Ocena przesłanek wstrzymania wykonania decyzji
W postanowieniu NSA z 24.7.2024 r. omówiono obowiązek sądu wnikliwego odniesienia się do wskazanych przez wnioskodawcę okoliczności związanych z ustawowymi przesłankami wstrzymania wykonania decyzji administracyjnej. Analizując sytuację Skarżącego, NSA podkreślił konieczność uzasadnienia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji w sposób przekonujący, uwzględniając dokumentację przedstawioną przez stronę. NSA uchylił postanowienie WSA w Warszawie, wskazując na brak wyczerpującego uzasadnienia decyzji.
Tematyka: NSA, postanowienie, WSA, wstrzymanie wykonania decyzji, przesłanki, art. 61 § 3 PostAdmU, uzasadnienie, dokumentacja, sytuacja majątkowa, finansowa
W postanowieniu NSA z 24.7.2024 r. omówiono obowiązek sądu wnikliwego odniesienia się do wskazanych przez wnioskodawcę okoliczności związanych z ustawowymi przesłankami wstrzymania wykonania decyzji administracyjnej. Analizując sytuację Skarżącego, NSA podkreślił konieczność uzasadnienia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji w sposób przekonujący, uwzględniając dokumentację przedstawioną przez stronę. NSA uchylił postanowienie WSA w Warszawie, wskazując na brak wyczerpującego uzasadnienia decyzji.
W postanowieniu NSA z 24.7.2024 r. wskazano, że obowiązkiem sądu jest wnikliwe odniesienie się do wskazanych przez wnioskodawcę okoliczności, w kontekście ustawowych przesłanek wstrzymania wykonania decyzji. Sąd jest uprawniony do uwzględnienia z urzędu okoliczności uzasadniających wstrzymanie wykonania aktu, jak również okoliczności stojących w opozycji do tego. Stanowisko WSA w Warszawie Postanowieniem z 28.112023 r. WSA w Warszawie, działając na podstawie art. 61 § 3 i § 5 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU), odmówił J.D. (dalej: Skarżący) wstrzymania wykonania decyzji Ministra Finansów z 20.1.2023 r. w przedmiocie określenia przypadających do zwrotu środków z Funduszu Pracy (dalej: Zaskarżona Decyzja). W uzasadnieniu WSA w Warszawie podniósł, że pełnomocnik Skarżącego w skardze na Zaskarżoną Decyzję zawarł również wniosek o wstrzymanie jej wykonania w całości do czasu rozpoznania skargi, ponieważ zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, mając na uwadze z jednej strony stan majątkowy Skarżącego, z drugiej zaś - wysokość należności do zwrotu. Kolejno pełnomocnik Skarżącego wskazał, że Skarżący nie dysponuje oszczędnościami ani możliwościami finansowymi umożliwiającymi zaspokojenie należności, a ewentualna egzekucja może być prowadzona z jedynego wartościowego składnika majątku Skarżącego, jakim jest mieszkanie. WSA w Warszawie stwierdził, że wniosek Skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż nie uprawdopodobnił on w wystarczający sposób, że wykonanie Zaskarżonej Decyzji może spowodować skutki określone w art. 61 § 3 PostAdmU. WSA w Warszawie wskazał, że Skarżący powołał się co prawda na swą złą sytuację finansową, uczynił to jednak w sposób ogólnikowy. Ponadto nie przedstawił żadnych dokumentów obrazujących jego stan majątkowy, co uniemożliwiło dokonanie oceny pod kątem zaistnienia przesłanek wstrzymania wykonania Zaskarżonej Decyzji. Stanowisko Skarżącego Skarżący wniósł zażalenie na ww. postanowienie, zaskarżając je w całości oraz wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia i wstrzymanie wykonania Zaskarżonej Decyzji. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych odnoszących się do skutków braku wstrzymania Zaskarżonej Decyzji, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego uznania, że Skarżący nie wykazał przesłanek umożliwiających wstrzymanie wykonania decyzji administracyjnej. W uzasadnieniu Skarżący wskazał, że WSA w Warszawie pominął fakt, iż: wierzyciel wszczął postępowanie egzekucyjne, czym uniemożliwił bieżące prowadzenie działalności gospodarczej Skarżącemu. Postępowanie egzekucyjne powoduje brak możliwości funkcjonowania przedsiębiorstwa wobec utraty płynności finansowej i braku możliwości zaspokajania należności związanych z zapłatą należności pracowniczych, na rzecz ZUS czy Urzędu Skarbowego. Brak środków na bieżące działanie spowoduje konieczność likwidacji miejsc opieki dla dzieci, a także miejsc pracy, wobec braku możliwości zaspokajana należności na rzecz pracowników, co niewątpliwie powoduje powstanie znacznej szkody. Skarżący prowadzi działalność gospodarczą w trudnych warunkach, wywołanych najpierw pandemią SARS-COV-2, a następnie wojną w Ukrainie; akta sprawy zawierają dokumentację finansową działalności gospodarczej Skarżącego oraz obrazującą ogół jego sytuacji majątkowej i jednoznacznie wskazują, że egzekucja spowoduje konieczność zamknięcia prowadzonej działalności gospodarczej i likwidację zarówno miejsc pracy, jak i miejsc opieki nad dziećmi w prowadzonych przedszkolach i żłobkach, przez co zostanie wyrządzona znaczna szkoda lub zostaną spowodowane skutki trudne do odwrócenia. Stanowisko NSA W ocenie NSA zażalenie Skarżącego zasługuje na uwzględnienie. W uzasadnieniu NSA odniósł się do stanu prawnego i wskazał, że zgodnie z art. 61 § 3 PostAdmU sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części zaskarżonego aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. NSA wyjaśnił, że chodzi o taką szkodę, która nie będzie mogła być wynagrodzona przez późniejszy zwrot spełnionego bądź wyegzekwowanego świadczenia, ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do pierwotnego stanu. NSA podkreślił, że ochrona tymczasowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym stanowi wyjątek od zasady wynikającej z art. 61 § 1 PostAdmU, w myśl której wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. NSA zauważył, iż skoro sąd orzeka o wstrzymaniu aktu lub czynności na wniosek skarżącego, to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek uzasadnienia wniosku, tak aby przekonać sąd do zasadności zastosowania ochrony tymczasowej. Natomiast obowiązkiem sądu jest odniesienie się do wskazanych przez wnioskodawcę okoliczności w kontekście przesłanek wstrzymania wykonania decyzji określonych w art. 61 § 3 PostAdmU. Sąd jest uprawniony do uwzględnienia z urzędu okoliczności uzasadniających wstrzymanie wykonania aktu, jak również okoliczności stojących w opozycji do wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czynności (R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2017, s. 397). Przenosząc powyższe rozważania na temat zasad i przesłanek zastosowania ochrony tymczasowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA przypomniał, że w niniejszej sprawie wniosek o wstrzymanie wykonania dotyczył decyzji w przedmiocie określenia kwoty wypłaconej Skarżącemu z Funduszu Pracy, podlegającej zwrotowi jako środki wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem w wysokości 497.359,93 zł. NSA podkreślił, że ocena, czy wykonanie Zaskarżonej Decyzji może doprowadzić w przypadku Skarżącego do wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, wymagała skonfrontowania wysokości ww. kwoty z sytuacją majątkową i finansową Skarżącego. Aby było to możliwe, niezbędne było przedstawienie przez Skarżącego stosownej dokumentacji. Z akt sprawy wynika, że Skarżący dołączył do skargi wniosek o przyznanie prawa pomocy, w którym zawarł informacje o stanie majątkowym. Kolejne dokumenty pełnomocnik Skarżącego nadesłał w toku postępowania, w wykonaniu zarządzenia referendarza sądowego. To ustalenie sprawia, że bezzasadne jest twierdzenie WSA w Warszawie, że Skarżący nie dołączył dokumentów, pozwalających na weryfikację sytuacji strony w kontekście przesłanek z art. 61 § 3 PostAdmU. Dokumenty te zostały dołączone do skargi, w której zawarty został zarówno wniosek o przyznanie prawa pomocy, jak i wniosek o wstrzymanie wykonania Zaskarżonej Decyzji. W takiej sytuacji obowiązkiem WSA w Warszawie było dokonanie oceny spełnienia przesłanek, określonych w art. 61 § 3 PostAdmU, w kontekście wszystkich twierdzeń Skarżącego, mających znaczenie z punktu widzenia zastosowania ochrony tymczasowej oraz z uwzględnieniem przedstawionej przez Skarżącego dokumentacji, odnoszącej się do jego sytuacji, w szczególności majątkowej i finansowej. WSA w Warszawie nie sprostał temu obowiązkowi. NSA uznał, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem art. 61 § 3 PostAdmU i podlegało uchyleniu. Ponownie rozpoznając wniosek Skarżącego o wstrzymanie wykonania Zaskarżonej Decyzji, WSA w Warszawie wnikliwie odniesie się do każdego z argumentów Skarżącego dotyczących zastosowania ochrony tymczasowej, a także weźmie pod uwagę dokumenty przedstawione przez Skarżącego, które będą znajdowały się w aktach sprawy w dacie ponownego rozpoznawania wniosku przez WSA w Warszawie. Komentarz Na gruncie stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie NSA wypowiedział się na temat podziału obowiązków pomiędzy stroną skarżącą, z a sądem w przypadku postępowania z wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji administracyjnej. Mając na uwadze postawę zarówno Skarżącego, jak i WSA w Warszawie, NSA podkreślił, że role wnioskodawcy i sądu administracyjnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym w ww. przedmiocie są jednoznaczne i wynikają wprost z PostAdmU. Na wnioskodawcy spoczywa więc obowiązek przekonywującego uzasadnienia wniosku, obowiązkiem sądu jest zaś wyczerpujące odniesienie się do wskazanych przez wnioskodawcę okoliczności i skonfrontowanie ich z ustawowymi przesłankami wstrzymania wykonania decyzji administracyjnej. Takiego uzasadnienia zabrakło w postanowieniu WSA w Warszawie. Postanowienie NSA z 24.7.2024 r., I GZ 216/24,
NSA zauważył, że postanowienie WSA w Warszawie zostało wydane z naruszeniem przepisów, co skutkowało jego uchyleniem. NSA podkreślił klarowne podziały obowiązków między wnioskodawcą a sądem administracyjnym w kontekście wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, oraz konieczność pełnego odniesienia się do argumentów strony. Wskazał także na istotność przedstawienia dokumentacji potwierdzającej stan majątkowy i finansowy wnioskodawcy.