Skutki braku wskazania podstaw kasacyjnych

Brak w skardze kasacyjnej podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienia jest istotnym brakiem, który może skutkować odrzuceniem skargi. NSA podkreśla konieczność profesjonalnego opracowania skargi kasacyjnej oraz zachowania wysokich standardów w procesie jej tworzenia.

Tematyka: Skutki braku podstaw kasacyjnych, odrzucenie skargi kasacyjnej, profesjonalizm w tworzeniu skargi kasacyjnej

Brak w skardze kasacyjnej strony podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienia nie jest brakiem formalnym
pisma w postępowaniu sądowym, który może zostać uzupełniony.
Rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie lub nie
Wyrokiem z 20.4.2023 r., II SA/Bk 136/23,
, WSA w Białymstoku oddalił skargę B.T. (dalej: Skarżący) na
decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku (dalej: SKO) z 27.12.2022 r. w przedmiocie
świadczenia pielęgnacyjnego.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył Skarżący, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie.
W uzasadnieniu podniesiono, że przesłanką odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego była okoliczność, iż
J.T. - ojciec Skarżącego oraz M.T. - jego niepełnosprawnego brata, nie posiadał orzeczenia o znacznym stopniu
niepełnosprawności. Wyjaśniono, iż od 23.5.2023 r. ta przeszkoda już nie istnieje, a niepełnosprawny brat akceptuje
w roli opiekuna jedynie Skarżącego.
Odpowiadając na wezwanie Przewodniczącego Wydziału II WSA w Białymstoku, pełnomocnik Skarżącego wyjaśnił,
iż wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku (pismo z 3.7.2023 r.) oraz zrzeka się rozpoznania skargi kasacyjnej na
rozprawie (pismo z 13.7.2023 r.). W tym kontekście należy wskazać, że zgodnie z art. 176 § 2 ustawy z 30.8.2002 r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU), wniosek
o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie albo oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy jest
obligatoryjnym elementem formalnym skargi kasacyjnej, bez którego ww. środek odwoławczy nie może
otrzymać prawidłowego biegu. Powinien zatem znaleźć się w skardze kasacyjnej albo w odrębnym piśmie
uzupełniającym (postanowienie NSA z 1.12.2020 r., I OZ 990/20,
). Skoro w niniejszej sprawie w skardze
kasacyjnej takiego wniosku bądź oświadczenia pełnomocnik Skarżącego nie umieścił, został prawidłowo wezwany
zarządzeniem do uzupełnienia ww. braku poprzez nadesłanie stosownego w tym zakresie pisma wraz z jego
odpisem. Powyższemu wezwaniu pełnomocnik Skarżącego uczynił zadość ww. pismami.
Obligatoryjne elementy skargi kasacyjnej
W ocenie NSA skarga kasacyjna w niniejszej sprawie podlega odrzuceniu. Zgodnie bowiem z art. 176 § 1 PostAdmU
skarga kasacyjna powinna zawierać:
• oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części;
• przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;
• wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.
Poza wymaganiami, o których mowa w art. 176 § 1 PostAdmU, skarga kasacyjna powinna czynić zadość
wymaganiom przewidzianym dla pisma strony oraz zawierać wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie albo
oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy (art. 176 § 2 PostAdmU).
Podstawy kasacyjne skargi
Z kolei art. 177a PostAdmU - jak wskazał NSA - wyznacza tryb usunięcia braków skargi kasacyjnej, w przypadku,
gdy skarga taka nie spełnia wymagań przewidzianych z art. 176 PostAdmU. W myśl tego przepisu tryb ten dotyczy
jedynie wymogów „innych niż przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie”. Z art. 177a PostAdmU
jednoznacznie wynika zatem, że brak w skardze kasacyjnej Skarżącego wymienionych w art. 174 pkt 1 i 2
PostAdmU podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienia nie jest brakiem formalnym pisma w postępowaniu
sądowym, który może zostać uzupełniony. Przytoczenie podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienie jest bowiem
- jak podkreślił NSA - wymogiem szczególnym, przewidzianym tylko dla skargi kasacyjnej, która – jak stanowi art. 175
§ 1 PostAdmU – powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem art. 175 § 2-3
PostAdmU, co ma na celu spowodowanie działań profesjonalnych w postępowaniu kasacyjnym. Przytoczenie
podstaw kasacyjnych należy rozumieć jako wskazanie przepisów, które – zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną –
zostały naruszone przez wojewódzki sąd administracyjny (uchwała pełnego składu NSA z 26.10.2009 r., I OPS
10/09,
).
Podstawy kasacyjne są bowiem elementami konstrukcyjnymi skargi kasacyjnej, które stanowią o jej istocie,
a ich brak oznacza, że nie mamy do czynienia ze skargą kasacyjną. Skarga kasacyjna, w której nie przytoczono
jej podstaw podlega odrzuceniu na podstawie art. 178 PostAdmU jako niedopuszczalna, bez wezwania do
uzupełnienia jej braków na podstawie art. 177a PostAdmU (postanowienie NSA z 7.10.2022 r., III OZ 593/22,

i postanowienie NSA z 6.12.2023 r., I OSK 1527/20,
). Ustawodawca nie przewidział więc trybu usuwania
braków skargi kasacyjnej w zakresie tych wymogów, które są szczególne tylko dla tego rodzaju pism (postanowienie
NSA z 10.11.2004 r., FSK 883/04,
). Tym samym niezachowanie wymogów właściwych tylko dla skargi
kasacyjnej należy uznać za istotne i nieusuwalne braki w trybie określonym w art. 49 § 1 PostAdmU w zw. z art. 193
PostAdmU. Braki w zakresie wskazania podstaw kasacyjnych nie podlegają konwalidacji i czynią skargę
kasacyjną nieskuteczną, uniemożliwiając dokonanie merytorycznej oceny tego środka zaskarżenia przez sąd
kasacyjny (wyrok NSA z 28.6.2013 r., II OSK 552/12,
).
Obowiązek autora skargi kasacyjnej
Ponadto należy podkreślić, że NSA nie ma obowiązku formułowania za stronę zarzutów kasacyjnych na podstawie
uzasadnienia skargi kasacyjnej. Należy bowiem mieć na uwadze, że wyodrębnianie zarzutów z treści uzasadnienia
skargi kasacyjnej zawsze niesie ryzyko nieprawidłowego odczytania intencji strony wnoszącej skargę kasacyjną.
Konieczne jest przy tym oddzielenie podstawy kasacyjnej od jej uzasadnienia, które jest niezbędnym elementem
skargi kasacyjnej. To do samego autora skargi kasacyjnej należy zatem wskazanie konkretnych przepisów prawa
materialnego lub przepisów postępowania, które w jego ocenie naruszył sąd I instancji i precyzyjne wyjaśnienie, na
czym polegało ich niewłaściwe zastosowanie lub błędna interpretacja w odniesieniu do prawa materialnego, bądź
wykazanie istotnego wpływu naruszenia prawa procesowego na rozstrzygnięcie sprawy przez sąd I instancji (wyrok
NSA z 29.2.2024 r., III OSK 3637/21,
). Innymi słowy, to autor skargi kasacyjnej zobowiązany jest do
wskazania konkretnych przepisów naruszonych przez sąd zaskarżonym wyrokiem, przy czym w przypadku zarzutu
naruszenia prawa materialnego należy podać, czy wadliwość jest wynikiem błędnej wykładni, czy niewłaściwego jego
zastosowania, czy ewentualnie skutkiem obydwu tych uchybień oraz uzasadnić taki zarzut. Natomiast w przypadku
naruszenia przepisów postępowania również należy wskazać takie przepisy, umotywować zarzut i wykazać, że
zarzucane naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. NSA jest bowiem władny badać sprawę jedynie
z punktu widzenia prawidłowo sformułowanej podstawy kasacyjnej (wyrok NSA z 30.11.2023 r., I FSK 1406/23,
).
Rozstrzygnięcie NSA
Przenosząc powyższe uwagi na temat ustawowych wymogów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej na grunt
rozpoznawanej sprawy NSA uznał, że zauważyć należy, iż w skardze kasacyjnej wniesionej w imieniu Skarżącego
nie przytoczono żadnych podstaw kasacyjnych. Innymi słowy, pełnomocnik Skarżącego nie wskazał, jakie przepisy
prawa zostały naruszone zaskarżonym orzeczeniem. Ponadto NSA podkreślił, że nie powiązano wskazanej
w skardze kasacyjnej zmiany okoliczności faktycznych sprawy z naruszeniem prawa przez WSA w Białymstoku.
Mając powyższe na uwadze, NSA - działając na podstawie art. 180 PostAdmU w związku z art. 178 PostAdmU
odrzucił skargę kasacyjną Skarżącego, gdyż, jako niedopuszczalna podlegała ona odrzuceniu przez WSA
w Białymstoku.

Komentarz
Na gruncie stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie i znajdującego do niego zastosowanie stanu
prawnego, a także przy uwzględnieniu stanowiska NSA, prezentowanego w dotychczas zapadłych rozstrzygnięciach,
NSA wypowiedział się na temat obligatoryjnych elementów konstrukcyjnych skargi kasacyjnej i konsekwencji
prawnoprocesowych braku ich zawarcia w przedmiotowej skardze.
W pierwszej kolejności NSA podkreślił, że skarga kasacyjna jest pismem szczególnym, kwalifikowanym
i sformalizowanym środkiem prawnym, w stosunku do którego ustanowiono wymów adwokacko-radcowski (art. 175 §
1 PostAdmU). Tym samym, skarga kasacyjna musi zostać sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika
procesowego. W konsekwencji powyższego, z uwagi na zawodowy, profesjonalny charakter świadczonych usług, od
takiej osoby wymaga się zachowania wysokich standardów, a od wnoszonego przez nią pisma (skargi kasacyjnej) -
spełnienia ustawowo określonych wymogów. Obligatoryjnym elementem konstrukcyjnym każdej skargi kasacyjnej
jest więc m.in. zawarcie w niej podstaw kasacyjnych. Pominięcie tego wymogu we wnoszonej skardze prowadzi do
ustawowo określonych konsekwencji, negatywnych dla skarżącego, a mianowicie - odrzucenia skargi.
Następnie NSA podkreślił, że ustawodawca nie przewidział możliwości konwalidacji ww. uchybienia w trybie
wezwania do uzupełnienia braków formalnych skargi kasacyjnej. Sąd administracyjny nie został przy tym prawnie
wyposażony w możliwość usuwania niedostatków konstrukcyjnych skargi kasacyjnej w tym zakresie (wyrok NSA
z 11.5.2022 r., I FSK 2240/18,
). Uprawnienie takie nie przysługuje także NSA.
Zatem brak przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia jest nieusuwalnym brakiem skargi kasacyjnej
(Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. red. prof. dr hab. R. Hauser i prof. dr hab. M.
Wierzbowski, 2003,
). Jak wynika z analizowanego rozstrzygnięcia, świadomości powyższego nie miał
w rozpatrywanej sprawie ani Skarżący (i jego pełnomocnik) ani WSA w Białymstoku.

Postanowienie NSA z 2.8.2024 r., I OSK 1927/23,

NSA odrzucił skargę kasacyjną Skarżącego ze względu na brak podstaw kasacyjnych. Ustawa precyzuje, że braki w podstawach kasacyjnych są nieusuwalne i prowadzą do nieskuteczności skargi.