Skuteczność doręczenia zastępczego zależna jest od spełnienia wymogów formalnych KPA
Ustawodawca łączy z instytucją doręczenia zastępczego daleko idące skutki dla adresata przesyłki, zatem zawiadomienie o pozostawieniu pisma (awizo) musi w pełnym zakresie odpowiadać warunkom określonym w art. 44 § 2 KPA. NSA rozpoznał skargę spółki od wyroku WSA w Warszawie z 2.11.2021 r. dotyczącą odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku. Wcześniej WSA oddalił skargę w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ustalenie stawki procentowej i wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.
Tematyka: doręczenie zastępcze, KPA, skarga, NSA, WSA
Ustawodawca łączy z instytucją doręczenia zastępczego daleko idące skutki dla adresata przesyłki, zatem zawiadomienie o pozostawieniu pisma (awizo) musi w pełnym zakresie odpowiadać warunkom określonym w art. 44 § 2 KPA. NSA rozpoznał skargę spółki od wyroku WSA w Warszawie z 2.11.2021 r. dotyczącą odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku. Wcześniej WSA oddalił skargę w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ustalenie stawki procentowej i wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.
Ustawodawca łączy z instytucją doręczenia zastępczego daleko idące skutki dla adresata przesyłki, zatem zawiadomienie o pozostawieniu pisma (awizo) musi w pełnym zakresie odpowiadać warunkom określonym w art. 44 § 2 KPA. Należy do nich w szczególności wymóg, aby zawiadomienie zostało umieszczone w odpowiednim miejscu: w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. Stan faktyczny NSA rozpoznał skargę spółki od wyroku WSA w Warszawie z 2.11.2021 r., I SA/Wa 1206/21, , w sprawie ze skargi na postanowienie SKO w Warszawie w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku i uchylił zaskarżony wyrok, uchylił zaskarżone postanowienie SKO i umorzył postępowanie o przywrócenie terminu do złożenia wniosku. Wcześniej WSA oddalił skargę w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ustalenie, że nieuzasadnione jest ustalenie stawki procentowej i wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. W sprawie tej SKO po rozpatrzeniu wniosku spółki o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ustalenie, że nieuzasadnione jest ustalenie stawki procentowej i wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, z jednoczesną propozycją wysokości nowej opłaty rocznej, odmówiło przywrócenia terminu do złożenia przedmiotowego wniosku. W postanowieniu tym wskazano, że Prezydent m.st. Warszawy wypowiedzeniem z 8.12.2017 r. dokonał na rzecz spółki ustalenia stawki procentowej i wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości, będącej własnością m.st. Warszawy, i jednocześnie zaproponował od 1.1.2018 r. opłatę roczną w nowej wysokości. 5.3.2020 r. spółka wniosła o uznanie, że nieuzasadnione jest ustalenie stawki procentowej i wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości z jednoczesną propozycją wysokości nowej opłaty rocznej, wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia tego wniosku. W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu spółka wskazała, że uchybienie terminowi nastąpiło bez winy wnioskodawcy, ponieważ nie miała wiedzy o dokonanym wypowiedzeniu 13.1.2020 r. Spółka otrzymała fakturę VAT z 31.12.2019 r. dotyczącą opłaty z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości za 2019 r. 21.1.2020 r. W ocenie spółki po raz pierwszy dowiedziała się ona o wypowiedzeniu dotychczasowej wysokości opłaty rocznej w dniu otrzymania tego pisma urzędu, tj. 24.2.2020 r. Spółka wyjaśniła również, że pod adresem jej siedziby wynajmuje tzw. wirtualne biuro od Spółki E i ta spółka jest upoważniona do odbierania wszelkiej korespondencji w imieniu spółki i ma obowiązek niezwłocznego informowania jej o wszelkiej korespondencji. W oświadczeniu z 25.2.2020 r. Spółka E wyjaśniła m.in., że w 2017 r. nie miała miejsca próba doręczenia na adres spółki listu poleconego ani też nie zostało doręczone awizo pocztowe informujące o takiej korespondencji. Spółka nie zna przyczyny, dla której przesyłka nie została w prawidłowy sposób dostarczona, jednak posiada informację, że w okresie, w którym przedmiotowa przesyłka miałaby być doręczona, zmienił się listonosz obsługujący rejon, co mogło skutkować nieprawidłowymi danymi dotyczącymi doręczeń. Nawet jednak gdyby przesyłka została w prawidłowy sposób doręczona lub awizowana, z powyższego oświadczenia wynika, że spółka nie mogła o niej wiedzieć. W jej ocenie uznać należy, że uprawdopodobniono, że uchybienie terminowi do złożenia wniosku o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej za nieruchomość oddaną w użytkowanie wieczyste jest nieuzasadniona albo uzasadniona w innej wysokości, nastąpiło bez jej winy. SKO, odmawiając przywrócenia terminu, uznało, że przesyłka została uznana za doręczoną w trybie art. 44 § 1 KPA. Spółka złożyła skargę na ww. postanowienie. Stanowisko WSA WSA, oddalając skargę, stwierdził, że o braku winy można mówić jedynie wówczas, gdy przeszkoda w dokonaniu czynności skonfrontowana z obiektywnymi miernikami staranności prowadzi do wniosku, że zobowiązany do dokonania określonej czynności postępowania nie mógł przezwyciężyć przeszkody w zachowaniu terminu do jej dokonania nawet przy użyciu największego możliwego w danych warunkach wysiłku. Przywrócenie terminu nie jest więc możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa w tym zakresie. W ocenie sądu upływ ponad 2 lat od momentu złożenia wypowiedzenia wskazuje, że nie sposób przyjąć, aby spółka przy dochowaniu należytej staranności nie miała możliwości wcześniejszego ustalenia faktu dokonania przez urząd wypowiedzenia dotychczasowej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu, a zaniechanie podjęcia przez spółkę jakichkolwiek działań w tej sprawie świadczy o zawinionym uchybieniu przez spółkę ustawowemu 30-dniowemu terminowi. W skardze kasacyjnej spółka zaskarżyła wyrok w całości. Stanowisko NSA NSA zwrócił uwagę, że zarówno we wniosku o przywrócenie terminu, jak i w skardze kasacyjnej spółka stawiała dwie wzajemnie wyłączające się tezy: z jednej strony kwestionując skuteczność doręczenia, z drugiej zaś wskazując na podstawy do przywrócenia terminu. Zgodnie z art. 58 § 1 KPA w razie uchybienia terminowi należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Warunkiem wstępnym zastosowania instytucji przywrócenia terminu jest zatem uprzednie stwierdzenie, że do uchybienia terminowi doszło, przywrócenie może nastąpić wyłącznie „w razie uchybienia terminowi”. Jeżeli do niego nie doszło, wniosek o jego przywrócenie nie jest dopuszczalny, a w razie jego złożenia postępowanie nim zainicjowane powinno podlegać umorzeniu. W niniejszej sprawie SKO uznało, że wypowiedzenie zostało spółce skutecznie doręczone w trybie doręczenia zastępczego. Za prawidłowe należy uznać ustalenie, że zawiadomienie zostało wysłane na właściwy adres. Kolegium wskazało także w zaskarżonym postanowieniu, że zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki jest dokumentem urzędowym, który stanowi dowód tego, co w nim urzędowo zaświadczono. Aby jednak takie zwrotne poświadczenie odbioru stanowiło miarodajny dowód, musi odpowiadać rygorom art. 44 § 2 KPA, w szczególności zaś zawierać wymagane w tym przepisie adnotacje. Jak wskazał NSA w wyroku z 24.9.2021 r., I GSK 288/21, , możliwe jest obalenie domniemania skuteczności doręczenia zastępczego, jeżeli okaże się, że samo zastosowanie art. 44 KPA było wadliwe przez nieprzestrzeganie poszczególnych wymogów procedury doręczenia zastępczego. W związku z dotkliwością skutków doręczenia zastępczego zasady stosowania tej instytucji powinny być przestrzegane ściśle. Uchybienie jakiemukolwiek z wymogów procedury doręczenia zastępczego powoduje, że organ administracji publicznej nie może skutecznie powołać się na domniemanie doręczenia pisma z zastosowaniem konstrukcji fikcji prawnej doręczenia na podstawie KPA. Natomiast jeżeli powyższe czynności wykonano prawidłowo, organ administracji uprawniony jest uznać pismo za doręczone stronie z upływem ostatniego dnia okresu 14- dniowego, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. W rozpoznawanej sprawie sąd I instancji podzielił ustalenie kolegium, że wypowiedzenie zostało doręczone w trybie art. 44 § 4 KPA, że ze zwrotnego potwierdzenia odbioru wynikają daty dwu zawiadomień, a awizo zawiera informacje o miejscu możliwego odbioru przesyłki. Pominięto jednak w tym zakresie ocenę ustalenia kolegium, że zawiadomienie zostało umieszczone w skrzynce pocztowej adresata. Znajdujące się w aktach kopie zawiadomienia nie wskazują na to w sposób jednoznaczny. W treści zawiadomienia doręczyciel powinien bowiem zaznaczyć, gdzie zostawione zostało zawiadomienie o pozostawieniu pisma w filii UP W-wa […]. Poprowadzona odręczna linia na zwrotnym poświadczeniu odbioru nie zaznacza tego miejsca, za zaznaczone można uznać słowa: „zawiadomienie o pozostawieniu pisma w tym UP”, natomiast wyliczone w dalszej kolejności miejsca nie zostały tą linią zaznaczone, co prowadzić powinno do wniosku, że doręczenie zastępcze nie może zostać uznane za skutecznie dokonane. Komentarz W sprawie o przywrócenie terminu, gdy strona powołuje się na wadliwe doręczenie korespondencji, w pierwszej kolejności należy zbadać skuteczność prawną doręczenia. Od tego zależny jest w ogóle bieg terminu, który miałby podlegać przywróceniu. Nadto NSA w omawianym orzeczeniu wskazał, że w sytuacji gdy strona kwestionuje doręczenie zastępcze z zastosowaniem fikcji prawnej doręczenia na podstawie art. 44 § 1-4 KPA, poprawnie wypełniony druk zwrotnego potwierdzenia odbioru jest dowodem niezbędnym dla ustalenia, czy spełnione zostały przesłanki doręczenia zastępczego. Wyrok NSA z 28.6.2023 r., I OSK 1259/22,
WSA, oddalając skargę, stwierdził, że o braku winy można mówić jedynie wówczas, gdy przeszkoda w dokonaniu czynności skonfrontowana z obiektywnymi miernikami staranności prowadzi do wniosku, że zobowiązany do dokonania określonej czynności postępowania nie mógł przezwyciężyć przeszkody w zachowaniu terminu do jej dokonania nawet przy użyciu największego możliwego w danych warunkach wysiłku. NSA zwrócił uwagę, że zarówno we wniosku o przywrócenie terminu, jak i w skardze kasacyjnej spółka stawiała dwie wzajemnie wyłączające się tezy: z jednej strony kwestionując skuteczność doręczenia, z drugiej zaś wskazując na podstawy do przywrócenia terminu.