Nie można przedłużyć terminu wykonania wyroku przez organ

Tematyka: skarga na niewykonanie wyroku, bezczynność organu, grzywna, rażące naruszenie prawa, PostAdmU, art. 154, KPA, art. 8, art. 12, WSA, prawomocny wyrok

Celem skargi na niewykonanie prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego bezczynność jest przymuszenie
organu do działania w sytuacji, gdy ignoruje on orzeczenie sądu i nie podejmuje czynności, do których został
przez sąd zobowiązany. Skuteczność skargi zależy zatem od tego, czy organ podjął czynności zmierzające
do wykonania wyroku bez zbędnej zwłoki i wykonał wytyczne sądu, a nie od końcowego efektu tych
czynności. W konsekwencji niewykonanie wyroku oznacza pozostawanie przez organ w bezczynności
w podjęciu lub kontynuacji postępowania administracyjnego mającego na celu zakończenie sprawy decyzją
administracyjną lub w innej formie przewidzianej prawem.
Stan faktyczny
WSA rozpoznał sprawę ze skargi na wojewodę dolnośląskiego w przedmiocie niewykonania wyroku WSA we
Wrocławiu z 17.11.2022 r., I SAB/Wr 813/22,
i wymierzył wojewodzie grzywnę w kwocie 1000 zł oraz
stwierdził, że bezczynność wojewody w wykonaniu wyroku miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Przedmiotem skargi jest niewykonanie przez wojewodę wyroku, którym sąd stwierdził bezczynność w przedmiocie
wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, mającą miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Jednocześnie sąd zobowiązał organ do wydania rozstrzygnięcia w sprawie w terminie 60 dni od daty otrzymania
prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy. Przyznał też od wojewody na rzecz skarżącego sumę pieniężną
w wysokości 500 zł oraz zasądził na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania.
Akta sprawy administracyjnej wraz z odpisem wyroku ze stwierdzoną prawomocnością zostały doręczone
wojewodzie 10.2.2023 r. Pełnomocnik skarżącego pismem nadanym 18.5.2023 r. wezwał organ do wykonania
wyroku. Organ pismem z 27.7.2023 r. wezwał skarżącego do uzupełnienia wniosku poprzez złożenie dokumentu
potwierdzającego, że ma on zapewnione miejsce zamieszkania w Polsce.
W skardze wniesionej 17.7.2023 r. skarżący zarzucił niewykonanie przez wojewodę powyższego wyroku.
Stanowisko WSA
WSA uznał, że skarga jest zasadna.
Podstawą prawną jej rozpoznania jest art. 154 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU), który stanowi, że w razie niewykonania wyroku
uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania strona, po uprzednim
pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym
przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Zgodnie z art. 154 § 2 PostAdmU sąd, w przypadku
o którym mowa w § 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwalają na
to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.
Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały
miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Z przepisu tego wynika, że w razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność strona, po
uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść
skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Ustawodawca formułuje zatem dwie
przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby sąd administracyjny mógł organowi administracji publicznej
wymierzyć grzywnę. Po pierwsze organ musi pozostawać w bezczynności po wyroku uwzględniającym skargę na
podstawie art. 149 PostAdmU i zobowiązującym organ do wydania w określonym terminie stosownego aktu lub
dokonania czynności. Po drugie strona przed wniesieniem skargi musi wystąpić do właściwego organu z pisemnym
wezwaniem do wykonania wyroku.
W niniejszej sprawie skarżący spełnił wskazany w art. 154 § 1 PostAdmU warunek dopuszczalności wniesienia
przedmiotowej skargi na niewykonanie wyroku.
Przystępując natomiast do oceny, czy wojewoda pozostawał w bezczynności w wykonaniu prawomocnego wyroku,
WSA wskazał na poglądy wyrażone w literaturze prawa i orzecznictwie sądowym, dotyczące wykładni art. 154
PostAdmU, które sąd w pełni podzielił. Podkreśla się tam (por. B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. VII, WKP 2018), że środki przewidziane w art.
154 PostAdmU mają na celu ukaranie organu oraz jego dyscyplinowanie, a w określonej sytuacji wydanie

rozstrzygnięcia (o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku) za organ. Celem skargi na niewykonanie
prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego bezczynność jest przymuszenie organu do działania w sytuacji, gdy
ignoruje on orzeczenie sądu i nie podejmuje czynności, do których został przez sąd zobowiązany. Skuteczność
skargi zależy zatem od tego, czy organ podjął czynności zmierzające do wykonania wyroku bez zbędnej zwłoki
i wykonał wytyczne sądu, a nie od końcowego efektu tych czynności. W konsekwencji niewykonanie wyroku oznacza
pozostawanie przez organ w bezczynności w podjęciu lub kontynuacji postępowania administracyjnego mającego na
celu zakończenie sprawy decyzją administracyjną lub w innej formie przewidzianej prawem (por. wyrok NSA
z 30.5.2001 r., II SA 2015/00). Niewykonaniem wyroku jest również sytuacja, gdy rozstrzygnięcie organu – bez
względu na jego treść i zakres poprzedzającego go postępowania – nie zostało wydane bądź nie podjęto innych
czynności zmierzających do załatwienia sprawy. Niewykonanie wyroku, o jakim mowa w art. 154 § 1 PostAdmU, ma
miejsce także wtedy, gdy organ wprawdzie wykonał wyrok, lecz z przekroczeniem wyznaczonego terminu.
Stwierdzenie powyższej okoliczności następuje zaś zawsze według stanu na dzień wniesienia skargi.
Termin do załatwienia sprawy wyznaczony przez sąd w wyroku uwzględniającym skargę na bezczynność lub
przewlekłość postępowania jest terminem odrębnym, dodatkowym w stosunku do terminów przewidzianych
w przepisach art. 35 KPA, tym samym też nie podlega przedłużeniu w trybie art. 36 KPA.
W niniejszej sprawie wojewoda nie wydał decyzji w terminie wyznaczonym w wyroku. Na moment wydania
niniejszego wyroku nie poinformował też sądu o wydaniu takiej decyzji. Okoliczności dotyczące wystosowania
wezwania do skarżącego pozostają bez wpływu na ocenę bezczynności wojewody w wykonaniu prawomocnego
wyroku. Takiego zaniechania organu nie sposób bowiem interpretować inaczej niż jako ignorowanie prawomocnego
wyroku. Podjęcie czynności po upływie terminu wyznaczonego w prawomocnym wyroku należy ponadto ocenić jako
rażące naruszenie art. 170 PostAdmU. Wskazanie przez sąd administracyjny w trybie art. 149 PostAdmU terminu
załatwienia sprawy jest bowiem elementem wyroku. Żaden przepis KPA czy innej ustawy szczegółowej, jak też
PostAdmU nie nadaje organowi kompetencji do ingerowania i zmiany prawomocnego orzeczenia sądu
administracyjnego przez przedłużenie terminu do procedowania w sprawie. Ze względu na doniosłość skutków
prawomocnego wyroku usprawiedliwieniem niewykonania takiego wyroku w wyznaczonym terminie nie może być
wskazywany w odpowiedzi na skargę brak kadr do obsługi spraw i liczba podobnych wniosków wnoszonych przez
cudzoziemców. Organ, otrzymując wyrok sądu, powinien go wykonać w terminie wskazanym w wyroku i tak
zorganizować pracę urzędu, aby było to możliwe.
W ocenie sądu bezczynność organu w wykonaniu wyroku miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa (art. 154 § 2
in fine PostAdmU). Dokonując takiej oceny, sąd wziął pod uwagę fakt, że mimo wskazanego przez WSA terminu na
załatwienie sprawy organ w tym terminie nie podjął jakiegokolwiek działania w kierunku wykonania wyroku, co
świadczy o kwalifikowanym naruszeniu przez wojewodę przepisów art. 153 PostAdmU i art. 170 PostAdmU, a także
art. 8 § 1 KPA – zasady zaufania do organów administracji publicznej oraz szybkości postępowania z art. 12 § 1
KPA.

Komentarz
Organ, który został zobowiązany przez sąd do wydania decyzji w określonym czasie, nie może ignorować tak
wyznaczonego terminu do działania. Termin ten nie podlega przedłużeniu – tak jak na podstawie przepisów KPA.
Nadto sąd, który orzeka w sprawie o niewykonanie wyroku zobowiązującego do podjęcia działań, uwzględnia stan
faktyczny z daty wniesienia skargi. Późniejsze załatwienie sprawy nie wpływa na zasadność skargi, ale może mieć
znaczenie dla wysokości wymierzonej organowi sankcji.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 21.12.2023 r., I SA/Wr 682/23,

Wyrok WSA we Wrocławiu z 21.12.2023 r., I SA/Wr 682/23, ukazał rażące naruszenie prawa przez organ, który nie wydał decyzji w terminie wyznaczonym w wyroku. Ignorowanie orzeczenia sądu podlega sankcjom, a termin do działania nie podlega przedłużeniu. Późniejsze załatwienie sprawy nie zmienia zasadności skargi, ale może wpłynąć na wysokość wymierzonej sankcji.