Zaskarżenie uzasadnienia wyroku sądu administracyjnego

Tematyka: uzasadnienie wyroku, skarga kasacyjna, zarzut kasacyjny, NSA, PostAdmU

Motywy wyroku muszą być jasne i przekonujące, stanowić konsekwentną i logiczną całość. Wadliwość
uzasadnienia wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4 PostAdmU
zasadniczo w sytuacji, gdy nie zawiera ono stanowiska odnośnie do stanu faktycznego przyjętego jako
podstawa zaskarżonego rozstrzygnięcia lub brak jest uzasadnienia któregokolwiek z rozstrzygnięć sądu albo
gdy uzasadnienie obejmuje rozstrzygnięcie, którego nie ma w sentencji orzeczenia, jak również gdy jest ono
sporządzone w sposób uniemożliwiający instancyjną kontrolę zaskarżonego wyroku.
Stan faktyczny
NSA rozpoznał skargę kasacyjną od wyroku WSA w Gliwicach z 15.7.2019 r., I SA/Gl 1141/18,
, w sprawie ze
skargi na postanowienie dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach w przedmiocie zarzutów
w postępowaniu egzekucyjnym i oddalił skargę kasacyjną.
Wcześniej WSA oddalił skargę na postanowienie dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (DIAS) w przedmiocie
zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym.
W skardze kasacyjnej zaskarżonemu wyrokowi – stosownie do treści art. 174 pkt 2 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU) – zarzucono
naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to m.in. art. 141 § 4 PostAdmU
poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób
uniemożliwiający skarżącej zrozumienie motywów kwestionowanego rozstrzygnięcia.
Stanowisko NSA
NSA uznał, że skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie.
Według art. 193 zd. 2 PostAdmU uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów
skargi kasacyjnej. W ten sposób wyraźnie został określony zakres, w jakim NSA uzasadnia z urzędu wydany wyrok,
w przypadku gdy oddala skargę kasacyjną. Regulacja ta, jako mająca charakter szczególny, wyłącza zatem przy tego
rodzaju rozstrzygnięciach odpowiednie stosowanie do postępowania przed tym sądem wymogów dotyczących
elementów uzasadnienia wyroku, przewidzianych w art. 141 § 4 w zw. z art. 193 zd. 1 PostAdmU (por. wyroki NSA z:
25.11.2016 r., I FSK 1376/16,
; 17.1.2017 r., I GSK 1294/16,
; 8.2.2017 r., I GSK 1371/16,
;
5.4.2017 r., I GSK 91/17,
; 27.6.2017 r., II GSK 1869/17,
).
Omawiany przepis ogranicza wymogi, jakie musi spełniać uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną,
wyłącznie do niemającej swojego odpowiednika w art. 141 § 4 PostAdmU oceny zarzutów skargi kasacyjnej. NSA
uzyskał fakultatywne uprawnienie do przedstawienia, zależnie od własnej oceny, jedynie motywów zawężonych do
aspektów prawnych świadczących o braku usprawiedliwionych podstaw skargi kasacyjnej albo o zgodnym z prawem
wyrokowaniu przez sąd I instancji mimo nieprawidłowego uzasadnienia.
Podstawy, na których można oprzeć skargę kasacyjną, zostały określone w art. 174 PostAdmU. Przepis art. 174 pkt
1 PostAdmU przewiduje dwie postacie naruszenia prawa materialnego, a mianowicie błędną jego wykładnię lub
niewłaściwe zastosowanie. Błędna wykładnia oznacza nieprawidłowe zrekonstruowanie treści normy prawnej
wynikającej z konkretnego przepisu, czyli mylne rozumienie określonej normy prawnej. Niewłaściwe zastosowanie
natomiast to dokonanie wadliwej subsumcji przepisu do ustalonego stanu faktycznego, czyli niezasadne uznanie, że
stan faktyczny sprawy odpowiada hipotezie określonej normy prawnej. Druga podstawa kasacyjna wymieniona w art.
174 pkt 2 PostAdmU dotyczy naruszenia przepisów postępowania, ale tylko takiego, które mogło mieć istotny wpływ
na wynik sprawy.
W rozpoznawanej skardze sformułowano zarzuty oparte na podstawach kasacyjnych wymienionych w art. 174 pkt 2
PostAdmU. Należy zwrócić uwagę, że stosownie do treści argumentacji zawartej w uzasadnieniu wyroku NSA
z 28.4.2015 r., II GSK 1893/14,
, sąd ten jest związany podstawami skargi kasacyjnej i sformułowanymi w niej
zarzutami (art. 183 § 1 PostAdmU). Tak więc „gospodarzem” procesu kontrolnego na poziomie sądu kasacyjnego
jest autor skargi kasacyjnej; do niego bowiem należy wybór podstaw kasacyjnych, wytknięcie stwierdzonych
uchybień i określenie ich form. NSA nie jest władny w żaden sposób modyfikować, uzupełniać skargę kasacyjną,
której sporządzenie ustawodawca w PostAdmU powierzył specjalistom.

Najdalej idącym zarzutem jest obraza przez sąd I instancji treści art. 141 § 4 PostAdmU. Zgodnie z tym przepisem
uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze,
stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeśli w wyniku uwzględnienia
skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać
wskazania co do dalszego postępowania. Oznacza to, że sąd administracyjny ma nie tylko obowiązek wskazania
swojego rozstrzygnięcia (wypowiedzenia się w przedmiocie zgodności z prawem skarżonego aktu
administracyjnego), ale i umotywowania stanowiska w tym zakresie, tj. przedstawienia toku rozumowania, który
doprowadził do podjęcia rozstrzygnięcia, w tym wskazania przyczyn zajęcia danego stanowiska, a także powodów,
dla których zarzuty i argumenty podnoszone przez stronę są lub nie są zasadne. Argumentacja uzasadnienia musi
umożliwiać stronie zrozumienie racji, jakimi kierował się sąd I instancji, badając legalność zaskarżonego
działania/zaniechania organu, a w przypadku gdy strona z wyrokiem się nie zgadza, uzasadnienie wyroku musi
umożliwić jej merytoryczną polemikę z argumentacją sądu, a sądowi odwoławczemu kontrolę instancyjną. Motywy
wyroku muszą być przy tym jasne i przekonujące, stanowić konsekwentną i logiczną całość. Wadliwość uzasadnienia
wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4 PostAdmU zasadniczo w sytuacji,
gdy nie zawiera ono stanowiska odnośnie do stanu faktycznego przyjętego jako podstawa zaskarżonego
rozstrzygnięcia lub brak jest uzasadnienia któregokolwiek z rozstrzygnięć sądu albo gdy uzasadnienie obejmuje
rozstrzygnięcie, którego nie ma w sentencji orzeczenia, jak również gdy jest ono sporządzone w sposób
uniemożliwiający instancyjną kontrolę zaskarżonego wyroku, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.
W ocenie NSA skarżący kasacyjnie nie dowiódł istnienia ww. uchybienia w zaskarżonym wyroku.

Komentarz
NSA na gruncie sprawy egzekucyjnej wskazał na kilka ważnych zagadnień związanych z wymogami sporządzania
profesjonalnego środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna. Kontrola dokonywana przez NSA odbywa się
zasadniczo ściśle według twierdzeń skargi kasacyjnej. Te muszą być ujęte w podstawy kasacyjne opisane
w PostAdmU. W szczególności NSA wskazał, w jakich przypadkach możliwe jest sformułowanie skutecznego zarzutu
błędnego sporządzenia uzasadnienia wyroku.

Wyrok NSA z 20.12.2023 r., I GSK 292/20,

NSA na gruncie sprawy egzekucyjnej wskazał na kilka ważnych zagadnień związanych z wymogami sporządzania profesjonalnego środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna. Kontrola dokonywana przez NSA odbywa się zgodnie z twierdzeniami skargi kasacyjnej. W szczególności NSA wskazał, w jakich przypadkach możliwe jest sformułowanie skutecznego zarzutu błędnego sporządzenia uzasadnienia wyroku.