Projektowane zmiany w wynagrodzeniach pracowników ochrony zdrowia
W Sejmie procedowany jest obywatelski projekt ustawy o zmianie ustalania najniższego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Projekt ma na celu uwzględnienie corocznych podwyżek od lipca oraz nowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego zależne od posiadanych kwalifikacji.
Tematyka: projektowane zmiany, wynagrodzenia pracowników, ochrona zdrowia, podwyżki, kwalifikacje zawodowe, system wynagradzania
W Sejmie procedowany jest obywatelski projekt ustawy o zmianie ustalania najniższego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Projekt ma na celu uwzględnienie corocznych podwyżek od lipca oraz nowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego zależne od posiadanych kwalifikacji.
W Sejmie procedowany jest obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (druk sejmowy 33). Deklarowano, że zostanie on przyjęty możliwie niezwłocznie, z uwzględnieniem corocznych lipcowych podwyżek w ochronie zdrowia. Tymczasem, począwszy od listopada 2023 r. po czytaniu na posiedzeniu Sejmu projekt został skierowany do prac w Komisjach Finansów Publicznych oraz Komisji Zdrowia i nadal tam pozostaje. • Projekt jest wynikiem inicjatywy ustawodawczej obywateli. • Nowelizacja zakłada, że podmiot leczniczy miałby obowiązek ustalenia na nowo wynagrodzenia zasadniczego pracownika w przypadku podwyższenia po 1 lipca kwalifikacji zawodowych. • Najniższe wynagrodzenie zasadnicze miałoby być ustalone według kwalifikacji posiadanych, a nie wymaganych jak to obecnie ma miejsce. Zasady podwyższania najniższego wynagrodzenia Zgodnie z obecnie obowiązującym brzmieniem ustawy z 8.6.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2139; dalej: NajWynPracMedU), podwyżki dotyczą pracowników wszystkich podmiotów leczniczych. Nie ma znaczenia, czy są to podmioty udzielające świadczeń wyłącznie komercyjnie, czy również ze środków publicznych. Zagwarantowany wzrost wynagrodzenia mają tylko niektórzy pracownicy podmiotów leczniczych, mianowicie: • pracownicy wykonujący zawód medyczny (tj. osoby wykonujące zawód medyczny oraz pracownicy inspekcji sanitarnej), • pracownicy działalności podstawowej, inni niż pracownicy wykonujący zawód medyczny - czyli osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, inne niż pracownik wykonujący zawód medyczny, które wykonują pracę pozostającą w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w komórkach organizacyjnych zakładu leczniczego, których działalność jest związana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, zatrudniona na stanowisku działalności podstawowej określonym w części pierwszej załącznika do rozporządzenia wydanego na podstawie art. 50 ust. 5 ustawy 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2024 r. poz. 799) lub stanowisku analogicznym (tj. rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10.7.2023 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U. z 2023 r. poz. 1515; dalej: KwalPracLeczR). Konieczne jest zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Nie ma znaczenia, czy jest to umowa na czas określony czy nieokreślony, jaki jest wymiar etatu czy inne warunki zatrudnienia. Obowiązkowe podwyżki nie dotyczą osób pracujących na podstawie umowy zlecenia lub na tzw. kontraktach. Sposób obliczenia najniższego wynagrodzenia w obecnym brzmieniu Corocznie, na dzień 1 lipca, podmiot leczniczy ma obowiązek podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownikom, których wynagrodzenie jest niższe niż wynagrodzenie ustalone jako iloczyn: • współczynnika pracy określonego w załączniku do NajWynPracMedU i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” – obecnie ta kwota wynosi 7.155,48 złotych. Współczynnik pracy uzależniony jest od grupy zawodowej, do której pracodawca zakwalifikuje dane stanowisko pracy. Grupy zawodowe określa załącznik do NajWynPracMedU (tzw. siatka płac), zdeterminowane są kwalifikacjami wymaganymi na danym stanowisku, a nie posiadanymi przez pracownika zatrudnionego na tym stanowisku. Kwalifikacje wymagane od pracowników podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami (samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe, jednostki wojskowe), wynikają z przepisów KwalPracLeczR. W przypadku pozostałych podmiotów leczniczych zależą od decyzji pracodawcy, chociaż w praktyce również pozostałe podmioty lecznicze korzystają z wymogów wynikających z KwalPracLeczR. Problemy na tle najniższego wynagrodzenia zasadniczego Powyższe zasady powodują, że faktycznie posiadane kwalifikacje nie mają wprost przełożenia na wynagrodzenie. Oczywiście, pracodawca może wynagradzać pracownika wyższym wynagrodzeniem, a także musi przestrzegać zasady płacowej w zatrudnieniu, jednak w praktyce najczęściej spotykane są wynagrodzenia najniższe. Dodatkowo, pracodawcy zaniżają wymagane oczekiwania po to, żeby stanowiska pracy kwalifikować do niższych grup zawodowych oraz wypłacać mniejsze wynagrodzenia. Ma to miejsce szczególnie w przypadku stanowisk, które według KwalPracLeczR mogą zajmować osoby o różnych stopniach wynagrodzenia (np. wykształcenie wyższe magisterskie lub wyższe I stopnia), a to ma przełożenie na współczynnik pracy. Jedne z największych dysproporcji spotykane są na stanowiskach pracy pielęgniarek i położnych. Pracownicy nie mają także zapewnionych podwyżek w sytuacji, w której zwiększą swoje kompetencje. Pracodawcy natomiast uchylają się od podwyżek twierdzą, że nie otrzymują na ten cel finansowania, szczególnie jeśli są to podmioty lecznicze finansowane z budżetu państwa. Potrzeba i kierunek zmian Rozwiązaniem powyższych problemów ma być wspomniana inicjatywa ustawodawcza, wywodząca się właśnie ze środowisk pielęgniarek i położonych (reprezentantem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej jest przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych), która zakłada następujące zmiany: • obowiązek ustalania na nowo wynagrodzenia zasadniczego, w przypadku podwyższenia kwalifikacji zawodowych - jeśli pracownik po dniu 1 lipca uzyska kwalifikacje zawodowe powodujące zaliczenie do grupy zawodowej o wyższym współczynniku pracy, pracodawca ma obowiązek ustalenia na nowo wynagrodzenia zasadniczego od następnego miesiąca kalendarzowego po udokumentowaniu przez pracownika kwalifikacji stanowiących podstawę zaliczenia do danej grupy, • zapewnienie finansowania podwyżek ze środków publicznych – dotyczy podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych; w warunkach rozliczania świadczeń mają być uwzględnione współczynniki korygujące powiązane ze współczynnikami pracy tak, aby zapewnić dodatkowe środki na pokrycie kosztów podwyższenia najniższego wynagrodzenia zasadniczego po stronie pracodawców, • zmiana siatki płac oraz określenie wynagrodzenia według kwalifikacji posiadanych – według założeń projektu zwiększone mają być współczynniki pracy dla niektórych grup środowisk, a także miałyby obowiązywać dwie odrębne tabele – jedna dla pracowników medycznych, a druga dla pozostałych pracowników działalności podstawowej; współczynnik pracy miałby natomiast zależeć od kwalifikacji posiadanych, a nie wymaganych, co oznaczałoby w praktyce „oddanie” polityki kadrowej w ręce pracowników. Projekt zakłada 30 dniowy okres przejściowy, w którym strony stosunku pracy dostosują umowy do brzmienia stosownie do załącznika (obecnie w umowach o pracę powyżej wymienionych pracowników podmiotów leczniczych jest obowiązek wskazania grupy zawodowej, do której zaliczone jest stanowisko pracy zajmowane przez danego pracownika). Etap legislacyjny Omawiany projekt obywatelski jest obecnie na wczesnym etapie prac legislacyjnych (druk sejmowy nr 33 jest aktualnie w pracach Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Zdrowia). Niezależnie od tego, tegoroczne podwyżki odbyły się na obowiązujących zasadach.
Problemy z dotychczasowym systemem wynagradzania pracowników ochrony zdrowia powodują konieczność zmian. Projekt zakłada obowiązek aktualizacji wynagrodzenia po uzyskaniu wyższych kwalifikacji, finansowanie podwyżek ze środków publicznych oraz nowe zasady kwalifikacji zależne od posiadanych, a nie wymaganych umiejętności.