Odpowiedzialność administracyjna a odpowiedzialność karna

Tematyka: sąd administracyjny, zakaz wykonywania funkcji, odpowiedzialność administracyjna, odpowiedzialność karna, postępowanie karne, organy ścigania, sądy powszechne, brak właściwości, odrębne reżimy

Sąd administracyjny nie jest właściwy do orzekania w zakresie zakazu wykonywania i piastowania funkcji
w organach i instytucjach państwowych oraz samorządu terytorialnego. Taki zakaz może zostać orzeczony
w wyniku postępowania karnego, prowadzonego przez organy ścigania i sądy powszechne.
Stan faktyczny sprawy
Pismem z 7.1.2024 r. R. W. (dalej: Skarżący) wniósł skargę na działanie J.S. - Prezydenta Wrocławia (dalej:
Prezydent) i zażądał jego ukarania zakazem wykonywania funkcji publicznych, w szczególności zasiadania w radach
miejskich oraz piastowania jakichkolwiek funkcji w jednostkach samorządowych i centralnych państwa polskiego.
W motywach skargi wskazano, że poprzez podjęte przez Prezydenta decyzje, w związku z organizacją na przełomie
lat 2023/2024 jarmarku świątecznego na wrocławskim rynku, miasto Wrocław poniosło stratę w wysokości co
najmniej 5 milionów złotych. Ponadto Prezydentowi zarzucono faworyzowanie restauracji C. w zakresie udzielenia
zgody na wystawienie we wspomnianym okresie zewnętrznego ogródka przy obowiązującym pozostałych
przedsiębiorców zakazie w tym zakresie. Dodatkowo w skardze podniesiono, że w noc sylwestrową Prezydent
naraził na bezpośrednie zagrożenie poparzeniem i okaleczeniem osoby przebywające na rynku miejskim, pośród
drewnianych domków, od wybuchów petard i rac, wystrzeliwanych przez osoby będące w większości pod wpływem
alkoholu. Powyższe, w ocenie Skarżącego, świadczy o tym, że Prezydent nie powinien zajmować żadnych stanowisk
kierowniczych.
W odpowiedzi na skargę Prezydent wniósł o jej odrzucenie, podnosząc, że sprawa nie należy do właściwości sądu
administracyjnego, ewentualnie o jej oddalenie.
W piśmie procesowym z 18.3.2024 r. Skarżący stwierdził, że jest świadomy, iż sprawa należy do zakresu działania
prokuratury i wniósł o przekazanie do niej zgromadzonych materiałów, w sytuacji uznania przez WSA we Wrocławiu
braku swojej właściwości.
Stan prawny
WSA we Wrocławiu uznał, że ww. skarga podlega odrzuceniu. W uzasadnieniu zajętego stanowiska WSA we
Wrocławiu wskazał, że sąd administracyjny w pierwszej kolejności bada z urzędu dopuszczalność skargi,
ustalając czy mieści się w katalogu spraw należących do właściwości sądu administracyjnego. W przypadku
stwierdzenia braku takiej właściwości, skarga podlega odrzuceniu (stosownie do art. 58 § 1 pkt 1 ustawy z 30.8.2002
r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU).
Następnie WSA we Wrocławiu wskazał, że zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z 25.7.2002 r. Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2492), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez
kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta jest sprawowana pod względem zgodności z prawem,
jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.
Stosownie zaś do art. 3 § 1 i 2 PostAdmU, sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji
publicznej, która obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
1. decyzje administracyjne;
2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące
postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które przysługuje zażalenie;
4. inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub
obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach
postępowania administracyjnego określonego w KPA, postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy
z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383; dalej: OrdPU), postępowań, o których mowa
w dziale V w rozdziale 1 ustawy z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 615)
oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw; 4a.) pisemne interpretacje
przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach, opinie zabezpieczające i odmowy
wydania opinii zabezpieczających; 4b.) opinie, o których mowa w art. 119zzl § 1 OrdPU, i odmowy wydania tych
opinii;
5. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji
rządowej;

6. akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane
w sprawach z zakresu administracji publicznej;
7. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
8. bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe
prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a;
9. bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż określone w pkt 1-3
aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających
z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w KPA oraz postępowań
określonych w działach IV, V i VI OrdPU oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych
ustaw.
Ponadto sądy administracyjne orzekają w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych na podstawie art. 138 § 2 KPA
oraz w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone
w tych przepisach.
Odpowiedzialność karna
Przenosząc powyższy stan prawny na grunt rozpatrywanej sprawy WSA w Wrocławiu wskazał, że w badanej sprawie
Skarżący zażądał ukarania Prezydenta zakazem wykonywania funkcji publicznych, w tym zasiadania w radach
miejskich oraz piastowania jakichkolwiek funkcji w jednostkach samorządowych i centralnych państwa polskiego. Tak
zakreślony przedmiot zaskarżenia nie podlega kognicji sądów administracyjnych. Treść skargi,
a w szczególności powołane w niej okoliczności faktyczne, odnoszą się bowiem do odpowiedzialności
karnej, egzekwowanej na podstawie KK oraz KPK. To w ramach postępowania karnego możliwe jest
dochodzenie odpowiedzialności z tytułu przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków, ze szkodą
dla interesu publicznego i prywatnego (art. 231 KK) czy narażenia człowieka na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo uszczerbku na zdrowiu (art. 160 KK). W wyniku postępowania karnego
może być też orzeczony zakaz wykonywania i piastowania przez skazanego jakichkolwiek funkcji w organach
i instytucjach państwowych oraz samorządu terytorialnego (art. 41 § 1aa KK). Postępowania w tym zakresie
prowadzą organy ścigania i sądy powszechne, nie zaś sąd administracyjny.
Wobec powyższego skarga o ukaranie Prezydenta zakazem wykonywania funkcji publicznych podlegała odrzuceniu
na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 PostAdmU.

Komentarz
Uwzględniając stan faktyczny rozpatrywanej sprawy, a także znajdujący do niego zastosowanie stan prawny, WSA
we Wrocławiu wypowiedział się na temat odpowiedzialności administracyjnej i odpowiedzialności karnej. WSA we
Wrocławiu podkreślił, że są to dwa odrębne reżimy. Stąd do każdej z ww. odpowiedzialności stosuje się osobne
podstawy prawne, a do ich wymierzania właściwe są odrębne organy.
Orzeczenie zakazu zajmowania wszelkich stanowisk w organach i instytucjach państwowych i samorządu
terytorialnego, czego domagał się Skarżący, możliwe jest w wyniku postępowania karnego, prowadzonego przez
organy ścigania i sądy powszechne, nie zaś w drodze postępowania sądowoadministracyjnego. Zasady orzeczenia
przedmiotowego środka karnego zostały przewidziane i uregulowane przez ustawodawcę w art. 41 KK.

Postanowienie WSA we Wrocławiu z 28.3.2024 r., IV SA/Wr 106/24,

Odpowiedzialność administracyjna i odpowiedzialność karna są regulowane przez różne przepisy prawa i są wymierzane przez różne organy. Orzeczenie zakazu zajmowania stanowisk w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego możliwe jest w postępowaniu karnym, a nie administracyjnym. Sąd administracyjny odrzucił skargę, uzasadniając brakiem właściwości w zakresie odpowiedzialności karnej. Ostatecznie WSA we Wrocławiu wypowiedział się na temat obu rodzajów odpowiedzialności, podkreślając ich odrębność.