Grzywna za nieprzekazanie skargi

Tematyka: Sąd administracyjny, grzywna, skarga, organ, Postępowanie Administracyjne, NSA, wymierzenie grzywny, dopuszczalność skargi, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd Okręgowy, Wojewódzki Sąd Administracyjny

Sąd administracyjny może wymierzyć organowi grzywnę za nienadanie biegu sprawie poprzez przekazanie
w terminie skargi wraz z aktami nawet jeśli w tej sprawie skarga do sądu administracyjnego jest
niedopuszczalna.
Stan faktyczny
A.M. w odpowiedzi na skargę na Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Ł. otrzymał jedynie lakoniczne pismo, w związku
z czym złożył w trybie art. 37 § 1 KPA ponaglenie do Sądu Apelacyjnego w Ł. Działanie to nie przyniosło
spodziewanego efektu, więc A.M. wniósł skargę na bezczynność Sądu Okręgowego w Ł. a następnie, wobec braku
odpowiedzi organu wyższej instancji, skierował do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi wniosek
o wymierzenie Sądowi Okręgowemu w Ł. grzywny w trybie art. 55 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU). Zgodnie z treścią art. 55 § 1
PostAdmU, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny za niezastosowanie się do
obowiązku przekazania skargi sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na
skargę, w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania.
Odrzucenie wniosku przez WSA
WSA w Łodzi uznał, że niedopuszczalność skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego powoduje konieczność
odrzucenia wniosku. Sąd wskazał, że wniosek A.M. dotyczy wymierzenia Sądowi Okręgowemu w Ł. grzywny w trybie
art. 55 § 1 PostAdmU z uwagi na nieprzekazanie skargi na bezczynność Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Ł.
W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że warunkiem dopuszczalności skargi na bezczynność jest przede
wszystkim wystąpienie podstawy prawnej do określonego zachowania się organu wobec żądania strony. Kontrola
sądu obejmuje więc sprawdzenie, czy dana sprawa podlega załatwieniu przez organ w drodze aktu
administracyjnego lub czynności z zakresu administracji publicznej. Z art. 41b § 1 ustawy z 21.7.2001 r. - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 217) wynika, że bezczynność Sądu Okręgowego w Ł.
w przedmiocie skargi na bezczynność Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Ł. nie należy do właściwości sądu
administracyjnego. WSA w Łodzi stwierdził, że wniosek o wymierzenie organowi grzywny za nieprzekazanie
w terminie skargi wraz z aktami sprawy oraz odpowiedzią na skargę może być rozpoznany jedynie wówczas, gdy
skarga dotyczy spraw należących do właściwości sądu administracyjnego. Skoro w tej sprawie skarga do sądu
administracyjnego jest niedopuszczalna, to niedopuszczalny jest również wniosek o wymierzenie organowi grzywny
w trybie art. 55 § 1 PostAdmU.
Rozbieżność w orzecznictwie
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu orzeczenia wyjaśniono, że
podstawą do wymierzenia organowi grzywny na podstawie art. 55 § 1 PostAdmU jest uchybienie
obowiązkom określonym w art. 54 § 2 PostAdmU. Należy do nich w szczególności przekazanie sądowi skargi
wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od
dnia jej otrzymania. W uzasadnieniu wskazano, że w orzecznictwie NSA prezentowane są dwa stanowiska
w zakresie dopuszczalności wniosku o wymierzenie organowi grzywny jeśli w danym przypadku skarga do
wojewódzkiego sądu administracyjnego jest niedopuszczalna. Jedno z nich opiera się na założeniu, że wniosek
o wymierzenie organowi grzywny za nieprzekazanie w terminie skargi wraz z aktami sprawy oraz odpowiedzią na
skargę może być rozpoznany jedynie wówczas, gdy skarga dotyczy spraw, o których mowa w art. 3 PostAdmU, czyli
spraw należących do właściwości sądu administracyjnego. W rezultacie niedopuszczalność skargi do wojewódzkiego
sądu administracyjnego powoduje konieczność odrzucenia wniosku o wymierzenie organowi grzywny (zob.
postanowienie NSA z 1.10.2021 r., III OZ 658/21,
; postanowienie NSA z 6.4.2016 r., II OZ 333/16,
;
postanowienie NSA z 24.4.2014 r., I OZ 325/14,
). Drugi pogląd ogranicza w postępowaniu prowadzonym na
podstawie art. 55 § 1 PostAdmU uprawnienia sądu do zbadania czy organ, do którego skarga została skierowana,
wykonał obowiązki określone w art. 54 § 2 PostAdmU. Przyjmuje się, że przekazanie sądowi administracyjnemu
skargi jest bezwzględne i obligatoryjne, niezależne od tego czy dany podmiot uznaje, że skarga jest bezzasadna lub
sprawa nie należy do kognicji sądu administracyjnego. Dopiero w toku postępowania zainicjowanego skargą sąd
administracyjny zobowiązany jest dokonać oceny i ustalenia, czy skarga mieści się w zakresie właściwości sądów
administracyjnych (zob. postanowienie NSA z 17.5.2022 r., III OZ 309/22,
; postanowienie NSA z 22.9.2021,
III OZ 635/21,
).
NSA - wniosek o wymierzenie organowi grzywny jest postępowaniem odrębnym

NSA podzielił drugą z zaprezentowanych koncepcji podkreślając, że przesłankami uprawniającymi sąd
administracyjny do wymierzenia grzywny jest wniosek o wymierzenie grzywny oraz stwierdzenie
niezastosowania się przez organ do obowiązków wynikających z art. 54 § 2 PostAdmU, bez względu na
przyczyny nieprzekazania skargi sądowi w ustawowym terminie. Przesłanką niedopuszczalności wniosku
o wymierzenie grzywny nie jest zatem ewentualna niedopuszczalność skargi, której organ nie przekazał do
sądu. Jak stwierdzono, wniosek o wymierzenie organowi grzywny wymieniony w art. 55 § 1 zd. 1 PostAdmU
jest pismem wszczynającym odrębne postępowanie w rozumieniu art. 63 PostAdmU (zob. uchwała NSA
z 7.4.2008 r., II FPS 1/08). Skoro postępowanie z wniosku o wymierzenie organowi grzywny jest prowadzone
w odrębnej sprawie sądowoadministracyjnej, innej niż sprawa sądowoadministracyjna zainicjowana wniesieniem
skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, to w postępowaniu z wniosku o wymierzenie organowi grzywny
sąd nie jest uprawniony do ustalania, czy skarga do sądu administracyjnego jest dopuszczalna.
Prawo do sądu
NSA w kontekście wymogu zapewnienia prawa do sądu odwołał się do wykładni prokonstytucyjnej i wykluczył
stosowanie takiej interpretacji przepisów, która z uwagi na nadmierny formalizm zamyka stronie drogę do
rozpoznania jej sprawy przez sąd. W uzasadnieniu postanowienia pokreślono, że konstytucyjne prawo do sądu jest
jednym z podstawowych praw jednostki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności. Z art. 45 ust. 1
Konstytucji RP wynika, że wolą ustawodawcy jest objęcie prawem do sądu możliwie najszerszego zakresu spraw.
Biorąc pod uwagę wymiar formalny prawa do sądu należy uznać, że art. 45 ust. 1 Konstytucji RP ma treść niezależną
od tego, w jaki sposób definiowane jest pojęcie sprawy na tle szczegółowych ujęć proceduralnych.
NSA wskazał, że merytorycznie rozpoznając wniosek o wymierzenie organowi grzywny, Sąd I instancji ma obowiązek
wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a więc m.in.: przyczyny niewypełnienia przez organ obowiązków
z art. 54 § 2 PostAdmU, czas, jaki upłynął od wniesienia skargi, czy organ wyjaśnił powody niedotrzymania terminu
i czy są one uzasadnione. Dopiero po dokonaniu tych ustaleń należy dokonać oceny, czy w sprawie zachodzą
przesłanki do wymierzenia organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 PostAdmU.
Postanowienie NSA z 27.9.2023 r., III OZ 430/23,

NSA wskazał, że merytorycznie rozpoznając wniosek o wymierzenie organowi grzywny, Sąd I instancji ma obowiązek wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a więc m.in.: przyczyny niewypełnienia przez organ obowiązków z art. 54 § 2 PostAdmU, czas, jaki upłynął od wniesienia skargi, czy organ wyjaśnił powody niedotrzymania terminu i czy są one uzasadnione. Dopiero po dokonaniu tych ustaleń należy dokonać oceny, czy w sprawie zachodzą przesłanki do wymierzenia organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 PostAdmU.