Brak rozbiórki a grzywna
W postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z prawa budowlanego, może być zastosowana grzywna w celu przymuszenia lub wykonanie zastępcze. Sąd zakończył spór dotyczący nakazu rozbiórki budynku mieszkalnego, nałożonego na współwłaścicielkę przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Kobieta zaskarżyła decyzję, argumentując wykonanie projektu rozbiórki przez profesjonalną firmę. WSA w Gliwicach nie dopatrzył się błędów po stronie organów nadzoru, uzasadniając precyzyjnymi przepisami ustalenie wysokości grzywny.
Tematyka: rozbiórka, grzywna, egzekucja, prawo budowlane, zobowiązanie, wykonanie zastępcze, organ egzekucyjny, postępowanie egzekucyjne, wysokość grzywny, nakaz przymusowej rozbiórki
W postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z prawa budowlanego, może być zastosowana grzywna w celu przymuszenia lub wykonanie zastępcze. Sąd zakończył spór dotyczący nakazu rozbiórki budynku mieszkalnego, nałożonego na współwłaścicielkę przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Kobieta zaskarżyła decyzję, argumentując wykonanie projektu rozbiórki przez profesjonalną firmę. WSA w Gliwicach nie dopatrzył się błędów po stronie organów nadzoru, uzasadniając precyzyjnymi przepisami ustalenie wysokości grzywny.
W postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z prawa budowlanego, może być zastosowana grzywna w celu przymuszenia lub wykonanie zastępcze. Sądowym rozstrzygnięciem zakończył się spór dotyczący nakazu rozbiórki. Takie zobowiązanie nałożył już w latach 80-tych na współwłaścicielkę nieużytkowanego budynku mieszkalnego Prezydent Miasta, a kiedy kobieta się do niego nie zastosowała, w akcję wkroczył Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, który wymierzył grzywnę w celu przymuszenia. Adresatka zaskarżyła jednak postanowienie PINB, tłumacząc przy tym, że w okresie poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji zlecono profesjonalnej firmie wykonanie projektu rozbiórki budynku. Na potwierdzenie tego faktu do skargi załączyła dowód w postaci kserokopii oświadczenia tej firmy oraz kserokopii projektu. Pomimo takiego działania, Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (WINB) nie przychylił się do wniosku kobiety i utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji. W uzasadnieniu organ podał m.in., że co do zasady orzeczona grzywna w celu przymuszenia uważana jest za środek mniej dolegliwy dla zobowiązanej. Możliwość zastosowania w pierwszej kolejności wykonania zastępczego pojawia się wyłącznie wtedy, gdy zastosowanie grzywny w celu przymuszenia z pewnych oczywistych powodów nie doprowadzi do realizacji obowiązku. WINB uznał, że kobieta nie zrealizowała nakazu rozbiórki, a czas jaki upłynął od wydania tej decyzji (w 1983 r.) do wszczęcia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego był wystarczający, aby wykonać wszystkie obowiązki. Organ zaznaczył przy tym, że w przepisach prawa nie ma instytucji umożliwiającej odstąpienie od egzekwowania rozbiórki budowli z uwagi na sytuację osobistą czy majątkową zobowiązanego. Kobieta postanowiła odwołać się także od tej decyzji. W skardze na powyższe postanowienie współwłaścicielka budynku zarzucała organom niewystarczające sprawdzenie stanu faktycznego i niewłaściwy zbiór materiałów dowodowych. Ponadto twierdziła m.in., że wysokość ustalonej grzywny w celu przymuszenia została rażąco zawyżona, zwłaszcza że organ nie wskazał, w jaki sposób ustalono powierzchnię zabudowy. Twierdziła także, że organ egzekucyjny nie rozważył zastosowania jak najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego. Dodatkowo kobieta uważała, że celem nałożenia grzywny powinno być przymuszenie do dokonania rozbiórki budynku mieszkalnego, ale w omawianej sytuacji nie mógł on być spełniony, bowiem pomimo formalnego przysługiwania skarżącej udziału w prawie własności nieruchomości, nie przysługuje jej skuteczne prawo posiadania rzeczy objętej współwłasnością, przez co nie ma obiektywnej możliwości wypełnienia obowiązku obciążającego właścicieli nieruchomości. Organ odwoławczy odmówił umorzenia postępowania i sprawa trafiła do sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 22.1.2024 r., II SA/Gl 1054/23, , nie dopatrzył się błędów po stronie organów nadzoru. W uzasadnieniu swojego stanowiska WSA stwierdził, że: „sposób ustalenia wysokości grzywny jest ściśle określony w przypadku obowiązku przymusowej rozbiórki budynku. Zgodnie bowiem z art. 121 § 5 ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2505; dalej: EgzAdmU) wysokość grzywny, o której mowa w art. 121 § 4 EgzAdmU stanowi, w przypadku obowiązku przymusowej rozbiórki budynku lub jego części, iloczyn powierzchni zabudowy budynku lub jego części, objętego nakazem przymusowej rozbiórki oraz 1/5 ceny 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ogłoszonej przez Prezesa GUS na podstawie odrębnych przepisów do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych. Organ egzekucyjny ustalając wysokość grzywny na podstawie tego przepisu dokonuje w istocie wyliczenia w oparciu o dane wynikające z oficjalnych informacji. Cena 1 m2 powierzchni użytkowej budynku została przyjęta z komunikatu Prezesa GUS z 24.8.2022 r., zaś powierzchnia zabudowy – z ewidencji gruntów i budynków. Szczegółowe wyliczenie w oparciu o te wskaźniki organ I instancji przedstawił w uzasadnieniu swojego postanowienia”. Sąd zwrócił także uwagę, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym spełnienia przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z prawa budowlanego, może być zastosowana grzywna w celu przymuszenia (art. 119–126 EgzAdmU) lub wykonanie zastępcze (art. 127–135 EgzAdmU). Z orzecznictwa nie wynika pierwszeństwo wykonania zastępczego. Co więcej, WSA zaznaczył, że: „wymierzając grzywnę, organ egzekucyjny powinien kierować się zasadą celowości i skuteczności podjętych działań, a nie słusznym interesem strony”. Ponadto WSA zaznaczył, że podejmowanie kroków zmierzających do wykonania nakazu rozbiórki nie czyni bezprzedmiotowym nałożenia grzywny w celu przymuszenia. Nie jest to bowiem wykonanie nałożonych obowiązków, a do tego zmierza zastosowanie środka egzekucyjnego w postaci grzywny. Jej celem jest doprowadzenie do pełnego wykonania obowiązków wynikających z wydanego nakazu, a nie podjęcie kroków, które do tego zmierzają. Dopóki dany obowiązek nie zostanie w pełni wykonany, organ jest zobowiązany do prowadzenia postępowania egzekucyjnego. W opinii WSA w Gliwicach skala niewykonanych obowiązków nie jest zatem okolicznością istotną dla stwierdzenia, że organ powinien mobilizować stronę do ich realizacji. „O terminie wykonania obowiązków przesądzono w ostatecznej decyzji co oznacza, że nie od strony skarżącej zależy kiedy będzie je realizowała. Tym samym okoliczność, że strona skarżąca podejmowała kroki zmierzające do wykonania robót rozbiórkowych nie może mieć wpływu na ocenę legalności zaskarżonego postanowienia”. Wyrok WSA w Gliwicach z 22.1.2024 r., II SA/Gl 1054/23,
WSA zaznaczył, że organ egzekucyjny powinien kierować się zasadą celowości i skuteczności działań, nie słusznym interesem strony. Niewykonanie obowiązków nie czyni bezprzedmiotowym nałożenia grzywny w celu przymuszenia. Dopóki obowiązek nie zostanie spełniony, organ prowadzi postępowanie egzekucyjne. Skala niewykonanych obowiązków nie ma wpływu na konieczność mobilizacji strony do ich realizacji.