Opłata za udostępnienie informacji publicznej

Tematyka: Opłata za udostępnienie informacji publicznej, Naczelny Sąd Administracyjny, Koszty udostępnienia informacji, Skarga administracyjna, Prawo do wniesienia skargi

Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że powiadomieniem o wysokości opłaty wynikającej z kosztów
poniesionych przez organ w związku z udostępnieniem informacji publicznej, jest pismo, w którym w sposób
ostateczny zobowiązano wnioskodawcę do uiszczenia opłaty w konkretnej wysokości.
Stan faktyczny
B.K. zwrócił się do Burmistrza o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej wszystkich dokumentów dotyczących
wynajmu świetlic działających na terenie Gminy we wskazanym okresie. Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy
z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPublU), pismem
z 6.4.2023 r. organ zawiadomił wnioskodawcę o opłacie w kwocie wynoszącej ponad 2,5 tys. zł za
udostępnienie informacji publicznej. Podkreślając szeroki zakres wnioskowanych informacji i konieczność
przekształcenia ich w żądaną przez B.K. formę, organ wyjaśnił, że opłata odpowiada kosztom dodatkowym, które
będzie musiał ponieść w związku z przygotowaniem żądanych danych. Koszty te wykraczają poza normalne koszty
funkcjonowania organu i dotyczą wykonywania obowiązków poza przyjętym zakresem czasu pracy.
Wnioskodawca zakwestionował jednak prawo Burmistrza do żądania uiszczenia opłaty twierdząc, że praca związana
z przygotowaniem informacji jest elementem wykonywania ustawowych zadań organu. Zdaniem wnioskodawcy
Burmistrz nie może tymi kosztami obciążać podmiot żądający udostępnienia informacji. B.K. twierdził ponadto, że
przedstawione wyliczenie jest czysto hipotetyczne i w praktyce niemożliwe do zweryfikowania, np. w zakresie ilości
godzin nadliczbowych potrzebnych do przygotowania informacji. Burmistrz podtrzymał jednak swoje stanowisko,
5.5.2023 r. udzielił B.K. wnioskowanej informacji i wezwał go do zapłaty wyższej niż poprzednio wskazana kwoty
wyjaśniając, że poniesione koszty związane z udostępnieniem informacji publicznej były niedoszacowane.
Opłatę można zaskarżyć
B.K. wniósł skargę wskazując, że zaskarża czynność Burmistrza z 6.4.2023 r. o zobowiązaniu do uiszczenia opłaty
zmienionej następnie 5.5.2023 r. wraz z pozostałymi pismami w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Poznaniu stwierdził, że na akt ustalenia wysokości opłaty za udostępnienie informacji publicznej przysługuje
skarga do sądu administracyjnego i to niezależnie od tego, czy został on dokonany przed czy po
udostępnieniu informacji publicznej. Akt ten stwierdza bowiem obowiązek poniesienia opłaty oraz ustala jej
wysokość, kreując zobowiązanie o charakterze finansowym. Nie ma przy tym znaczenia sposób w jaki organ
określa ten akt np.: „zarządzenie”, „zawiadomienie”, „wezwanie”, „informacja”, czy też jest to pismo do
wnioskodawcy bez określenia formy. Samo zawarcie w treści pisma informacji o wysokości opłaty za
udostępnienie informacji publicznej wypełnia dyspozycję normy z art. 15 ust. 2 DostInfPublU (zob.
postanowienie NSA z 28.2.2017 r., I OSK 213/17,
).
WSA w Poznaniu stwierdził, że aktem administracyjnym w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU) jest akt Burmistrza
W. z 6.4.2023 r. Charakteru takiego nie mają natomiast kolejne pisma organu, w tym pismo z 5.5.2023 r., w którym
organ wezwał skarżącego do uiszczenia opłaty, podając jej skonkretyzowaną wysokość. W ocenie Sądu to ostatnie
pismo stanowi jedynie wezwanie do uiszczenia opłaty na wskazany numer rachunku bankowego, czyli czynność
wykonawczą w stosunku do aktu powiadomienia o opłacie z 6.4.2023 r., na nie drugi akt, o jakim mowa w art. 15 ust.
2 DostInfPublU.
Termin na wniesienie skargi
Zgodnie z art. 53 § 2 PostAdmU, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem
skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 PostAdmU, wnosi się w terminie 30 dni od
dnia, w którym skarżący dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności. Sąd, po wniesieniu skargi, może
uznać, że uchybienie tego terminu nastąpiło bez winy skarżącego i rozpoznać skargę. Zaskarżony akt został
doręczony B.K. 11.4.2023 r. a skarga została złożona 18.5.2023 r., czyli po upływie 30-dniowego terminu. WSA
w Poznaniu uznał, że okoliczności te nie pozwalają uznać, iż uchybienie terminu nastąpiło bez winy skarżącego
i odrzucił skargę.
W zażaleniu na to postanowienie B.K. dowodził, że pismo z 6.4.2023 r. było jedynie wstępnym podaniem kosztów,
skoro 5.5.2023 r. organ podał inną kwotę stanowiącą ostateczne koszty. Zdaniem skarżącego termin do wniesienia
skargi zaczął więc biec od dnia doręczenia pisma z 5.5.2023 r. B.K. wskazał również, że na żadnym etapie
postępowania przed organem nie był pouczany o prawie do wniesienia skargi.
NSA – decyduje powiadomienie o ostatecznej wysokości opłaty

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu wskazano, że co do
zasady dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, jeżeli jednak podmiot obowiązany do jej
udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia
lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, wówczas może pobrać od
wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. W takich okolicznościach wnioskodawca
powinien zostać powiadomiony o wysokości opłaty w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Pozwala mu to na
podjęcie decyzji, czy chce ponieść te koszty, czy też nie. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po
upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy o wysokości opłaty, chyba że dokona on w tym terminie zmiany
wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.
W ocenie NSA, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, ostatecznie ukształtowanym
powiadomieniem wnioskodawcy o wysokości opłaty jest pismo z 5.5.2023 r., a więc skarga została wniesiona
w terminie - kilkanaście dni po sporządzeniu tego pisma. Wbrew stanowisku Sądu I instancji, w piśmie
z 6.4.2023 r. organ jedynie w kompleksowy sposób wskazał zasady i sposób wyliczenia opłaty, jednak pismo
z 5.5.2023 r. koryguje w istotny sposób to powiadomienie co do wysokości opłaty i elementów, które się na
nią składają. W konsekwencji ostateczna wysokość i dane potrzebne do ustalenia opłaty za udostępnienie
informacji publicznej wynikają z pisma z 5.5.2023 r.
NSA przyznał, że określenie kwestionowanego aktu w skardze można uznać za nieprecyzyjne, jednak wynika z niej,
że intencją B.K. było zaskarżenie obowiązku ponoszenia opłaty za udostępnienie wnioskowanej informacji publicznej.
Za nielogiczne uznano więc przyjęcie, że skarżący powinien był wnieść skargę na pismo z 6.4.2023 r., skoro
określony w nim obowiązek uiszczenia opłaty jest inny od jej ostatecznej wysokości w tej sprawie. Akt, o którym
mowa w art. 3 § 2 pkt 4 PostAdmU stanowi zatem takie powiadomienie o wysokości opłaty, w którym
podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej w sposób definitywny zobowiązuje
wnioskodawcę do uiszczenia opłaty w konkretnej wysokości.
Postanowienie NSA z 26.10.2023 r., III OZ 527/23,

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie, stwierdzając że ostatecznie ukształtowanym powiadomieniem wnioskodawcy o wysokości opłaty jest pismo z 5.5.2023 r. Skarga została wniesiona w terminie. NSA przyznał, że określenie kwestionowanego aktu w skardze można uznać za nieprecyzyjne, jednak wynika z niej, że intencją B.K. było zaskarżenie obowiązku ponoszenia opłaty za udostępnienie wnioskowanej informacji publicznej.