Weryfikacja podpisu elektronicznego przez sąd

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, weryfikacja podpisu elektronicznego, kwalifikowany podpis elektroniczny, certyfikat podpisu elektronicznego, ważność certyfikatu, Sąd I instancji, programy weryfikacji, bezpieczeństwo podpisu, Centrum Usług Zaufania Sigillum PWPW S.A., kompleksowa weryfikacja

Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że skargę opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym
należy uznać za podpisaną, jeśli podpis elektroniczny został złożony w okresie ważności certyfikatu
kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Wpływu na ocenę podpisania dokumentu nie ma natomiast fakt,
że w dacie weryfikacji podpisu elektronicznego przez sąd certyfikat ten wygasł.
Stan faktyczny
J.M. za pośrednictwem organu wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę na bezczynność
Wójta Gminy w sprawie udostępnienia informacji publicznej. Pismo zostało nadane w formie elektronicznej przez
platformę ePUAP. W wyniku przeprowadzonej przez Sąd weryfikacji stwierdzono, że podpis nie został odnaleziony.
Skarżący został więc wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi poprzez nadesłanie prawidłowo
podpisanego egzemplarza skargi, czyli pisma podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem
zaufanym albo podpisem osobistym. W złożonej po upływie terminu do uzupełnienia braku odpowiedzi J.M. wyjaśnił,
że jego podpis był ważny w dniu opatrzenia nim pliku ze skargą, jak również weryfikacji podpisu przez organ.
Natomiast w dniu weryfikacji dokonywanej przez Sąd podpis utracił swoją ważność. Dodatkowo skarżący wskazał, że
w aktach sprawy brak jest wydruku pisma przewodniego, do którego został załączony plik ze skargą. W związku
z tym J.M. twierdził, że plik przekazany do Sądu nie jest plikiem otrzymanym przez organ, tylko jego kopią lub
zmodyfikowaną wersją, co mogło spowodować problemy z weryfikacją podpisu.
Orzeczenie WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu odrzucił skargę. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że Sąd
weryfikował podpis przy zastosowaniu dwóch programów uzyskując wyniki: „podpis został negatywnie
zweryfikowany” oraz „podpis nieważny”. Zatem żaden z rezultatów weryfikacji nie pozwalał na stwierdzenie, że
skarga została prawidłowo podpisana. Jednocześnie Sąd podkreślił, że bez znaczenia dla oceny prawidłowości
podpisania skargi jest kwestia nieprzesłania przez organ pisma przewodniego, przy którym wniesiono skargę. Jeśli
strona decyduje się na wniesienie skargi w formie dokumentu elektronicznego stanowiącego załącznik do pisma
przewodniego, to zgodnie z art. 46 § 2a i 2b ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU), każdy z tych dokumentów powinien być
podpisany we właściwy sposób. W rezultacie fakt opatrzenia pisma przewodniego zaufanym podpisem
elektronicznym nie świadczy o podpisaniu całego dokumentu elektronicznego, w tym skargi stanowiącej załącznik do
dokumentu. Skoro skarżący, prawidłowo wezwany do uzupełnienia w wyznaczonym terminie braku formalnego skargi
polegającego na braku podpisu, nie uzupełnił go, to Sąd był zobowiązany do odrzucenia skargi.
NSA – zasady weryfikacji podpisów elektronicznych
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie uznając, że Sąd I instancji powinien był
wnikliwiej zweryfikować, czy złożony pod skargą kwalifikowany podpis elektroniczny był prawidłowy. Jak
podkreślono w uzasadnieniu, proces ten nie może zostać dokonany w oderwaniu od art. 3 pkt 12 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług
zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE
(Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 257, s. 73; dalej: eIDAS). Z regulacji tej wynika, że kwalifikowany podpis elektroniczny to
zaawansowany podpis elektroniczny, który jest składany za pomocą kwalifikowanego urządzenia do składania
podpisu elektronicznego i który opiera się na kwalifikowanym certyfikacie podpisu elektronicznego. Istotne jest to, że
ważność tego certyfikatu powinna istnieć w momencie, kiedy podpis jest składany. W konsekwencji skargę
opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym uznać należy za podpisaną, jeśli podpis elektroniczny
został złożony w okresie ważności certyfikatu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Irrelewantne pod
kątem oceny podpisania dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym pozostaje to, czy w dacie weryfikacji
podpisu elektronicznego certyfikat kwalifikowanego podpisu elektronicznego dalej jest ważny czy też już wygasł.
J.M. w zażaleniu dowodził, że wniesiona przez niego skarga w momencie składania przez e-PUAP była prawidłowo
podpisana, jednak w czasie, kiedy Sąd I instancji weryfikował kwalifikowany podpis elektroniczny jego certyfikat już
wygasł. Zdaniem skarżącego, gdyby WSA w Opolu przeprowadził weryfikację skargi za pomocą programu, który
pokazuje bardziej szczegółowe informacje, w tym te dotyczące okresu ważności certyfikatu podpisującego, bez trudu
ustaliłby, że skarga była prawidłowo podpisana. W ocenie NSA jeśli weryfikacja podpisu elektronicznego
skutkuje wyświetleniem komunikatu o treści „podpis nieprawidłowy” lub podobnej, wówczas sąd
administracyjny powinien podjąć dalsze działania mające na celu ustalenie, czy skarga została prawidłowo
czy też nieprawidłowo podpisana. Zgodnie z art. 32 ust. 2 eIDAS system wykorzystany do walidacji
kwalifikowanego podpisu elektronicznego powinien umożliwić podmiotowi, który dokonuje weryfikacji

wykrycie wszelkich problemów związanych z bezpieczeństwem podpisu. Jednowyrazowy komunikat
o prawidłowości bądź nieprawidłowości podpisu nie spełnia takiego wymogu. Skarżący twierdzi, że podpis był
ważny w momencie jego składania a dotychczas zastosowane przez Sąd I instancji programy nie pozwalają na
dokonanie ustaleń w tym zakresie. Dlatego aby zweryfikować spełnienie wymogów formalnych skargi Sąd powinien
skorzystać z takiego programu weryfikacji kwalifikowanych podpisów elektronicznych, który pozwala na sprawdzenie
daty wygaśnięcia ważności certyfikatu podpisującego. Jeśli data ta będzie późniejsza niż moment złożenia podpisu,
wówczas podpis należy uznać za prawidłowy. NSA wskazał, że Sąd I instancji może w tym celu skorzystać np.
z programów udostępnianych przez Centrum Usług Zaufania Sigillum PWPW S.A. Program ten pokazuje dane, które
są niezbędne do całościowej weryfikacji podpisu.
Postanowienie NSA z 29.9.2023 r., III OZ 423/23,

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie, stwierdzając, że Sąd I instancji nie dokonał wnikliwej weryfikacji kwalifikowanego podpisu elektronicznego. NSA podkreślił konieczność sprawdzenia daty ważności certyfikatu podpisującego przy weryfikacji podpisu elektronicznego. Skarżący argumentował, że skarga była prawidłowo podpisana w momencie złożenia, jednak certyfikat już wygasł. NSA zalecił skorzystanie z programów umożliwiających kompleksową weryfikację podpisów elektronicznych.