Odpowiednie uzasadnienie wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji

W postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23.2.2024 r. omówiono obowiązek składającego wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji w zakresie odpowiedniego sformułowania wniosku, aby precyzyjnie przedstawić sytuację finansową i majątkową wnioskodawcy. NSA podkreślił znaczenie uzasadnienia wniosku oraz konieczność poparcia go dokumentami źródłowymi.

Tematyka: wstrzymanie wykonania decyzji, uzasadnienie wniosku, dokumenty źródłowe, Naczelny Sąd Administracyjny, NSA, postępowanie administracyjne, art. 61 § 3 PostAdmU

W postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23.2.2024 r. zaprezentowano stanowisko, zgodnie
z którym to na stronie wnioskującej o wstrzymanie wykonania decyzji spoczywa obowiązek takiego
sformułowania wniosku, aby w dokładny i wszechstronny sposób obrazował sytuację finansową i majątkową
wnioskodawcy, a tym samym uprawdopodobnił, że wstrzymanie zaskarżonego aktu lub czynności jest
zasadne.
Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 9.8.2023 r., I SA/Gl 1643/22,
, oddalił skargę M.B.
(dalej: Skarżący) na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z 29.9.2022 r. w przedmiocie
odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. W skardze kasacyjnej od tego wyroku Skarżący zawarł wniosek
o wstrzymanie wykonania decyzji Naczelnika Pierwszego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Sosnowcu (dalej: Organ
pierwszej instancji) z 20.12.2021 r., wobec wydanej przez ten Organ decyzji z 10.1.2020 r. o nadaniu rygoru
natychmiastowej wykonalności.
Wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu
NSA uznał, że przedmiotowy wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie NSA wyjaśnił, że Skarżący w swoim wniosku domaga się wyłącznie wstrzymania wykonania decyzji
wydanej przez organ pierwszej instancji. W tym kontekście NSA wskazał, że zasadniczo orzeczenie o wstrzymaniu
wykonania w pierwszej kolejności dotyczy zaskarżonego aktu, a w dalszej kolejności innych aktów
wydanych w granicach tej samej sprawy. Nie ma jednak - jak podkreślił NSA - podstaw, aby uznawać tą regułę za
bezwzględną w tym znaczeniu, że nie jest możliwe wstrzymanie wyłącznie innego aktu niż zaskarżony, o ile został on
wydany w granicach tej samej sprawy (postanowienie NSA z 12.12.2013 r., I OSK 2861/13,
). Decydujące
powinno być to, jaki jest charakter i przedmiot decyzji kwestionowanej przez stronę skarżącą, domagającą się
ochrony tymczasowej. Kluczowe dla zakresu stosowania art. 61 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU) będzie mieć zatem znaczenie jakie
przyjmie się dla pojęcia „sprawy”, w granicach której sąd może wstrzymać wykonanie aktu bądź czynności. Należy
przyjąć, że ustawodawca odsyła do sprawy w jej znaczeniu materialnoprawnym i jej tożsamość wyznaczają elementy
skonkretyzowanego w decyzji administracyjnej stosunku prawnego, a więc identyczność podmiotów, identyczność
przedmiotu tego stosunku oraz identyczność obu jego podstaw – prawnej i faktycznej. Dlatego sam fakt, że strona
wnioskuje o wstrzymanie wykonania decyzji organu pierwszej instancji, nie może być przyczyną oddalenia
takiego wniosku. W tej sprawie o odmowie zastosowania omawianego środka ochrony tymczasowej zdecydowały
inne względy.
Uzasadnienie wniosku o ochronę tymczasową
Przenosząc powyższe rozważania na temat zakresu wniosku o wstrzymanie wykonania rozstrzygnięcie na grunt
rozpatrywanej sprawy NSA wskazał, że w postępowaniu poprzedzającym wydanie zaskarżonego w tej sprawie
wyroku, WSA w Gliwicach postanowieniem z 13.3.2023 r. odmówił wstrzymania wykonania decyzji Organu pierwszej
instancji stwierdzając, że niedostateczne uzasadnienie wniosku o wstrzymanie wykonania ww. rozstrzygnięcia,
uniemożliwiło ewentualną ocenę okoliczności sprawy w kontekście przesłanek z art. 61 § 3 PostAdmU. Zdaniem
WSA w Gliwicach, Skarżący stwierdził z jednej strony, że ewentualna egzekucja może wywołać u niego znaczny
uszczerbek majątkowy, z drugiej zaś strony wskazał, że on sam i jego dotychczasowa postawa dają pełną rękojmię
należytego wykonania zobowiązania w przyszłości. Ponadto - jak podkreślił WSA w Gliwicach - Skarżący nie
przedstawił żadnych dokumentów wskazujących na jego sytuację majątkową.
Mając powyższe na uwadze NSA wskazał, że obecnie rozpatrywany wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji
Organu pierwszej instancji de facto stanowi powielenie wniosku zawartego w skardze do WSA w Gliwicach. Dlatego
też NSA podkreślił, że Skarżący kolejny raz wskazał w treści uzasadnienia przedmiotowego wniosku jedynie, że brak
zawieszenia wykonalności rozstrzygnięcia Organu pierwszej instancji może stanowić podstawę wszczęcia bądź
kontynuowania egzekucji przeciwko niemu należności wynikającej z nieprawomocnej decyzji Organu pierwszej
instancji. Skarżący wskazał również, że ostateczna wysokość zobowiązania podatkowego, za jaką miałby
odpowiadać ma nadal charakter sporny. Zdaniem Skarżącego w rozpatrywanej sprawie występuje istotne
niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody w jego majątku. Poza tym Skarżący w sformułowanym
uzasadnieniu ww. wniosku nie wykazał jednak niebezpieczeństwa bądź potencjalnego ryzyka, że zobowiązań tych
nie wykona.

Rozstrzygnięcie NSA
W ocenie NSA, na podstawie złożonego wniosku nie ma podstaw do objęcia Skarżącego ochroną tymczasową.
Wniosek Skarżącego nie został bowiem poparty żadnymi dokumentami obrazującymi jego sytuację finansową
i majątkową, które pozwoliłyby uprawdopodobnić podnoszone w uzasadnieniu okoliczności. Skarżący nie powołał
żadnych konkretnych faktów i zdarzeń świadczących o zasadności wstrzymania wykonania wskazanej decyzji
Organu pierwszej instancji.
Wobec tego, NSA za zasadne uznał przypomnienie, że to na stronie wnioskującej o wstrzymanie wykonania
decyzji spoczywa obowiązek takiego sformułowania wniosku, aby w dokładny i wszechstronny sposób
obrazował sytuację finansową i majątkową wnioskodawcy, a tym samym uprawdopodobnił, że wstrzymanie
zaskarżonego aktu lub czynności jest zasadne. Nie ulega też wątpliwości, że argumentacja strony dotycząca
którejkolwiek z przesłanek uzasadniających wniosek o udzielenie ochrony tymczasowej powinna zostać poparta
dokumentami źródłowymi, zwłaszcza dotyczącymi jej sytuacji finansowej oraz majątkowej. Art. 61 § 3 PostAdmU nie
stosuje rozróżnienia na udowodnienie czy uprawdopodobnienie, jednak fakt, że ochrona tymczasowa udzielana jest
na wniosek strony postępowania, przesądza o tym, że to w interesie strony jest jak najpełniejsze udokumentowania
spodziewanej szkody lub nieodwracalnych skutków. Nielogiczne byłoby zresztą wymaganie udowodnienia szkody,
która jeszcze nie zaszła, czy nieodwracalnego skutku, który jeszcze nie nastąpił. Argumentacja strony ma więc
dotyczyć okoliczności, których konsekwencją byłoby spełnienie przesłanek z art. 61 § 3 PostAdmU. Oznacza to, że
w niniejszej sprawie obowiązkiem Skarżącego było przedstawienie konkretnych okoliczności, które mogą wystąpić
w następstwie wykonania decyzji Organu pierwszej instancji, a także poparcie ich stosownymi dokumentami.
W rozpoznawanej sprawie, Skarżący nie uzasadnił wystarczająco wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji oraz nie
przedstawił dowodów na jego poparcie.
Jednocześnie NSA uznał, że należy wskazać, iż sam fakt egzekwowania obowiązku pieniężnego nie może być
utożsamiany z niebezpieczeństwem wyrządzenia znacznej szkody czy spowodowania trudnych do odwrócenia
skutków (postanowienie NSA z 9.4.2015 r., II FZ 128/15,
). Samo bowiem wykonanie świadczenia
pieniężnego nie wywoła nieodwracalnych skutków, gdyż ewentualne uchylenie zaskarżonej decyzji spowoduje
konieczność zwrotu wyegzekwowanej należności wraz z odsetkami.
Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny, sformułowaną przez Skarżącego treść uzasadnienia wniosku
o wstrzymanie wykonania decyzji Organu pierwszej instancji, a także dotychczasowe stanowisko orzecznictwa, NSA
- działając na podstawie art. 61 § 3 i § 5 w zw. z art. 193 PostAdmU - po rozpoznaniu 23.2.2014 r., na posiedzeniu
niejawnym ww. wniosku, odmówił wstrzymania wykonania decyzji Organu pierwszej instancji.

Komentarz
Rozpatrując ustalony w sprawie stan faktyczny NSA odniósł się do dwóch kwestii, tj.:
• zakresu instytucji wstrzymania wykonania aktu administracyjnego,
• wystarczającego uzasadnienia ww. wniosku.
W kontekście pierwszego z podniesionych zagadnień NSA wskazał (za dotychczasowym stanowiskiem
orzecznictwa), że taki wniosek może dotyczyć zarówno zaskarżonego rozstrzygnięcia (tj. decyzji organu
odwoławczego), jak i decyzji organu pierwszej instancji, jako wydanej „w granicach tej samej sprawy”.
W przypadku drugiego z rozważanych tematów, NSA podkreślił obowiązki ciążące na wnioskodawcy, w tym
w szczególności obowiązek odpowiedniego (tj. dokładnego i wszechstronnego) uzasadnienia wniosku, obejmującego
tak wskazanie konkretnych okoliczności sprawy (skutków wykonania decyzji), jak też poparcie ich dokumentami.
W rozpatrywanej sprawie Skarżący nie wywiązał się z ww. obowiązków, co spowodowało negatywne dla niego
konsekwencje w postaci oddalenia przedmiotowego wniosku.

Postanowienie NSA z 23.2.2024 r., III FSK 203/24,
.

NSA uznał, że Skarżący nie spełnił obowiązku dokładnego oraz wszechstronnego uzasadnienia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, co skutkowało odmową przyznania ochrony tymczasowej. Orzecznictwo NSA podkreśliło konieczność precyzyjnego uzasadnienia oraz poparcia dokumentami wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji.