Brak odszkodowania w przypadku lotu zastępczego

Pasażerowi, który sam zarezerwował lot zastępczy i dotarł do celu z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny w stosunku do planowanego czasu, nie przysługuje ryczałtowe odszkodowanie zgodnie z rozporządzeniem Nr 261/2004/WE. Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że pasażer taki nie poniósł straty czasu wystarczającej do uzyskania odszkodowania na podstawie art. 5 i 7 tego rozporządzenia.

Tematyka: lot zastępczy, duże opóźnienie, odszkodowanie, TSUE, rozporządzenie 261/2004/WE, Trybunał Sprawiedliwości, pasażerowie, opóźniony lot, ryczałtowe odszkodowanie

Pasażerowi, który sam zarezerwował lot zastępczy i dotarł do celu z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny w stosunku do planowanego czasu, nie przysługuje ryczałtowe odszkodowanie zgodnie z rozporządzeniem Nr 261/2004/WE. Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że pasażer taki nie poniósł straty czasu wystarczającej do uzyskania odszkodowania na podstawie art. 5 i 7 tego rozporządzenia.

Pasażerowi, który sam zarezerwował lot zastępczy i przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem
krótszym niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie planowanej godziny przylotu, nie przysługuje ryczałtowe
odszkodowanie na podstawie rozporządzenia Nr 261/2004/WE za duże opóźnienie lotu. Nie może on bowiem
wykazać szkody polegającej na nieodwracalnej stracie czasu w rozumieniu orzecznictwa TSUE.
Stan faktyczny
W.Y. zarezerwował w Ryanair DAC lot w obie strony łączący Düsseldorf z Palma de Mallorca. Po poinformowaniu
przez Laudamotion GmbH, który był obsługującym przewoźnikiem lotniczym, że start lotu do miejsca przeznaczenia
(dalej: lot pierwotny) będzie opóźniony o sześć godzin, W.Y. sam zarezerwował lot zastępczy, aby zdążyć na
spotkanie służbowe, które miało się odbyć w Palma de Mallorca. Dzięki temu lotowi zastępczemu dotarł on do
miejsca przeznaczenia z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny w stosunku do planowego czasu przylotu
pierwotnego lotu. W.Y., który twierdzi, że stawił się na odprawę w ramach lotu pierwotnego, zażądał między innymi
od Laudamotion odszkodowania w wysokości 250 EUR na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c i art. 7 ust. 1 rozporządzenia
(WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania
i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów,
uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1). Rozpatrujący tę sprawę sąd
powziął wątpliwość, czy W.Y. przysługuje prawo do uzyskania zryczałtowanego odszkodowania na podstawie art. 5
ust. 1 i art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE za duże opóźnienie lotu.
Stanowisko TS
Z jednolitego orzecznictwa TS wynika, że art. 5 i 7 rozporządzenia 261/2004/WE w świetle zasady równego
traktowania należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony pasażerów lotów opóźnionych można
traktować jak pasażerów lotów odwołanych do celów stosowania prawa do odszkodowania przewidzianego
w art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE oraz że z drugiej strony mogą się oni powoływać na to prawo do
odszkodowania, jeżeli z powodu opóźnionego lotu poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny,
czyli jeżeli przylecą do swego miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po czasie przylotu zaplanowanym
pierwotnie przez przewoźnika lotniczego (wyrok TS z 7.7.2022 r., SATA International - Azores Airlines (Awaria
systemu dostawy paliwa), C-308/21, 
, pkt 19). Pasażerowie opóźnionych w ten sposób lotów ponoszą
bowiem, podobnie jak pasażerowie, których pierwotny lot został odwołany, nieodwracalną stratę czasu,
a w konsekwencji podobną niedogodność. Niedogodność ta materializuje się w wypadku lotów opóźnionych w chwili
przylotu do miejsca docelowego, wobec czego do celów odszkodowania przewidzianego w art. 7 rozporządzenia
261/2004/WE opóźnienie należy oceniać przez pryzmat planowego czasu przylotu do tego miejsca docelowego
(wyrok TS z 26.2.2013 r., Folkerts, C-11/11, 
, pkt 32, 33).
Kluczowym elementem, który skłonił Trybunał do zrównania dużego opóźnienia lotu w chwili przylotu z odwołaniem
lotu, jest fakt, że pasażerowie lotu, którego dotyczy duże opóźnienie, ponoszą podobnie jak pasażerowie lotu
odwołanego szkodę, która materializuje się poprzez nieodwracalną stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny,
która może zostać naprawiona jedynie w drodze odszkodowania (wyrok TS z 12.3.2020 r., Finnair, C-832/18, 
,
pkt 23). Tak więc w przypadku odwołania lub dużego opóźnienia lotu w chwili przylotu do miejsca docelowego prawo
do odszkodowania przewidziane w art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE jest nierozerwalnie związane
z istnieniem tej straty czasu wynoszącej co najmniej trzy godziny. Zdaniem TS z powyższego wynika, że pasażer
lotniczy, który nie skorzystał z lotu, na który dysponował potwierdzoną rezerwacją, i dzięki lotowi zastępczemu, który
sam zarezerwował, dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem mniejszym niż trzy godziny w stosunku do czasu
przylotu zaplanowanego pierwotnie przez przewoźnika lotniczego, nie poniósł takiej straty czasu i nie może tym
samym korzystać z tego prawa do odszkodowania. Trybunał wskazał, że rozporządzenie 261/2004/WE, zgodnie
z jego motywem 2, ma na celu rozwiązanie problemów i „poważnych niedogodności”, których doznają pasażerowie
w transporcie lotniczym. Tymczasem o ile okoliczność, że pasażer linii lotniczych sam znalazł lot zastępczy, może
powodować niedogodności dla danego pasażera, o tyle takiej niedogodności nie można jednak uznać za
„poważną” w rozumieniu tego rozporządzenia, ponieważ ten pasażer dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem
mniejszym niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie zaplanowanego czasu przylotu (wyrok TS z 8.6.2023 r.,
Austrian Airlines (Lot repatriacyjny), C-49/22, 
, pkt 42, 43).
Trybunał orzekł, że art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób,
iż z prawa do odszkodowania w rozumieniu tych przepisów nie może skorzystać pasażer lotniczy, który ze
względu na grożące duże opóźnienie w przylocie do miejsca docelowego lotu, na który dysponował
potwierdzoną rezerwacją, i na wystarczające przesłanki takiego opóźnienia sam zarezerwował lot zastępczy



i dotarł do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym mniej niż trzy godziny w stosunku do pierwotnie
zaplanowanego czasu przylotu pierwszego lotu.
Trybunał potwierdził, że skoro opóźnienie przylotu w miejscu docelowym lotu jest krótsze niż trzy godziny w stosunku
do pierwotnie przewidzianej godziny przylotu, pasażerowie tego lotu nie mogą skorzystać z odszkodowania
przewidzianego w art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE. W tym przypadku nie ma zatem znaczenia, czy
pasażerowie ci stawili się na czas do odprawy, jak tego wymaga art. 3 ust. 2 lit. a tego rozporządzenia.

Komentarz
Trybunał wyjaśnił w niniejszym wyroku reguły przyznania pasażerowi ryczałtowego odszkodowania na podstawie art.
5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE, mające zastosowanie również wobec polskich sporów.
W niniejszym wyroku TS uznał, że pasażer nie może powołać się na prawo do ryczałtowego odszkodowania na
podstawie art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE, gdy w przypadku grożącego dużego opóźnienia
ten pasażer skorzystał z zarezerwowanego przez siebie lotu zastępczego, co pozwoliło mu na przybycie do miejsca
docelowego z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny.
Powyższe stanowisko Trybunału wynika z przyjęcia przez niego założenia, że sytuacja takiego pasażera, który
powziął informację o dużym opóźnieniu lotu (tzn. opóźnienie przylotu do miejsca docelowego wynoszące co najmniej
trzy godziny), sam zarezerwował lot zastępczy i w konsekwencji przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem
krótszym niż trzy godziny w stosunku do planowego czasu przylotu pierwszego lotu, nie może być traktowana na
równi z sytuacją pasażera odwołanego lotu. Ten pierwszy nie poniósł bowiem szkody, która urzeczywistnia się przez
nieodwracalną stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny.
Warto zauważyć, że analogiczną argumentację zastosował TS w wydanym tego samego dnia co prezentowany
wyrok wyroku w sprawie Laudamotion (Rezygnacja z opóźnionego lotu), C-474/22, 
, który dotyczył przypadku,
gdy pasażer nie stawił się do odprawy na lotnisku, ponieważ otrzymał informację, że przylot nastąpi z dużym
opóźnieniem. W niniejszym wyroku okoliczność, czy pasażer stawił się na czas do odprawy na lotnisku – wobec
niespełnienia wymogu dotarcia do miejsca docelowego z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny w stosunku do
planowego czasu przylotu pierwszego lotu – nie ma znaczenia dla oceny przysługiwania temu pasażerowi
uprawnienia do ryczałtowego odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE.
Należy zaznaczyć, że kwestia uzyskania zwrotu kosztów lotu zastępczego, który pasażer sam zarezerwował, tak jak
w niniejszej sprawie, podlega prawu krajowemu państwa członkowskiego.

Wyrok TS z 25.1.2024 r., Laudamotion i Ryanair, C-54/23, 








Trybunał orzekł, że pasażer, który zarezerwował lot zastępczy w przypadku grożącego dużego opóźnienia i dotarł do celu z opóźnieniem krótszym niż trzy godziny, nie ma prawa do ryczałtowego odszkodowania. Decyzja ta wynika z braku wystarczającej straty czasu do uzyskania odszkodowania zgodnie z art. 5 i 7 rozporządzenia 261/2004/WE.