W jaki sposób kilka osób może elektronicznie wnieść jedną skargę do sądu?

W przypadku gdy kilka osób wniosło jednobrzmiącą skargę drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy ePUAP, to wszczęta zostaje tylko jedna sprawa sądowoadministracyjna, w której po stronie skarżącej występuje kilka osób. NSA uznał, że możliwość złożenia dokumentu elektronicznego przez ePUAP przez kilka osób nie wyklucza wniosku jako jednej skargi, co eliminuje konieczność wielokrotnego opłacania wpisu sądowego i opłaty kancelaryjnej. W sytuacji współuczestnictwa materialnego obowiązuje wspólna opłata sądowa, natomiast w przypadku współuczestnictwa formalnego każda osoba wnosząca skargę musi uiścić opłatę osobno.

Tematyka: skarga jednobrzmiąca, platforma ePUAP, współuczestnictwo materialne, współuczestnictwo formalne, opłaty sądowe, dokument elektroniczny, podpisywarka

W przypadku gdy kilka osób wniosło jednobrzmiącą skargę drogą elektroniczną, każdy ze swojego konta
użytkownika za pośrednictwem platformy ePUAP, to wszczęta zostaje tylko jedna sprawa
sądowoadministracyjna, w której po stronie skarżącej występuje kilka osób. Jeśli między tymi podmiotami
istnieje współuczestnictwo materialne od skargi należy pobrać jeden wpis.
Stan faktyczny
Małżonkowie E.R. i M.R. wnieśli przez odrębne konta na platformie ePUAP skargi na decyzję Wojewódzkiego
Inspektora Nadzoru Budowlanego. Organ udzielił oddzielnej odpowiedzi na każdą z nich. Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie oddzielnie zarejestrował skargi każdego z nich a następnie wezwał skarżących do
uiszczenia opłat sądowych odrębnie w każdej z tych spraw: wpisu sądowego od skargi w kwocie 500 zł oraz 36 zł
tytułem opłaty kancelaryjnej za wydruk skargi i załączników celem doręczenia uczestnikom postępowania. M.R.
wpłacił na konto Sądu te kwoty, natomiast E.R. wniosła zażalenie wyjaśniając, że wraz z mężem wniosła jedną
skargę. Ponieważ małżonkowie zdecydowali się na skorzystanie z formy elektronicznej, każdy z nich wysłał tożsame
pismo ze swojej skrzynki ePUAP. E.R. twierdziła, że skoro w treści skarg wyraźnie wskazano jako wnoszących oboje
małżonków, Sąd powinien zarejestrować je pod jedną sygnaturą, co wykluczałoby konieczność uiszczania
dwukrotnie opłat sądowych.
Odrębne wniesienie skarg na tę samą decyzję przez kilku uprawnionych
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone zarządzenia. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że
w świetle przepisów ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023
r. poz. 1634; dalej: PostAdmU) dopuszczalne jest odrębne wniesienie skarg na tę samą decyzję przez kilku
uprawnionych. Jednak na dalszym etapie postępowania obowiązkiem sądu jest połączenia tych spraw do wspólnego
rozpoznania i rozstrzygnięcia na podstawie art. 111 § 1 PostAdmU. NSA uznał jednak, że w okolicznościach tej
sprawy potraktowanie pism wniesionych przez E.R. i M.R. jako odrębnych skarg nie było zasadne. Działanie
Sądu I instancji było przejawem nadmiernego formalizmu, prowadziło też do niekorzystnego dla skarżących
zobowiązania do uiszczenia opłat sądowych oddzielnie w obu sprawach, ze wszelkimi ujemnymi
konsekwencjami niewykonania wezwania Sądu w tym zakresie. W ocenie NSA kluczowe znaczenie ma treść
skargi stanowiącej załącznik do pisma ogólnego wniesionego drogą elektroniczną za pośrednictwem
praformy ePUAP przez E.R. i M.R. Oboje skarżący nadesłali niemal identyczne pismo ogólne zatytułowane „skarga
na decyzję”, do którego załącznikiem była właściwa skarga o tożsamej treści. W obu przypadkach wyraźnie
wskazano jako wnoszących skargę dwie osoby: E.R. i M.R., ponadto w treści pisma wszelkie stanowiska i wnioski
sformułowane zostały w liczbie mnogiej przez użycie sformułowań typu „wnosimy” czy „zarzucamy”.
Techniczne możliwości złożenia dokumentu elektronicznego przez ePUAP
Techniczne uwarunkowania platformy ePUAP dają możliwość złożenia do sądu administracyjnego
dokumentu elektronicznego przez tylko przez jedną osobę, czyli użytkownika danego konta ePUAP. NSA
stwierdził jednak, że nie wyklucza to możliwości uznania, iż pismo zostało wniesione przez kilka osób, jeśli
w sposób niebudzący wątpliwości wynika to z jego treści. Jak podkreślono, możliwość stosowania
w postępowaniu przed sądem administracyjnym środków elektronicznych, w szczególności profilu
zaufanego ePUAP, powinna być traktowana jako ułatwienie a nie ograniczenie strony w realizacji jej praw
procesowych. W konsekwencji, jeśli skarga do sądu administracyjnego zostanie wniesiona za pośrednictwem
platformy ePUAP a w jej treści wymieniono jako skarżących kilka osób, wówczas skarżącym nie jest wyłącznie
osoba, która tę skargę nadała ze swojego konta użytkownika ePUAP a wszystkie wskazane w tym piśmie podmioty.
NSA wyjaśnił, że ewentualny brak formalny skargi w postaci braku podpisu wszystkich osób ją wnoszących, można
uzupełnić zarówno w formie tradycyjnej przez popisanie skargi własnoręcznie, jak również w formie elektronicznej.
Zaznaczono przy tym, że istnieje zewnętrzne narzędzie (tzw. Podpisywarka) umożliwiające elektroniczne podpisanie
jednego dokumentu przez dowolną liczbę osób.
Rodzaje współuczestnictwa: materialne i formalne
NSA uznał więc, że w sytuacji gdy kilka osób wniosło jednobrzmiącą skargę drogą elektroniczną za pośrednictwem
platformy ePUAP, każdy ze swojego konta użytkownika, to wszczęta została tylko jedna sprawa
sądowoadministracyjna, w której po stronie skarżącej występuje kilka osób. W konsekwencji Sąd I instancji powinien
zarejestrować jedna sprawę a następnie dokonać oceny charakteru współuczestnictwa między tymi podmiotami.

Jeśli uprawnienia lub obowiązki osób wnoszących skargę związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne,
to pomiędzy tymi podmiotami istnieje współuczestnictwo materialne, natomiast brak wspólności uprawnień
lub obowiązków wskazuje na istnienie współuczestnictwa formalnego. Rezultat tych ustaleń ma wpływ m.in.
na określenie obowiązku uiszczania opłat sądowych. Zgodnie z art. 214 § 2 PostAdmU, w przypadku
współuczestnictwa materialnego wszyscy skarżący maja obowiązek uiszczenia wspólnie jednej opłaty sądowej,
w tym wpisu sądowego od skargi, natomiast współuczestnictwo o charakterze formalnym niesie ze sobą konieczność
uiszczenia stosownej opłaty oddzielnie przez każdą z osób skarżących.
W tej sprawie przedmiotem skargi jest decyzja nakazująca I.G. i A.G. wykonanie określonych obowiązków przy
budynku od strony granicy działki będącej własnością E.R. i M.R. Skoro skarżący legitymują się prawem
współwłasności nieruchomości, to stosownie do art. 214 § 2 zdanie pierwsze PostAdmU, E.R. i M.R. powinni zostać
zobowiązani do uiszczenia solidarnie ze sobą jako współmałżonkowie, którym przysługuje tożsame prawo
współwłasności nieruchomości, jednego wpisu i jednej opłaty kancelaryjnej za wydruk skargi i załączników celem
doręczenia uczestnikom postępowania w jednej sprawie sądowoadministracyjnej.
Postanowienia NSA z 22.8.2023 r., II OZ 461/23 i II OZ 462/23,

NSA uchylił zarządzenia, wskazując na możliwość odrębnego wniesienia skarg na tę samą decyzję przez kilku uprawnionych, jednak zobowiązując sąd do połączenia spraw do wspólnego rozpoznania. Istotne jest treściowe ujęcie skargi oraz możliwość elektronicznego podpisania dokumentu przez kilka osób. Współuczestnictwo materialne wymaga wspólnej opłaty, natomiast współuczestnictwo formalne - opłaty oddzielnej dla każdej osoby.