Organ odwoławczy musi odnieść się do każdego zarzutu

Obowiązkiem organu odwoławczego jest ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów podnoszonych przez strony. Niewykonanie tego obowiązku może wpłynąć na wynik sprawy. Artykuł omawia spór dotyczący odmowy przyznania dodatku węglowego ze względu na brak zamieszkania pod wskazanym adresem oraz problemy z przeprowadzeniem wywiadu środowiskowego.

Tematyka: organ odwoławczy, zarzuty, dodatek węglowy, wywiad środowiskowy, brak zamieszkania, postępowanie odwoławcze

Obowiązkiem organu odwoławczego przy uzasadnianiu decyzji jest ustosunkowanie się do wszystkich
zarzutów podnoszonych przez stronę w trakcie toczącego się postępowania. Niewykonanie tego obowiązku
stanowi naruszenie prawa procesowego w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, a to z kolei
skutkuje uchyleniem zaskarżonej decyzji.
Stan faktyczny
WSA w Poznaniu po rozpoznaniu sprawy ze skargi na decyzję SKO w przedmiocie odmowy przyznania dodatku
węglowego uchylił zaskarżoną decyzję.
W sprawie tej burmistrz miasta i gminy odmówił skarżącemu przyznania dodatku węglowego. Organ I instancji ustalił,
że we wniosku skarżący wskazał, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe w domu jednorodzinnym. Na
podstawie informacji z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) ustalono, że głównym źródłem
ogrzewania w gospodarstwie domowym skarżącego jest koza. W deklaracji dotyczącej źródeł ciepła i źródeł spalania
paliw po raz pierwszy, tj. 5.2.2022 r., dla ww. nieruchomości złożono formularz B ‒ budynki i lokale niemieszkalne.
W oparciu o dane pozyskane z urzędu miasta i gminy ustalono zaś, że do dnia złożenia wniosku o dodatek węglowy
nie została złożona deklaracja o wysokości opłaty za zagospodarowanie odpadami komunalnymi dla właściciela
nieruchomości na nazwisko skarżącego ani na inne nazwisko. Zdaniem organu I instancji z powyższego
jednoznacznie wynika, że nieruchomość pod wskazanym adresem nie jest zamieszkana.
Kolejno organ ustalił, że 23.1.2023 r. skarżący dokonał korekty deklaracji dotyczącej źródeł ciepła i źródeł spalania
paliw poprzez zmianę formularza deklaracji na formularz A ‒ budynki i lokale mieszkalne. W oparciu o nowe dowody
w sprawie dotyczące statusu nieruchomości organ I instancji postanowił poddać wniosek o dodatek węglowy
ponownej weryfikacji. Wystąpił po raz kolejny z pisemnym zapytaniem do urzędu miasta i gminy, czy została złożona
deklaracja o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właściciela nieruchomości
zamieszkałych. Uzyskano odpowiedź, z której wynika, że na wskazany dzień na ww. adres nie została złożona
deklaracja o wysokości opłaty za zagospodarowanie odpadami komunalnymi dla właściciela nieruchomości oraz nie
ma zgłoszonych osób zamieszkujących tę nieruchomość (pustostan). Celem ustalenia stanu faktycznego sprawy
organ I instancji podjął próbę przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, nie zastano jednak żadnego
z domowników. Podczas kolejnej próby przeprowadzenia wywiadu środowiskowego organ I instancji również nie
zastał nikogo pod ww. adresem. Z informacji uzyskanych od sąsiadki ustalono natomiast, że skarżący nie
zamieszkuje na stałe pod wskazanym adresem, przebywa tam sporadycznie, a sam budynek jest obecnie
remontowany.
Uzasadniając odmowę przyznania dodatku węglowego, organ I instancji wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 7 ustawy
z 5.9.2022 r. o dodatku węglowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1630; dalej: DodatekWęgU) dodatek węglowy przysługuje
osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania, zaś nieruchomość pod adresem
wskazanym we wniosku jest niezamieszkana, wobec czego skarżący nie jest uprawniony do dodatku węglowego.
Od powyższej decyzji odwołanie wniósł skarżący, który wyjaśnił, że składając wniosek o dodatek węglowy
poinformował organ, że wszelkie pisma do niego należy kierować na adres do korespondencji, jak również prosił
o kontakt w celu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, ponieważ ‒ jak wyjaśnił ‒ pracuje w delegacji
i w godzinach urzędowania organu nie przebywa w domu. Skarżący zarzucił organowi I instancji m.in., że ten nie
poinformował go o przeprowadzeniu wywiadu przed wydaniem decyzji ani nie skontaktował się telefonicznie bądź
listownie w celu ustalenia godziny i dnia przeprowadzenia wywiadu.
Ponadto w odwołaniu skarżący podniósł, że dopiero po jego interwencji został przeprowadzony wywiad w miejscu
zamieszkania, który potwierdził źródło ciepła i rodzaj stosowanego paliwa zgodnie z deklaracją CEEB, zaś skarżący
złożył oświadczenie, że zamieszkuje pod wskazanym adresem. Zarzucił więc, że nie można było wydać decyzji
w sprawie, skoro wywiad przeprowadzono 8.2.2023 r., zaś decyzja pochodzi z 30.1.2023 r.
SKO utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy wyjaśnił, że posiadanie nieruchomości nie jest
wystarczające do przyznania dodatku węglowego. Warunkiem otrzymania dodatku jest faktyczne zamieszkiwanie
i gospodarowanie pod adresem wskazanym we wniosku, a prowadzenie gospodarstwa domowego możliwe jest tylko
w jednej lokalizacji.

Skargę na powyższą decyzję wywiódł skarżący, podnosząc w szczególności, że SKO nie odniosło się w ogóle do
zarzutów z odwołania, jak również nie zbadało w pełni materiału dowodowego. Ponadto skarżący podniósł, że
decyzja organu I instancji została wydana przed przeprowadzeniem wywiadu środowiskowego.
Stanowisko WSA
Sąd wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 DodatekWęgU dodatek węglowy przysługuje osobie w gospodarstwie
domowym w przypadku, gdy głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego jest kocioł na paliwo stałe,
kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo
stałe, zasilane paliwami stałymi, wpisane lub zgłoszone do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków.
W myśl art. 2 ust. 15b DodatekWęgU, jeżeli podczas weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku węglowego wystąpią
wątpliwości dotyczące gospodarstwa domowego wnioskodawcy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może
przeprowadzić wywiad środowiskowy, który ma na celu ustalenie faktycznego stanu danego gospodarstwa
domowego zgodnie z art. 2 ust. 2 DodatekWęgU odpowiednio pkt 1 i 2, odnośnie do samotnego zamieszkiwania
w przypadku jednoosobowych gospodarstw domowych oraz wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących
z wnioskodawcą w przypadku gospodarstw domowych wieloosobowych. Wywiad środowiskowy przeprowadza się
w miejscu zamieszkania wnioskodawcy (art. 2 ust. 15c DodatekWęgU).
Dokonując weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku węglowego, właściwy organ gminy zobowiązany jest uwzględnić
informacje wynikające z deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, informacje
uzyskane w związku z postępowaniem o przyznanie określonych ustawą świadczeń (świadczeń rodzinnych oraz
dodatków do zasiłku rodzinnego, świadczenia wychowawczego, dodatku osłonowego, dodatku mieszkaniowego),
a także dane zgromadzone w rejestrze PESEL oraz rejestrze mieszkańców. Jeżeli podczas weryfikacji wniosku
o wypłatę dodatku węglowego wystąpią wątpliwości dotyczące gospodarstwa domowego wnioskodawcy, wójt,
burmistrz albo prezydent miasta może przeprowadzić wywiad środowiskowy.
Na kanwie niniejszej sprawy istotne wątpliwości sądu budziły podnoszone przez skarżącego zarówno w odwołaniu,
jak i w skardze twierdzenia o przeprowadzeniu przez organ wywiadu środowiskowego. Skarżący dostatecznie
szczegółowo opisał okoliczności rzeczonego wywiadu, wskazując m.in., że został on przeprowadzony przez dwu
urzędników oraz że ustalono wówczas źródło ogrzewania na nieruchomości. Ponadto skarżący wskazał, że w czasie
wywiadu podpisał oświadczenie o zamieszkiwaniu pod tymże adresem. Analiza akt sprawy nie pozwoliła jednak
sądowi na skonfrontowanie zarzutów skarżącego z dokumentami znajdującymi się w aktach, bowiem brak jest
jakiegokolwiek materiału, który świadczyłby o przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, zaś sam organ ani
w zaskarżonej decyzji, ani też w odpowiedzi na skargę nie ustosunkował się do tego zarzutu. W aktach sprawy
znajdują się m.in. dwie notatki służbowe, z których wynika, że organ I instancji podjął dwie próby przeprowadzenia
wywiadu środowiskowego, jednak okazały się one nieskuteczne. Choć nie ma w aktach innych dokumentów, które
mogłyby potwierdzić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, to jednak ta okoliczność nie przesądza
jednoznacznie o tym, że wywiad nie miał w ogóle miejsca. W swojej decyzji SKO zupełnie pominęło ten zarzut. Brak
argumentacji organu odwoławczego w tym zakresie powoduje, że zaskarżona decyzja jest wadliwa i wymaga
wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Zarzut skarżącego o nieodniesieniu się przez kolegium do zarzutów
odwołania zasługiwał na uwzględnienie. Wobec nierozpatrzenia przez organ II instancji odwołania w całości dalsza
analiza zarzutów podniesionych w skardze była przedwczesna.

Komentarz
W analizowanej sprawie, dotyczącej prawa do dodatku węglowego, ujawniono, że organ odwoławczy nie odniósł się
do wszystkich zarzutów podniesionych w odwołaniu, a w szczególności nie poczynił ustaleń w celu wyjaśnienia, czy
wywiad środowiskowy, na który powołuje się skarżący, rzeczywiście miał miejsce. Z akt sprawy bowiem taki wniosek
nie wypływa. Skoro postępowanie odwoławcze stanowi ponowne, pełne rozpoznanie sprawy, to wnioskodawca ma
prawo oczekiwać, że każdy jego argument czy zarzut zostanie rozpoznany. Dopiero prawidłowo ustalony stan
faktyczny gwarantuje prawidłowe rozpoznanie sprawy.

Wyrok WSA w Poznaniu z 21.9.2023 r., IV SA/Po 451/23,

Analiza sprawy pokazuje, że organ odwoławczy nie odniósł się do wszystkich zarzutów z odwołania, co wpłynęło na dalszy przebieg postępowania. Decyzja została uznana za wadliwą ze względu na brak uwzględnienia istotnych argumentów skarżącego. Wniosek o dodatek węglowy wymaga ponownej analizy.