Wątpliwości co do daty nadania przesyłki trzeba wyjaśnić

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w razie wątpliwości co do daty nadania przesyłki listem zwykłym, sąd ma obowiązek wezwać stronę do wyjaśnienia. Nieczytelna data stempla pocztowego nie może być decydująca. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznał skargę E.S., której głównym zarzutem był brak czytelności daty stempla pocztowego na zwykłej przesyłce. Sąd uznał, że wniosek został złożony po terminie. Skarżący wniósł zażalenie, argumentując, że zachował termin. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, podkreślając, że istotna jest data nadania przesyłki w placówce pocztowej, a nie rodzaj przesyłki. Wątpliwości co do daty nadania listu zwykłego wymagają szczegółowego wyjaśnienia, a sąd winien interpretować je na korzyść skarżącego. Strona ma prawo do dowodzenia zachowania terminu procesowego, a sąd powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające przed stwierdzeniem uchybienia terminowi.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, data nadania przesyłki, termin procesowy, dowodzenie terminu, sąd administracyjny, wątpliwości co do daty nadania, przesyłka listem zwykłym

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w razie braku możliwości jednoznacznego stwierdzenia daty
nadania pisma listem zwykłym w placówce pocztowej, sąd administracyjny ma obowiązek wezwać stronę do
wykazania zachowania terminu. W żadnym wypadku takie wątpliwości, wynikające np. z nieczytelnej daty
stempla pocztowego, nie mogą być a priori rozstrzygane na niekorzyść strony.
Nieczytelna data przesyłki
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem ogłoszonym na rozprawie oddalił skargę E.S. Skarżący
wniósł o uzasadnienie tego orzeczenia, jednak Sąd uznał, że wniosek został złożony po terminie. Skarżący nadał
przesyłkę zawierającą to pismo jako zwykły list, zaś data stempla pocztowego jest nieczytelna. W rezultacie Sąd
przyjął jako datę pewną datę wynikającą z prezentaty potwierdzającej wpływ korespondencji do Sądu.
E.S. wniósł zażalenie na postanowienie o odmowie sporządzenia uzasadnienia wyroku twierdząc, że wniosek został
złożony z zachowaniem 7-dniowego terminu. Skarżący twierdził, że sam fakt, iż stempel pocztowy na przesyłce
zwykłej zawierającej wniosek jest nieczytelny nie uprawnia do przyjęcia jako daty nadania korespondencji daty jej
wpływu do Sądu. Do zażalenia załączono kopię oświadczenie osoby, której skarżący powierzył nadanie przesyłki.
Wynikało z niego, że korespondencja została w terminie nadana listem zwykłym w placówce pocztowej.
Przesyłka polecona a list zwykły – różnice w ustaleniu daty nadania
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę WSA w Warszawie do
ponownego rozpoznania. W orzecznictwie podkreśla się, że w art. 83 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU) nie wskazano
rodzaju przesyłki, którą ma być nadane w placówce pocztowej pismo skierowane do sądu. Ustawodawca uzależnia
skutki zachowania terminu jedynie od tego, czy pismo zostało oddane w placówce pocztowej. Jednak
w przypadku przesyłek rejestrowanych, poza umieszczeniem na kopercie stempla pocztowego z datą
umożliwiającą ustalenie dnia oddania przesyłki w placówce pocztowej, nadawca otrzymuje również dowód
przyjęcia przesyłki rejestrowanej (zob. postanowienie NSA z 13.4.2023 r., II OZ 165/23,
). Nadający
przesyłkę nie ponosi odpowiedzialności za funkcjonowanie poczty, czytelność stempli pocztowych na kopercie, jak
i możliwość jednoznacznego ustalenia na ich podstawie daty nadania pisma (zob. postanowienie NSA z 19.1.2012 r.,
II GSK 2409/11,
). Jednak nadanie przesyłki zwykłej w urzędzie pocztowym obarczone jest ryzykiem
obciążającym wysyłającego, pozbawia go bowiem urzędowego dowodu dokonania czynności i dowodzenia
daty nadania w sposób pewny (zob. postanowienie NSA z 9.3.2011 r., II GSK 281/11,
). Nie wyklucza to
przeprowadzenia innych dowodów mających na celu wykazanie terminowości podjętych działań. Przy czym
w orzecznictwie przyjęto, że wystarczających dowodów mających na celu wykazanie terminowości dokonania
czynności nie stanowią m.in.: kserokopia listu zwykłego; oświadczenie strony, że dopełniła czynności w terminie;
kserokopia wewnętrznego dziennika korespondencji, z której nie wynika okoliczność wysłania danej przesyłki (zob.
postanowienie NSA z 26.9.2018 r., I OZ 817/18,
).
Wątpliwości co do daty nadania trzeba wyjaśnić
W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że jeśli na kopercie znajdują się dwa stemple pocztowe,
z których wynikają dwie różne daty nadania to rozbieżności te powinny zostać uwzględnione przy rozstrzyganiu
kwestii terminowości nadania przesyłki. W razie potrzeby sąd powinien podjąć działania mające na celu dokonanie
odpowiednich ustaleń co do przyczyn tych rozbieżności. Podkreśla się przy tym, że sąd nie może ograniczyć się do
przyjęcia jako właściwej jednej z tych pieczęci, nie wyjaśniając przyczyn zajęcia takiego stanowiska. Wrażany jest też
pogląd, że w przypadku stwierdzenia, iż z uwagi na wielość stempli pocztowych niemożliwe jest jednoznaczne
ustalenie daty nadania przesyłki listem zwykłym, sąd powinien przy rozważaniu zajścia przesłanki z art. 58 § 1 pkt 3
PostAdmU, uwzględnić konstytucyjną zasadę prawa do sądu, a w rezultacie niedające się usunąć wątpliwości
interpretować na korzyść skarżącego (zob. postanowienie NSA z 30.1.2017 r., I FZ 429/16,
). Podobny pogląd
jest prezentowany w przypadkach gdy na kopercie przesyłki nadanej listem zwykłym widnieje jeden nieczytelny
stempel (zob. postanowienie NSA z 12.6.2018 r., I OZ 537/18,
).
Strona ma prawo dowodzić zachowania terminu
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że Sąd I instancji przedwcześnie wydał orzeczenie. W uzasadnieniu
postanowienia podkreślono, że bez wątpienia ciężar dowodu zachowania terminu procesowego do złożenia pisma
obciąża stronę. Jednak definitywne stwierdzenie, że doszło do uchybienia terminu, o którym mowa w art. 141 §
2 zd. 1 PostAdmU, musi zostać poprzedzone przeprowadzeniem przez Sąd I instancji uproszczonego

postępowania wyjaśniającego. Granice tego postępowania wyznaczają wskazane przez stronę okoliczności
mające wykazać, że termin procesowy na zasadzie fikcji z art. 83 § 3 PostAdmU został zachowany.
W konsekwencji NSA uznał, że WSA w Warszawie przed wydaniem postanowienia o odmowie sporządzenia
uzasadnienia wyroku powinien był wezwać E.S. do wykazania, że złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku za pośrednictwem placówki operatora pocztowego, o którym mowa w art. 83 § 3 PostAdmU, nastąpiło
z zachowaniem terminu. Nieusuwalne wątpliwości, w tym przypadku polegające na obiektywnej niemożności
odczytania daty stempla pocztowej potwierdzającego nadanie przesyłki pocztowej na adres Sądu, nie mogą być
z góry rozstrzygane na niekorzyść strony.
NSA podkreślił, że skarżący przedłożył wniosek dowodowy na okoliczność zachowania terminu dopiero w zażaleniu.
Wynika z niego duża rozbieżność między wskazywaną przez E.S. datą nadania pisma w placówce pocztowej za
pośrednictwem osoby trzeciej a faktycznym wpływem pisma do Sądu – ponad 20 dni. Wiarygodność dowodu
twierdzeń i dowodów przedstawionych przez skarżącego podlega ocenie Sądu, który ponownie orzekając w świetle
logiki, doświadczenia życiowego oraz zasad prawdopodobieństwa musi zdecydować, czy złożenie spornego pisma
mogło nastąpić z zachowaniem terminu.
Postanowienie NSA z 26.9.2023 r., II GZ 343/23,

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że sąd I instancji powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające przed stwierdzeniem uchybienia terminowi. NSA uznał, że sąd powinien był wezwać stronę do wykazania zachowania terminu przed wydaniem postanowienia. Niejasności co do daty nadania przesyłki nie mogą być rozstrzygane na niekorzyść strony. Skarżący musi udowodnić, że zachował termin zgodnie z przepisami. Sąd powinien ocenić wiarygodność przedstawionych dowodów i zdecydować, czy zachowanie terminu było możliwe. Postanowienie NSA z 26.9.2023 r., II GZ 343/23, stanowi kontekst dla omawianych kwestii.