Udostępnienie nieruchomości w celu wykonania remontu linii energetycznej

Tematyka: remont, linia energetyczna, operator systemu przesyłowego, wymiana słupów, fundamentów, przewodów, izolatorów, decyzja, Naczelny Sąd Administracyjny, wyrok NSA

Wykładnia pojęcia „remont” na gruncie art. 124b ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami musi
uwzględniać obowiązki operatora systemu przesyłowego. Dlatego za remont może być uznana całkowita
wymiana słupów, fundamentów, przewodów, izolatorów, a nawet zamontowanie nowych urządzeń
zabezpieczających, ale bez zmiany długości i przebiegu linii energetycznej oraz jej parametrów technicznych
i użytkowych – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Postępowanie administracyjne
„E.” S.A. zwróciła się do starosty o wydanie decyzji zobowiązującej małżonków B. do udostępnienia należącej do nich
nieruchomości w celu przeprowadzenia remontu istniejącej linii napowietrznej. We wniosku wskazano, że z uwagi na
zły stan techniczny urządzeń energetycznych konieczna jest ich naprawa polegająca na wymianie wszystkich
słupów, fundamentów, izolatorów i przewodów. Inwestor zaznaczył, że nie nastąpi zmiana parametrów użytkowych
lub technicznych linii, a jej trasa zostanie zachowana. Organ odmówił uwzględnienia wniosku, stwierdzając, że
w świetle definicji remontu zawartej w art. 3 pkt 8 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz.
682; dalej: PrBud) planowane prace nie mogą zostać uznane za remont linii. Remont nie może bowiem polegać na
całkowitej lub częściowej rozbiórce obiektu, a następnie jego wznoszeniu od nowa.
Wojewoda utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, podzielając stanowisko, że wykładnia art. 124b GospNierU musi
być dokonywana przy zastosowaniu definicji legalnej pojęcia „remont” z art. 3 pkt 8 PrBud. Zgodnie z tą regulacją
remontem jest wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu
stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów
budowlanych innych, niż użyto w stanie pierwotnym. Organ stwierdził, że w tej sprawie skutkiem realizacji
planowanych prac nie będzie odtworzenie stanu pierwotnego, a demontaż istniejącej linii na odcinku 36 km
i postawienie w jej miejsce zupełnie nowego urządzenia. Wojewoda podkreślił, że wymiana przewodów oznacza
zwiększenie możliwości przesyłu prądu, zmianie ulegną zatem parametry użytkowe linii, niezależnie od tego, czy
właściciel sieci z tego skorzysta. Kwalifikacji prac nie zmienia fakt, że linia jest w złym stanie technicznym, a prace
remontowe mają na celu zapewnienie jej dalszego bezpiecznego i niezakłóconego funkcjonowania. W ocenie
wojewody zakres i rodzaj prac wskazanych przez „E.” S.A. stanowi określoną w art. 3 pkt 7a PrBud przebudowę.
Orzeczenie WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy oddalił skargę „E.” S.A. Jak wyjaśniono, aby określone czynności
można było zakwalifikować jako remont, muszą być oparte na wskazanych w art. 3 pkt 8 PrBud podstawach.
W wyniku remontu nie może więc powstać obiekt budowlany o innych parametrach technicznych lub użytkowych niż
obiekt pierwotny, natomiast z wniosku „E.” S.A. wynika, że planowana inwestycja będzie polegała na zmianach
jakościowych. Na skutek wymiany odłączników napowietrznych na przystosowane do zdalnego sterowania obiekt
zyska nową funkcję. Natomiast zmiana przekroju linek prowadząca do zwiększonych możliwości przesyłania energii
elektrycznej umożliwi właścicielowi obiektu budowlanego wykorzystywanie go w szerszym zakresie niż dotychczas.
W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że napowietrzna linia elektroenergetyczna stanowi obiekt budowlany jako
całość, co determinuje ocenę charakteru planowanych prac. Nie jest bowiem możliwe kwalifikowanie działań na
działce należącej do małżonków B. odmiennie niż na pozostałej części linii. Skoro prace przewidziane do wykonania
na całej linii jako obiekcie budowlanym nie mieszczą się w pojęciu remontu, to nie spełniają tych wymogów również
roboty na fragmencie linii. Sąd stwierdził, że zmiana parametrów użytkowych liniowego obiektu budowlanego
oznacza zakwalifikowanie zamierzonych przez inwestora prac jako przebudowy, zatem nie było podstaw do wydania
decyzji, o której mowa w art. 124b ust. GospNierU.
Ocena prac przez pryzmat obowiązków operatora systemu przesyłowego
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok oraz decyzje organów I i II instancji. W uzasadnieniu
wyroku stwierdzono, że nie można zamieszczonych w PrBud definicji przenosić wprost na grunt art. 124b
GospNierU, bez uwzględnienia obowiązków operatora systemu przesyłowego i sposobu realizacji tych
obowiązków, o których mowa w ustawie z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1385;
dalej: PrEnerg). Z uwagi na treść art. 9c ust. 2 pkt 1 i 3 PrEnerg przeprowadzenie działań mających na celu
wykonanie remontu sieci w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego
może być uznane za remont w rozumieniu art. 124b GospNierU. Istotą tego przepisu jest bowiem przyznanie
przedsiębiorstwom energetycznym instrumentu umożliwiającego realizację nałożonych przepisami PrEnerg celów
publicznych, które wiążą się z utrzymywaniem zdolności urządzeń, instalacji i sieci do zaopatrywania odbiorców
w paliwa lub energię.

W ocenie NSA treść wniosku, załączonej do niego mapy oraz dokumentów, które zostały zgromadzone w aktach
sprawy, wskazują, że prace planowane na działce małżonków B. mieszczą się w dyspozycji art. 124b ust. 1
GospNierU. Sąd I instancji i organy niezasadnie pominęły kwestię polepszenia warunków eksploatacyjnych,
niezawodności i dyspozycyjności oraz zmniejszenia awaryjności. Inwestor we wniosku wskazał, że jako
przedsiębiorstwo przesyłowe i właściciel urządzeń jest ustawowo zobligowany do dostarczania energii elektrycznej
oraz do zapewnienia właściwych parametrów przesyłanej energii i parametrów sieci dystrybucyjnej. Dostarczanie
energii elektrycznej jest kluczowe zarówno dla odbiorców indywidualnych, jak i instytucjonalnych. Aktualny stan
techniczny linii z uwagi na upływ kilkudziesięciu lat od jej budowy zagraża ciągłości i pewności dostaw
energetycznych. Natomiast remont nie spowoduje zmiany parametrów technicznych linii. Remont dotychczasowej
linii będzie korzystny również dla małżonków B., którzy będą korzystać z bezpieczniejszej sieci.
Linia energetyczna jako obiekt budowlany
W orzecznictwie stwierdzono, że wymiana słupa elektroenergetycznego, stanowiącego element składowy linii,
prowadząca do posadowienia w miejscu dotychczasowym nowego słupa wykonanego z nowego materiału czy
w nowej technologii może być kwalifikowana jako remont pod warunkiem, że zostaną zachowane dotychczasowe
parametry techniczne i użytkowe powyższego urządzenia i związanych z nim przewodów oraz przebieg samej trasy
linii elektroenergetycznej. Zabiegiem racjonalnym jest bowiem stosowanie nowszych zamiast przestarzałych
technologii, a użycie nowych materiałów nie pozostaje w sprzeczności z definicją remontu. NSA podkreślił, że na
linię energetyczną należy patrzeć jak na pewną całość i w tym kontekście oceniać, czy mamy do czynienia
z remontem, czy przebudową. Pod pojęciem linii elektroenergetycznej należy rozumieć nie tylko przewody
i urządzenia nienależące do części składowych nieruchomości, a służące do przesyłania energii elektrycznej,
ale także inne podziemne, naziemne lub nadziemne obiekty i urządzenia niezbędne do korzystania z tych
przewodów i urządzeń. Takimi obiektami są w szczególności stacje transformatorowe, których parametry
decydują, jaki prąd będzie płynął linią. Sąd I instancji błędnie uznał, że wymiana przewodów zwiększy
przepustowość sieci. Z akt sprawy nie wynika bowiem, że dotychczasowe stacje transformatorowe zostaną
zastąpione nowymi stacjami, a po remoncie linii elektroenergetycznej przesyłany będzie prąd o innym napięciu
i natężeniu niż przed remontem.
Wyrok NSA z 21.7.2023 r., I OSK 1246/19,

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok oraz decyzje organów I i II instancji. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że nie można zamieszczonych w PrBud definicji przenosić wprost na grunt art. 124b GospNierU, bez uwzględnienia obowiązków operatora systemu przesyłowego i sposobu realizacji tych obowiązków. Wyrok NSA podkreślił, że na linie energetyczne należy patrzeć jak na pewną całość i w tym kontekście oceniać, czy mamy do czynienia z remontem, czy przebudową.