Opieka naprzemienna nie podlega ocenie organu
Organy administracji nie mogą zastępować sądu rodzinnego w kwestii orzeczenia o władzy rodzicielskiej. W sprawie dotyczącej zmiany wysokości świadczenia wychowawczego organy administracji rozważały opiekę naprzemienną nad dzieckiem F., jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że opieka naprzemienna nie została potwierdzona przez sąd rodziny. Skarżący argumentował, że decyzje organów naruszają przepisy KPA i nie uwzględniają faktycznego zakresu władzy rodzicielskiej. Sąd administracyjny przyznał racje Skarżącemu, uchylając decyzję organu i podkreślając konieczność uwzględnienia orzeczenia sądu w sprawach dotyczących opieki nad dzieckiem.
Tematyka: opieka naprzemienna, władza rodzicielska, sąd rodziny, świadczenie wychowawcze, KPA, organy administracji
Organy administracji nie mogą zastępować sądu rodzinnego w kwestii orzeczenia o władzy rodzicielskiej. W sprawie dotyczącej zmiany wysokości świadczenia wychowawczego organy administracji rozważały opiekę naprzemienną nad dzieckiem F., jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że opieka naprzemienna nie została potwierdzona przez sąd rodziny. Skarżący argumentował, że decyzje organów naruszają przepisy KPA i nie uwzględniają faktycznego zakresu władzy rodzicielskiej. Sąd administracyjny przyznał racje Skarżącemu, uchylając decyzję organu i podkreślając konieczność uwzględnienia orzeczenia sądu w sprawach dotyczących opieki nad dzieckiem.
Organy administracji nie mogą zastępować sądu rodzinnego w kwestii orzeczenia o władzy rodzicielskiej. Opis okoliczności faktycznych Jak wynikało z akt sprawy, na mocy uzyskanej informacji z 21.6.2022 r., Skarżącemu przyznano świadczenie wychowawcze na syna F., na okres od 1.6.2022 r. do 31.5.2023 r., w wysokości 500 zł. Decyzją z 11.1.2023 r. organ I instancji zmienił wysokość przyznanego świadczenia ustalając je w wysokości 250 zł. Stanowisko organu I i II instancji W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że na podstawie orzeczenia sądowego dziecko pozostaje pod opieką naprzemienną obojga rodziców. Organ wskazał, że w sytuacji, gdy dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego. Dalej organ wskazał, że świadczenie wychowawcze za okres od 1.6.2022 r. do 31.5.2023 r. stanowi nienależnie pobrane świadczenie wychowawcze, które Skarżący jest zobowiązany wpłacić na wskazany rachunek. W złożonym odwołaniu Skarżący zarzucił nieustalenie wszystkich istotnych w sprawie okoliczności, a przez to naruszenie art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 KPA. Wnosił o uchylenie decyzji organu I instancji. W uzasadnieniu wskazał, że ustalenie opieki naprzemiennej nie jest kwestią organu. Wskazał, że wyrokiem z 16.4.2015 r. władza rodzicielska nad małoletnim F. została powierzona ojcu z jednoczesnym ograniczeniem tej władzy matce dziecka do ogólnego wglądu w wychowanie i wykształcenie małoletniego oraz współdecydowania w istotnych sprawach dziecka. Po wydaniu tego orzeczenia zmianie ulegały postanowienia odnoszące się do zakresu kontaktów matki z dzieckiem, alimentów, ale nie co do władzy rodzicielskiej. Powoływane przez organ orzeczenie odnosi się wyłącznie do sposobu utrzymania kontaktów osobistych matki z dzieckiem. Tym samym na podstawie orzeczenia sądowego rodzice nie sprawują opieki naprzemiennej nad synem. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych utrzymał w mocy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zmieniającą wysokość świadczenia wychowawczego wypłacanego W.S. na dziecko F.S. Rozpoznając sprawę w trybie odwoławczym organ II instancji wskazał, że analiza dokumentów pozwala stwierdzić, że opieka nad dzieckiem jest naprzemienna. Potwierdza to zawarta ugoda wskazująca, że dziecko znajduje się pod opieką matki w co drugi tydzień od czwartku do wtorku. Zatem oboje rodzice sprawują opiekę nad dzieckiem w porównywalnych i powtarzających się okresach. Odnosząc się do powołanego przez stronę wyroku organ stwierdził, że Sąd ograniczył władzę rodzicielską matki do wglądu w wychowie i wykształcenie dziecka oraz współdecydowanie w istotnych sprawach dziecka. A zatem Sąd nie odebrał matce władzy rodzicielskiej i nadal ma ona wpływ na wychowanie dziecka. Organ wskazał, że jeśli z orzeczenia Sądu nie wynika wprost, że nad dzieckiem sprawowana jest opieka naprzemienna, rzeczą organu jest samodzielne ustalenie charakteru zapisów zawartych w orzeczeniu i wyłożenie pojęcia opieka naprzemienna. Przekonuje o tym fakt, że przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie posługują się pojęciem opieki naprzemiennej, czy pieczy naprzemiennej. Wobec tego dla przyjęcia pozostawania dziecka pod pieczą naprzemienną wystarczy, że z orzeczenia sądu będzie wynikało, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się i porównywalnych okresach. Stanowisko WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny w sprawie w przedmiocie zmiany wysokości świadczenia wychowawczego uchylił zaskarżoną decyzję Prezesa ZUS i poprzedzającą ją decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uznając skargę za uzasadnioną. W sporze dotyczącym zasadności zmiany wysokości ustalonego Skarżącemu prawa do świadczenia wychowawczego należy uznać racje Strony, nie organu. Zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 PomWychDzU, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko (art. 5 ust. 1 PomWychDzU). Podmioty uprawnione do uzyskania świadczenia i jego cel określa art. 4 PomWychDzU stanowiąc, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych (art. 4 ust. 1 PomWychDzU). Istotny z punktu widzenia rozpoznawanej sprawy jest zapis art. 5 ust. 2a PomWychDzU, zgodnie z jego brzmieniem w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego. Ustawodawca ani na gruncie PomWychDzU ani w innym akcie prawnym nie zdefiniował pojęcia opieki naprzemiennej, wskazując jedynie, że taki jej zakres musi wynikać z orzeczenia sądu. Analizując zmiany przepisów KRO w zakresie dotyczącym zasad orzekania o wykonywaniu władzy rodzicielskiej i sprawowania opieki nad dziećmi w wyroku rozwodowym należy dostrzec, że w polskiej doktrynie prawa rodzinnego dominuje przekonanie o dopuszczalności orzeczenia przez sąd pieczy naprzemiennej w sytuacji pozostawienia obojgu rodzicom pełni władzy rodzicielskiej. O opiece naprzemiennej można mówić w sytuacji, gdy w wyroku czy postanowieniu sądu dotyczącym władzy rodzicielskiej nad dzieckiem rozstrzygnięto o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, choćby nie zostało w niej użyte sformułowanie „opieka naprzemienna”. Tym samym ograniczenie przez sąd władzy rodzicielskiej jednego z rodziców wyklucza uznanie, że sprawowana jest opieka naprzemienna, nie występuje wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej. W rozpoznawanej sprawie na mocy powoływanego przez Skarżącego wyroku, wykonywanie władzy rodzicielskiej powierzono Skarżącemu, a wykonywanie władzy rodzicielskiej matki ograniczono do ogólnego wglądu w wychowanie i wykształcenie małoletniego, do współdecydowania w istotnych sprawach dziecka. W kolejnym punkcie ustalono kontakty matki z małoletnim oraz udział małżonków w kosztach utrzymania orzekając o alimentach na rzecz małoletniego od matki. Na mocy ugody zawartej przed sądem, strony zmieniły ustalenia dotyczące kontaktów matki z małoletnim. Z przywołanych faktów, wbrew twierdzeniom organów, nie wynika aby rodzice małoletniego sprawowali opiekę naprzemienną, nadal bowiem pozostają w mocy ustalenia wyroku powierzające wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim Skarżącemu, a ograniczające wykonywanie władzy rodzicielskiej przez matkę. Gdy w wykonywanie władzy rodzicielskiej zostało powierzone tylko jednemu z rodziców, to nie mamy do czynienia z opieką naprzemienną, mimo iż udział Skarżącego w wychowaniu dzieci jest porównywalny z udziałem matki dzieci. Organy administracji nie mogą zastępować sądu rodzinnego w kwestii orzeczenia o władzy rodzicielskiej - jej zakresie i sposobie wykonywania. Te ustalenia muszą wynikać z orzeczenia właściwego sądu, którymi organy i Sąd są związane. Komentarz Okoliczności sprawy dały sądowi jednoznaczny ogląd sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Powoływanie się przez organy na zakres wykonywania kontaktów nie było wystarczające. Kontakty są rozwiązaniem ustalającym doraźne widywanie się jednego z rodziców z dzieckiem, są sporadyczną stycznością z nim, która nadto nie musi mieć postaci styczności osobistej. Kwestia ta nie zmienia aktu ograniczenia władzy rodzicielskiej, która w sprawie miała miejsce. Organ nie może domniemywać istnienia opieki naprzemiennej i podejmować w tej mierze inicjatywy dowodowej. Poza tym, istotnym elementem uzasadnienia wyroku jest wskazanie, że władzy rodzicielskiej nie można również utożsamiać z ustaleniem miejsca pobytu, czy zamieszkania dziecka u jednego z rodziców. Takie rozstrzygnięcie związane jest bowiem nie tyle z opieką, co z celami ewidencyjnymi i normą z art. 28 KC. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 20.3.2024 r., IV SA/Wr 478/23,
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił decyzję organu administracji dotyczącą zmiany wysokości świadczenia wychowawczego dla dziecka F. Sąd podkreślił, że organy administracji nie mogą samodzielnie ustalać istnienia opieki naprzemiennej, a decyzje w tej kwestii muszą wynikać z orzeczenia sądu rodzinnego. Sprawa ta pokazuje konieczność respektowania orzeczeń sądowych i dokładnego rozumienia zakresu władzy rodzicielskiej.