Brak pouczenia a przywrócenie terminu

Tematyka: brak pouczenia, przywrócenie terminu, postępowanie administracyjne, KPA, organy administracji publicznej, informowanie stron, art. 9 KPA, WSA we Wrocławiu

Z woli ustawodawcy w toku postępowania administracyjnego organy nie mogą sugerować się
domniemaniem powszechnej znajomości prawa, ale zobligowane są do poinformowania stron m.in.
o istotnych okolicznościach prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków
będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Przepis ten nie ogranicza obowiązku
informacyjnego wyłącznie do przepisów prawa materialnego, przez co należy uznać, że obejmuje on również
regulacje procesowe.
Stan faktyczny
WSA we Wrocławiu rozpoznał sprawę ze skargi na postanowienie Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora
Nadzoru Budowlanego we Wrocławiu (DWINB) w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia
odwołania i postanowienie to uchylił.
W sprawie tej DWINB postanowieniem odmówił skarżącej przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji
Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla miasta Wrocławia (PINB) w przedmiocie nałożenia obowiązku
wykonania określonych robót budowlanych celem doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu poprzedniego.
Decyzja ta została wydana 2.2.2022 r. Decyzję powyższą doręczono skarżącej 16.2.2022 r.
Skarżąca 1.3.2022 r. przesłała na adres poczty elektronicznej PINB wiadomość mailową w przedmiocie odwołania od
decyzji PINB. PINB pismem z 7.3.2022 r. przekazał odwołanie wraz z aktami sprawy do DWINB. DWINB,
zawiadomieniem z 29.3.2022 r., poinformował skarżącą o pozostawieniu jej odwołania bez rozpoznania na podstawie
art. 63 § 1 zd. 3 KPA. Zgodnie z powołanym przepisem, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, podania
wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania.
Zawiadomienie doręczono skarżącej 4.4.2022 r.
Skarżąca 7.4.2022 r. nadała w placówce operatora wyznaczonego odwołanie wraz z wnioskiem o przywrócenie
terminu do jego wniesienia. Podniosła przy tym, że DWINB niekonsekwentnie stosuje przepis art. 63 § 1 KPA.
Skarżąca zwróciła uwagę, że na wcześniejszym etapie postępowania pierwszoinstancyjnego w tej samej formie (e-
mail z 22.12.2021 r.) wniosła zażalenie na postanowienie PINB w przedmiocie wstrzymania robót budowlanych,
a mimo to DWINB wezwał ją do sprecyzowania żądania i umożliwił jej uzupełnienie braków formalnych zażalenia
poprzez złożenie podpisu. W ocenie skarżącej w takich okolicznościach kontynuowanie przez nią wnoszenia pism
w formie mailowej na adres poczty elektronicznej nie było zawinione i wynikało z przeświadczenia, że będą one
traktowane w taki sam sposób jak wcześniejsze zażalenie.
DWINB postanowieniem odmówił przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Stwierdził przy tym, że powołane
przez skarżącą okoliczności nie uprawdopodobniają braku winy skarżącej i nie pozwalają na przywrócenie terminu do
wniesienia odwołania. Podkreślono, że w świetle art. 63 § 1 KPA podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania,
zażalenia) wnosi się na piśmie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu. Podania utrwalone w postaci
elektronicznej wnosi się na adres do doręczeń elektronicznych. Jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej,
podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania.
Powyższa regulacja wyraźnie wskazuje na brak skuteczności wniesienia podania za pośrednictwem poczty
elektronicznej – wskutek tego w postępowaniu administracyjnym podania wniesione na adres poczty elektronicznej
organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania. Tym samym na gruncie ww. przepisu organ
administracji publicznej nie jest zobligowany do wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia braków formalnych w trybie
art. 64 § 2 KPA i właściwego podpisania złożonego w formie wiadomości e-mail podania.
W sprawie złożono skargę.
Stanowisko WSA
WSA wskazał, że jak wynika z art. 58 § 1 KPA, w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę
zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.
Zgodnie z art. 59 § 2 KPA o przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie
organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia.
Przy ocenie zawinienia, mającego kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia wniosku o przywrócenie terminu, istotny
jest z jednej strony miernik należytej staranności, jakiej w danych okolicznościach należałoby oczekiwać od strony,

z drugiej jednak – nie bez znaczenia jest także zachowanie organu, w szczególności w zakresie ciążących na nim
obowiązków procesowych.
W okolicznościach kontrolowanej sprawy niewątpliwie rację ma DWINB, podkreślając, że zgodnie z art. 63 § 1 in fine
KPA, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu
administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania.
Przy ocenie zawinienia skarżącej pominięto jednak, że zgodnie z art. 9 KPA organy administracji publicznej są
obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które
mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.
Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu
nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
Przepis powyższy konstytuuje jedną z naczelnych zasad postępowania administracyjnego, określaną mianem
„zasady informowania”. Z woli ustawodawcy w toku postępowania administracyjnego organy nie mogą sugerować się
domniemaniem powszechnej znajomości prawa, ale zobligowane są do poinformowania stron m.in. o istotnych
okolicznościach prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem
postępowania administracyjnego. Przepis ten nie ogranicza obowiązku informacyjnego wyłącznie do przepisów
prawa materialnego, przez co należy uznać, że obejmuje on również regulacje procesowe.
Z akt administracyjnych wynika, że zarówno PINB, jak i DWINB na żadnym etapie postępowania nie informowali
stron, w tym skarżącej, o treści art. 63 KPA, mimo że jest to przepis dla stron istotny, regulujący dopuszczalne formy
wnoszenia podań. W aktach PINB znajduje się jedynie pismo PINB informujące strony o treści przepisów z art. 33,
art. 40 i art. 41 KPA. W takich okolicznościach skarżąca miała prawo nie wiedzieć, że wnioski i oświadczenia złożone
w formie mailowej na adres poczty elektronicznej organu są procesowo bezskuteczne. Jeśli do tego uwzględnić
niekonsekwentne postępowanie DWINB, który na etapie wcześniejszego zażalenia złożonego w tej samej formie nie
zastosował art. 63 § 1 in fine KPA i umożliwił skarżącej usunięcie braków formalnych zażalenia, należało uznać, że
skarżąca w dostatecznym stopniu uprawdopodobniła brak winy w uchybieniu terminu. Pozostawała bowiem
w usprawiedliwionym okolicznościami sprawy przeświadczeniu, że ta forma podania jest procesowo dopuszczalna.
To zaś w świetle art. 59 § 2 w zw. z art. 58 § 1 KPA usprawiedliwiało przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.
W konsekwencji sąd zobligowany był do uchylenia postanowienia DWINB.

Komentarz
W przepisach KPA nie wskazano wprost, jaki jest zakres pouczeń, jakie organ winien kierować do stron
postępowania. Obowiązek informowania stron wynika z art. 9 KPA. W omawianej sprawie problem braku pouczeń
miał znaczenie dla oceny, czy wystąpiły przesłanki do przywrócenia terminu. Organ nie może oczekiwać, że strona
będzie znała przepisy procesowe, zwłaszcza w sytuacji, w której raz jej środek zaskarżenia jest skutecznie złożony
w drodze e-mail (po uzupełnieniu braków formalnych), a w innym przypadku nie.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 27.6.2023 r., II SA/Wr 556/22,

W przepisach KPA nie wskazano wprost, jaki jest zakres pouczeń, jakie organ winien kierować do stron postępowania. Obowiązek informowania stron wynika z art. 9 KPA. Problem braku pouczeń miał istotne znaczenie dla oceny, czy wystąpiły przesłanki do przywrócenia terminu. Organ nie może oczekiwać, że strona będzie znała przepisy procesowe, zwłaszcza w sytuacji, w której raz jej środek zaskarżenia jest skutecznie złożony w drodze e-mail, a w innym przypadku nie.