków osobowych. Przygotowanie wnioskowanej informacji nie
pozostałoby bez wpływu na normalny tok działania administracji i realizację zadań przypisanych Służbie Więziennej.
Ponadto organ podniósł, że wnioskodawca w żaden sposób nie uprawdopodobnił, że pozyskane informacje będą
istotne dla interesu publicznego. Nie wykazał, że uzyskanie tych określonych danych będzie mieć znaczenie z punktu
widzenia funkcjonowania państwa i będzie służyć ogólnie pojmowanemu dobru społecznemu, skutkiem czego byłoby
np. usprawnienie działalności jej organów. Ponadto nie wykazał, że informacja ta będzie dostępna dla dużego kręgu
potencjalnych odbiorców, jak również, że w danej sprawie posiada on realną możliwość wykorzystania uzyskanej
informacji przetworzonej dla poprawy ochrony interesu publicznego.
Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej, po rozpatrzeniu odwołania, utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej
instancji.
Stanowisko organów podzielił WSA. Ostatecznie sprawa ze skargą kasacyjną trafiła do NSA.
Stanowisko NSA
NSA uznał, że skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwione podstawy. Istota sporu sprowadza się do kwestii, czy
żądana przez skarżącego informacja publiczna jest informacją przetworzoną w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 pkt 1
DostInfPubU.
W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, zgodnie z którym w pewnych wypadkach szeroki
zakres wniosku wymagający zgromadzenia, zanonimizowania, sporządzenia wielu kserokopii określonych
dokumentów może wymagać takich działań organizacyjnych i angażowania środków osobowych, które zakłócają
normalny tok działania adresata wniosku i utrudniają wykonywanie przypisanych mu zadań. Informacja wytworzona
w ten sposób, pomimo że składa się z wielu informacji prostych będących w posiadaniu organu, powinna być uznana
za informację przetworzoną. Realizacja DostInfPubU nie może bowiem prowadzić do zakłócenia prawidłowego
funkcjonowania organów władzy publicznej w zakresie realizacji przez nie swoich podstawowych funkcji.

Przetworzenia informacji nie można utożsamiać wyłącznie z wytworzeniem informacji rodzajowo nowej, gdyż może
ono polegać w szczególności na wydobyciu poszczególnych informacji cząstkowych z posiadanych przez organ
zbiorów dokumentów, które nie zawsze są prowadzone w sposób umożliwiający proste udostępnienie
zgromadzonych w nich danych oraz odpowiednim ich przygotowaniu na potrzeby wnioskodawcy, choćby poprzez
opracowanie prostego zestawienia, np. zsumowaniu, zredagowaniu.
Jeżeli więc udostępnienie informacji prostych wymagałoby analizowania całego zasobu posiadanych dokumentów, to
działania takie, z uwagi na wymagany nakład pracy, czasochłonność i w związku z tym zakłócenie normalnego toku
pracy podmiotu zobowiązanego do jej udostępnienia, może stanowić podstawę do przyjęcia, że żądane we wniosku
informacje stanowią informację publiczną przetworzoną.
Jednakże w sprzeczności z zasadą dostępu do informacji publicznej pozostaje kwalifikowanie informacji publicznej
jako informacji przetworzonej tylko z uwagi na fakt, że jest ona przygotowywana dla wnioskującego podmiotu poprzez
czynności polegające na odnalezieniu odpowiednich dokumentów, sporządzeniu ich kopii, nawet jeżeli są one
czasochłonne i wymagają zwiększonego nakładu środków osobowych. Czynności te stanowią proste czynności
kancelaryjno-biurowe o charakterze technicznym. W tej sytuacji należy wykluczyć, by wymagały one dokonania przez
organ odpowiednich operacji myślowych - analiz, obliczeń, zestawień czy wyciągów, a zatem działania
intelektualnego na zbiorze informacji prostych, prowadzonego do przekształcenia zbioru tych informacji w nową
jakościowo informację przetworzoną. Dopiero ewentualnie ich skala może powodować, iż informacja publiczna
byłaby kwalifikowana jako przetworzona.
W orzecznictwie wskazuje się również, że pomimo, iż anonimizacja dokumentów stanowi jedynie przekształcenie
informacji, to prowadzi do uzyskania informacji przetworzonej, jeżeli polega na utworzeniu całego zbioru tak
opracowanych dokumentów, wcześniej wybranych z wszystkich posiadanych materiałów i przez to wymaga nakładu
środków i zaangażowania pracowników z uszczerbkiem dla prawidłowego toku funkcjonowania organu.
Wykazanie, że proces anonimizacji żądanych informacji prowadzi do ich przetworzenia, nie może ograniczać się do
ogólnej formuły z powołaniem się na konieczność usunięcia „danych osobowych”. Uznanie, że takie uzasadnienie
może potwierdzać przetworzenie informacji publicznej z uwagi na konieczność zanonimizowania niektórych danych,
byłoby właściwie nieweryfikowalne i mogłoby stanowić podstawę do żądania wykazania przez wnioskującego
szczególnie uzasadnionego interesu publicznego w każdym przypadku. Wykazanie przetworzenia informacji
publicznej z uwagi na konieczność zanonimizowania części składających się na nią danych, wymaga podania
zakresu niezbędnych dla tego procesu czynności, które zakłócają normalne funkcjonowanie podmiotu, który ma te
informacje udostępnić. Chodzi więc o podanie takich danych jak: czas niezbędny do przeprowadzenia anonimizacji,
liczbę pracowników zaangażowanych w proces anonimizacji w relacji do dostępnych zasobów kadrowych,
ewentualną konieczność skorzystania ze specjalistycznego sprzętu, który nie pozostaje w dyspozycji
udostępniającego, konkretnej ilości dokumentów podlegających analizie i anonimizacji, konieczność pozyskania
dokumentów ze zbiorów znajdujących w różnych komórkach organizacyjnych, administrowanych przez różnych
pracowników oraz każdą inną okoliczność, potwierdzającą wymóg ponadstandardowego zaangażowania
w przygotowanie wnioskowanych do udostępnienia informacji.

Komentarz
Sądy administracyjne już wielokrotnie wypowiadały się w sprawie kwalifikacji danej informacji publicznej jako
przetworzonej, w szczególności z uwzględnieniem procesu anonimizacji. To trudne zagadnienie, mając chociażby na
uwadze fakt, że „anonimizacja” na gruncie DostInfPubU nie jest zdefiniowana.
Zdaniem NSA w rozpoznawanej sprawie organy rozpoznające wniosek skarżącego, nie wykazały w sposób
dostateczny, że żądana informacja jest informacją przetworzoną. Ocena żądanej informacji publicznej pod kątem
tego, czy posiada ona cechy informacji przetworzonej czy też jest informacją prostą należy zawsze do organu, który
nie może poprzestać na lakonicznym odwołaniu się do tez zawartych w orzecznictwie, definiujących pojęcie
informacji przetworzonej.

Wyrok NSA z 24.5.2023 r., III OSK 119/22,

Sądy administracyjne już wielokrotnie wypowiadały się w sprawie kwalifikacji danej informacji publicznej jako przetworzonej, w szczególności z uwzględnieniem procesu anonimizacji. To trudne zagadnienie, mając na uwadze fakt, że „anonimizacja” na gruncie DostInfPubU nie jest zdefiniowana. Zdaniem NSA w rozpoznawanej sprawie organy rozpoznające wniosek skarżącego, nie wykazały w sposób dostateczny, że żądana informacja jest informacją przetworzoną. Ocena żądanej informacji publicznej pod kątem tego, czy posiada ona cechy informacji przetworzonej czy też jest informacją prostą należy zawsze do organu, który nie może poprzestać na lakonicznym odwołaniu się do tez zawartych w orzecznictwie, definiujących pojęcie informacji przetworzonej.