Termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego
Termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wynosi 3 lata od końca roku, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu z naruszeniem prawa. Bieg terminu może być przerwany przez doręczenie postanowienia wymierzającego karę. Sąd Administracyjny rozpatruje spory dotyczące terminu przedawnienia oraz dopuszczalności wymierzenia kary w związku z nielegalnym użytkowaniem obiektu budowlanego.
Tematyka: termin przedawnienia, kara, nielegalne użytkowanie, obiekt budowlany, prawo budowlane, postępowanie administracyjne, Sąd Administracyjny, interpretacja przepisów
Termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wynosi 3 lata od końca roku, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu z naruszeniem prawa. Bieg terminu może być przerwany przez doręczenie postanowienia wymierzającego karę. Sąd Administracyjny rozpatruje spory dotyczące terminu przedawnienia oraz dopuszczalności wymierzenia kary w związku z nielegalnym użytkowaniem obiektu budowlanego.
Termin przedawnienia wymierzenia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wynosi 3 lata od końca roku, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu lub jego części z naruszeniem art. 54 lub 55 ustawy z 7.7.1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 682; dalej: PrBud). Bieg tego terminu zostaje przerwany w dacie doręczenia stronie postanowienia wymierzającego karę. Pomyłka w oznaczeniu nazwy inwestora nie ma wpływu na przerwanie biegu terminu przedawnienia, jeśli nie ma wątpliwości kto był stroną postępowania a inwestor brał w nim czynny udział - wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Postępowanie administracyjne Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (dalej: PINB) nałożył „F.” Sp. z o.o. karę z tytułu nielegalnego użytkowania budynku inwentarskiego. Z informacji i dokumentów przekazanych przez Powiatowego Lekarza Weterynarii jednoznacznie wynikało, że inwestor przystąpił do użytkowania budynku w 2015 r. a zawiadomienie o zakończeniu ich budowy złożył dopiero 3 lata później. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego podzielił stanowisko PINB, jednak uchylił zaskarżone postanowienie i orzekł o wymierzeniu inwestorowi kary w tożsamej wysokości wyłącznie z powodu błędnego wskazania podmiotu zobowiązanego do zapłaty kary. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że o przystąpieniu przez inwestora do użytkowania budynku z naruszeniem art. 54 PrBud świadczą nie tylko bezpośrednie ustalenia Powiatowego Lekarza Weterynarii, ale i informacje zawarte pismach do tego organu wniesionych przez prezesa jej zarządu i kierownika fermy. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia możliwości wymierzenia kary organ II instancji stwierdził, że postanowienie nakładające karę z tytułu nielegalnego użytkowania budynku inwentarskiego przerwało bieg terminu przedawnienia. Rozbieżności co do terminu przedawnienia kary Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargę „F.” Sp. z o.o. Sąd zaznaczył, że jest mu znany pogląd wyrażany w orzecznictwie sądów administracyjnych, zgodnie z którym odpowiednie stosowanie przepisów OrdPU do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wymaga rozróżnienia 3-letniego i 5-letniego okresu przedawnienia wskazanych w art. 68 § 1 i § 2 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383; dalej: OrdPU). Przyjmuje się, że termin 3-letni znajduje zastosowanie, gdy inwestor złożył zawiadomienie lub wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. W takim przypadku data dokonania tych czynności stanowi początek biegu terminu, chyba że organ już wcześniej stwierdził fakt rozpoczęcia użytkowania obiektu niezgodnie z prawem. Natomiast termin 5-letni należy stosować w sytuacji, gdy inwestor nie złożył zawiadomienia lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu. Wówczas termin będzie biegł od stwierdzenia naruszenia prawa, czyli faktu rozpoczęcia użytkowania obiektu bez wymaganego pozwolenia. Orzeczenie WSA Zdaniem WSA w Olsztynie, wbrew poglądom wyrażanym w orzecznictwie, jedynym terminem przedawnienia wymierzenia kary, o której mowa w art. 57 ust. 7 PrBud jest termin 3 lat od końca roku, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem art. 54 lub 55 PrBud. W ocenie Sądu z akt sprawy w sposób jednoznaczny wynika data przystąpienia do użytkowania obiektu inwentarskiego. A skoro „F.” Sp. z o.o. doręczono postanowienie nakładające karę przed upływem 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek, nie doszło do przedawnienia możliwości wymierzenia kary. „F.” Sp. z o.o. w skardze dowodziła, że postanowienie PINB było skierowane w stosunku do nieistniejącego podmiotu. Sąd zaznaczył, że choć w rozstrzygnięciu postanowienia nakładającego karę w nazwie skarżącej pojawił się błąd, to stanowił on jedynie omyłkę w nazwie inwestora, a nie błąd co do osoby inwestora. Od początku postępowania nie było żadnych wątpliwości, że postępowanie toczy się wobec „F.” Sp. z o.o., która odbierała korespondencję pochodzącą od organów i brała udział w postępowaniu. Dodatkowo błąd ten został usunięty przez organ odwoławczy w zaskarżonym postanowieniu. Ustalenie daty datę rozpoczęcia użytkowania obiektu budowlanego Naczelny Sąd Administracyjny utrzymał w mocy orzeczenie Sądu I instancji. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że zgromadzone w sprawie dokumenty świadczą, że inwestor przystąpił do użytkowania budynków inwentarskich w 2015 r. a zawiadomienie o zakończeniu budowy złożył po upływie 3 lat od tej daty. W ocenie NSA, w przypadku fermy drobiu, datę rozpoczęcia użytkowania obiektu inwentarskiego można ustalić na podstawie faktu zasiedlenia kurników. Okoliczność ta świadczy nie tylko o doprowadzeniu tego budynku do stanu umożliwiającego jego użytkowanie, ale i o rzeczywistym rozpoczęciu właściwego użytkowania, zgodnego z planowanym przeznaczeniem obiektu. Jak podkreślono inwestor mający czynny udział w postępowaniu nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które mogłyby skutecznie podważyć ustalenia organów. Skoro „F.” Sp. z o.o. przystąpiła do użytkowania budynku z naruszeniem art. 54 PrBud, to nałożenie kary było zasadne. Termin przedawnienia NSA uznał też, że wbrew twierdzeniom „F.” Sp. z o.o., nie nastąpiło przedawnienie zobowiązania. Jak wyjaśniono, postanowienie określające wymiar kary za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego należy zaliczyć do tzw. decyzji kształtujących, określonych w art. 21 § 1 pkt 2 OrdPU. Kara powstaje więc dopiero w wyniku działania organu nadzoru budowlanego. Jedynym terminem przedawnienia wymierzenia kary, o której stanowi art. 57 ust. 7 PrBud jest określony w art. 68 § 1 OrdPU termin 3 lat od końca roku, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem art. 54 lub 55 PrBud. Z odpowiednio stosowanego art. 68 § 1 OrdPU wynika, że bieg przedawnienia do wymierzenia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego zostaje przerwany w dacie doręczenia postanowienia wymierzającego taką karę. Doręczenie inwestorowi postanowienia PINB nakładającego na niego karę przerwało bieg przedawnienia. Omyłka w określeniu podmiotu, któremu wymierzono karę W ocenie NSA okoliczność, że w postanowieniu PINB wystąpił błąd w nazwie inwestora, nie ma wpływu na przerwanie biegu terminu przedawnienia. Kara wymierzana na podstawie art. 57 ust. 7 PrBud jest konsekwencją zaistnienia stanu faktycznego będącego wynikiem naruszenia normy prawnej zawartej w art. 54 bądź art. 55 PrBud. Obowiązki nałożone tymi przepisami obciążają inwestora, podobnie jak obowiązki wynikające z art. 57 PrBud, aktualne w postępowaniu zmierzającym do uzyskania pozwolenia na użytkowanie bądź dokonania skutecznego zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego. Biorąc pod uwagę treść tych regulacji stroną postępowania w sprawie, której przedmiotem jest zastosowanie kary pieniężnej określonej w art. 57 ust. 7 PrBud, jest wyłącznie inwestor. W konsekwencji nie można przyjąć, że błąd w oznaczeniu nazwy spółki oznacza, iż postanowienie PINB zostało skierowane do podmiotu niebędącego stroną w niniejszej sprawie. Istotne jest to komu w tym zakresie organ przypisał prawa i obowiązki, a co do tego nie ma wątpliwości faktycznych i prawnych. Inwestor brał czynny udział w postępowaniu, jemu też doręczana była wszelka korespondencja pochodząca od organów. Tym samym na skutek doręczenia postanowienia zaistniały skutki prawne w postaci przerwania biegu przedawnienia. Wyrok NSA z 22.11.2023 r., II OSK 522/21,
Warto zauważyć, że termin przedawnienia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego jest ściśle określony i może być przerwany przez doręczenie postanowienia wymierzającego karę. Sądy administracyjne zajmują jednoznaczne stanowisko co do interpretacji przepisów dotyczących terminu przedawnienia i zobowiązań inwestora.