Prawo pacjenta do bezpłatnej dokumentacji medycznej

Każdemu pacjentowi przysługuje prawo, na podstawie przepisów RODO, do otrzymania bezpłatnej pierwszej kopii danych dokumentacji medycznej. Pacjent nie musi powoływać się przy tym na szczególny powód uzasadniający wniosek o udzielenie tej dokumentacji. Sprawa dotycząca D.W. i F.T. ukazuje, że administrator danych osobowych ma obowiązek bezpłatnego dostarczenia pierwszej kopii danych osobowych osobie, której dane dotyczą, niezależnie od uzasadnienia wniosku. Wyrok TS stanowi ważną interpretację RODO, zapewniającą pacjentom dostęp do kompletnych danych medycznych bez dodatkowych kosztów.

Tematyka: Prawo pacjenta, dokumentacja medyczna, RODO, bezpłatna kopia, Trybunał Sprawiedliwości, interpretacja RODO, ochrona danych osobowych, kompletność danych, dostęp do informacji medycznych

Każdemu pacjentowi przysługuje prawo, na podstawie przepisów RODO, do otrzymania bezpłatnej pierwszej
kopii danych dokumentacji medycznej. Pacjent nie musi powoływać się przy tym na szczególny powód
uzasadniający wniosek o udzielenie tej dokumentacji.
Stan faktyczny
D.W. był leczony dentystycznie przez F.T. Podejrzewając, że podczas leczenia, któremu się poddał, popełniono
błędy, D.W. zwrócił się do F.T. o bezpłatne przekazanie pierwszej kopii swojej dokumentacji medycznej. F.T.
poinformowała D.W., że uwzględni jego żądanie jedynie pod warunkiem, że pokryje on koszty związane
z dostarczeniem kopii dokumentacji medycznej, jak przewiduje to niemieckie prawo. D.W. wytoczył powództwo
przeciwko F.T., żądając bezpłatnego przekazania mu pierwszej kopii jego dokumentacji medycznej.
Stanowisko TS
Obowiązek administratora

W art. 12 ust. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony
osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych
oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s.
1; dalej: RODO) ustanowiono zasadę, że korzystanie przez osobę, której dane dotyczą, z prawa dostępu do jej
danych podlegających przetwarzaniu oraz do związanych z nimi informacji nie pociąga za sobą żadnych kosztów
dla osoby, której dane dotyczą. Ponadto ten przepis przewiduje dwa powody, dla których administrator może
albo pobrać rozsądną opłatę uwzględniającą koszty administracyjne, albo odmówić podjęcia działań w związku
z żądaniem. Powody te odnoszą się do przypadków nadużycia prawa, w których wnioski osoby, której dane dotyczą,
są „ewidentnie nieuzasadnione” lub „nadmierne”, w szczególności ze względu na swój ustawiczny charakter.
Prawo dostępu osoby, której dane dotyczą, do jej danych podlegających przetwarzaniu i do związanych z nimi
informacji, stanowiące integralną część prawa do ochrony danych osobowych, jest zagwarantowane w art. 15 ust. 1
RODO. Zgodnie z treścią tego przepisu osoby, których dane dotyczą, mają prawo dostępu do swoich danych
osobowych podlegających przetwarzaniu. Ponadto z art. 15 ust. 3 RODO wynika, że administrator dostarcza kopię
danych osobowych podlegających przetwarzaniu, a za wszelkie kolejne kopie, o jakie zwróci się osoba, której
dane dotyczą, może on pobrać opłatę w rozsądnej wysokości. W art. 15 ust. 4 RODO uściślono, że ust. 3 tego
artykułu przyznaje tej osobie „prawo”.
W niniejszej sprawie dentystę dokonującego wskazanych w art. 4 pkt 2 RODO operacji przetwarzania dotyczących
danych jego pacjentów, zdaniem TS, należy uznać za administratora w rozumieniu art. 4 pkt 7 RODO,
podlegającego obowiązkom wynikającym z tego statusu, w szczególności w odniesieniu do zapewnienia dostępu do
danych osobowych na wniosek osób, których dane dotyczą. Trybunał stwierdził, że art. 12 ust. 5 oraz art. 15 ust. 1 i 3
RODO nie uzależniają bezpłatnego dostarczenia pierwszej kopii danych osobowych od powołania się przez te
osoby na powód mający uzasadnić ich wnioski. Przepisy te nie dają zatem administratorowi możliwości
wymagania uzasadnienia wniosku o udzielenie dostępu złożonego przez osobę, której dane dotyczą.
Trybunał orzekł, że art. 12 ust. 5 oraz art. 15 ust. 1 i 3 RODO należy interpretować w ten sposób, iż na
administratorze ciąży obowiązek bezpłatnego dostarczenia osobie, której dane dotyczą, pierwszej kopii jej
danych osobowych podlegających przetwarzaniu, nawet jeśli jej wniosek jest uzasadniony celem
niezwiązanym z celami wskazanymi w motywie 63 zd. 1 tego rozporządzenia.
Stosowanie prawa krajowego
W ocenie TS art. 23 ust. 1 RODO nie wyłącza ze swojego zakresu stosowania krajowych aktów prawnych
przyjętych przed wejściem w życie RODO, o ile spełniają one ustanowione w nim warunki.
Na mocy motywu 4 RODO prawo do ochrony danych osobowych nie jest prawem bezwzględnym i należy je
wyważyć względem innych praw podstawowych w myśl zasady proporcjonalności. I tak RODO nie narusza praw
podstawowych, wolności i zasad uregulowanych w Karcie praw podstawowych UE oraz w traktatach [wyrok TS
z 24.2.2022 r., „SS” SIA przeciwko Valsts ienemumu dienests, C-175/20,
. W art. 15 ust. 4 RODO
przewidziano, że prawo do uzyskania kopii nie może niekorzystnie wpływać na prawa i wolności innych. Podobnie
w art. 23 ust. 1 lit. i RODO wskazano, że ograniczenie zakresu tego prawa jest możliwe, jeżeli takie ograniczenie nie

narusza istoty podstawowych praw i wolności oraz jest w demokratycznym społeczeństwie środkiem niezbędnym
i proporcjonalnym, służącym ochronie praw i wolności innych osób.
Z postanowienia odsyłającego wynika, że regulacja zwrotu kosztów przewidziana w niemieckim prawie pozwala
lekarzowi prowadzącemu na obciążenie pacjenta kosztami związanymi z dostarczeniem pierwszej kopii jego
dokumentacji medycznej. Regulacja ta ma przede wszystkim na celu ochronę interesów gospodarczych lekarzy
prowadzących poprzez zniechęcanie pacjentów do zbędnego składania wniosków o kopie ich dokumentacji
medycznej. Trybunał uznał, że takie względy nie mogą być objęte zakresem „praw i wolności innych osób” (art. 23
ust. 1 lit. i RODO). Po pierwsze takie przepisy zniechęcają nie tylko do składania wniosków, które byłyby zbędne,
lecz również tych mających na celu bezpłatne uzyskanie z uzasadnionego powodu pierwszej kopii przetwarzanych
danych osobowych. Po drugie interesy chronione przez nie nie wykraczają poza względy o charakterze czysto
administracyjnym lub gospodarczym.
Trybunał orzekł, że art. 23 ust. 1 lit. i RODO należy interpretować w ten sposób, iż zakresem stosowania tego
przepisu mogą być objęte przepisy krajowe przyjęte przed wejściem w życie tego rozporządzenia. Taka
możliwość nie pozwala jednak na przyjęcie przepisów krajowych obciążających w celu ochrony interesów
gospodarczych administratora osobę, której dane dotyczą, kosztami pierwszej kopii jej danych osobowych
podlegających temu przetwarzaniu.
Zakres prawa do kopii
Trybunał orzekł już, że pojęcie „kopia” (art. 15 ust. 3 zd. 1 RODO) odnosi się nie do dokumentu jako takiego, ale do
danych osobowych, które on zawiera i które powinny być kompletne. Kopia powinna zatem obejmować wszystkie
dane osobowe podlegające przetwarzaniu (wyrok TS z 4.5.2023 r., Österreichische Datenschutzbehörde i CRIF, C-
487/21,
).
Trybunał uznał, że prawo dostępu przewidziane w art. 15 RODO powinno umożliwiać osobie, której dane dotyczą,
upewnienie się, iż dotyczące jej dane osobowe są prawidłowe i przetwarzane zgodnie z prawem. Ponadto kopia tych
danych osobowych powinna umożliwić osobie, której dane dotyczą, skuteczne wykonywanie jej praw wynikających
z RODO, a w konsekwencji odtwarzać w całości i wiernie te dane. W szczególności aby zagwarantować, że
informacje przekazane przez administratora będą łatwe do zrozumienia, może się okazać niezbędne, w przypadku
gdy kontekst przetwarzanych danych jest konieczny do zapewnienia, aby były one zrozumiałe, odtworzenie
fragmentów, a nawet całych dokumentów, które zawierają między innymi przetwarzane dane osobowe.
Trybunał orzekł, że art. 15 ust. 3 zd. 1 RODO należy interpretować w ten sposób, iż w ramach relacji lekarz –
pacjent prawo do uzyskania kopii danych osobowych podlegających przetwarzaniu oznacza przekazanie
osobie, której dane dotyczą, wiernego i zrozumiałego odwzorowania wszystkich tych danych. Prawo to
zakłada prawo do uzyskania pełnej kopii znajdujących się w jej aktach medycznych dokumentów, które
zawierają między innymi te dane, jeżeli dostarczenie takiej kopii jest konieczne, aby umożliwić osobie, której
dane dotyczą, sprawdzenie ich dokładności i kompletności oraz zagwarantować ich zrozumiałość. Co się
tyczy danych odnoszących się do zdrowia osoby, której dane dotyczą, obejmuje ono prawo do uzyskania kopii
danych z dokumentacji medycznej zawierającej informacje, takie jak: diagnoza, wyniki badań, oceny
dokonywane przez lekarzy prowadzących, stosowane terapie czy przeprowadzone zabiegi w odniesieniu do
tej osoby.

Komentarz
Bardzo ważny wyrok, zwłaszcza dla pacjentów. TS orzekł w nim, że pacjentowi przysługuje prawo do bezpłatnej
pierwszej kopii jego dokumentacji medycznej. Prawo to obejmuje otrzymanie przez pacjenta wiernej i zrozumiałej
kopii wszystkich oryginałów tych danych. Zatem lekarz (będący administratorem w rozumieniu art. 4 pkt 7 RODO)
może pobrać opłatę tylko wtedy, gdy osoba, której dane dotyczą, otrzymała już bezpłatnie pierwszą kopię swoich
danych i ponownie występuje z wnioskiem o te dane. Co istotne, TS uznał, że zgodnie z RODO nie można uzależnić
bezpłatnego dostarczenia pierwszej kopii danych osobowych od wymogu powołania się przez pacjenta na powód
mający uzasadnić jego wnioski.
Trybunał stwierdził, że przyznane osobie, której dane dotyczą, prawo do bezpłatnego uzyskania pierwszej kopii jej
danych osobowych podlegających przetwarzaniu nie jest prawem absolutnym. Tylko względy dotyczące
w szczególności ochrony praw i wolności innych osób mogłyby jednak uzasadniać ograniczenie tego prawa, pod
warunkiem że takie ograniczenie nie narusza istoty tego prawa i jest środkiem niezbędnym oraz proporcjonalnym,
służącym tej ochronie.

Wyrok TS z 26.10.2023 r., FT (Kopia dokumentacji medycznej), C-307/22,

Trybunał orzekł, że prawo dostępu do bezpłatnej kopii danych osobowych podlegających przetwarzaniu jest istotne dla ochrony praw pacjentów. TS jednoznacznie stwierdził, że administrator nie może wymagać uzasadnienia wniosku pacjenta ani nakładać dodatkowych opłat na pierwszą kopię danych. Decyzja Trybunału podkreśla potrzebę zapewnienia kompletnych i zrozumiałych informacji medycznych dla pacjentów.