Wskaźniki jakości opieki zdrowotnej

Już od ponad roku obowiązuje ustawa z 16.6.2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Ostatnio weszło w życie rozporządzenie uszczegóławiające wskaźniki jakości opieki zdrowotnej, które mają być miarą jakości w opiece zdrowotnej. Wdrożenie ujednoliconych wskaźników ma przyczynić się do udoskonalenia praktyki klinicznej, lepszej diagnostyki oraz porównywalności podmiotów leczniczych.

Tematyka: wskaźniki jakości, jakość opieki zdrowotnej, system jakości, obszary wskaźników, kliniczny, konsumencki, zarządczy, monitorowanie jakości, akredytacja, rejestry medyczne, rozporządzenie Ministra Zdrowia

Już od ponad roku obowiązuje ustawa z 16.6.2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie
pacjenta (Dz.U. z 2023 r. poz. 1692). Jednakże dopiero w ostatnich dniach, weszło w życie rozporządzenie
uszczegóławiające wskaźniki jakości opieki zdrowotnej, za pomocą których jakość w opiece zdrowotnej ma
być mierzona.
• Rozporządzenie określa wskaźniki jakości z obszaru klinicznego, konsumenckiego oraz zarządczego.
• Wdrożenie ujednoliconych wskaźników jakości ma pozwolić na udoskonalanie praktyki klinicznej, lepszą
diagnostykę, uzyskanie porównywalności podmiotów leczniczych oraz możliwość finansowego
motywowania podmiotów leczniczych.
• Wdrożenie wskaźników jakości opieki zdrowotnej jest jednym z kamieni milowych w Krajowym Planie
Odbudowy i Zwiększania Odporności - tj. kamienia D3G „Wejście w życie ustawy o jakości w ochronie
zdrowia i bezpieczeństwie pacjenta, wraz z niezbędnymi przepisami wykonawczymi”.
Pojęcie jakości w ochronie zdrowia
Pojęcie jakości w ochronie zdrowia jako takie nie jest nowością. Jeszcze zanim stosowne przepisy weszły w życie,
prowadzono wiele inicjatyw na poziomie resortu zdrowia, NFZ czy organizacji pacjentów, które miały tę jakość
sprawdzać i monitorować. Nie miało to jednak cech systemu, było rozproszone, niesformalizowane z tych powodów
nie spełniało swojego celu.
Z powyższych względów konieczne było podejście systemowe do pojęcia jakości. Z tym wiąże się przede wszystkim
monitorowanie oraz ocena zjawiska „niedostatecznej jakości” i skali jego występowania, wskazania głównych
przyczyn i konsekwencji jego występowania oraz wprowadzenia rozwiązań stymulujących do poprawy.
Osiągniecie tych celów nie jest możliwe, bez ustrukturyzowania i usystematyzowania systemu jakości i przyjęcia
jednolitych mierników jej poziomu.
System jakości
Aktualnie na system jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjenta składają się:
1) autoryzacja – czyli warunek realizacji przez podmiot wykonujący działalność leczniczą w rodzaju świadczenia
szpitalnego umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach profili systemu podstawowego szpitalnego
zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej, wydawana przez prezesa NFZ,
2) wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem – czyli wewnętrzny system, który składa się z zasad,
procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy, w celu zapobieżenia wystąpieniu zdarzeń niepożądanych, do
posiadania którego obowiązany jest podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach umowy o udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartej z Funduszem na zasadach
określonych w ustawie o świadczeniach,
3) akredytacja – czyli potwierdzenie spełniania przez podmiot wykonujący działalność leczniczą standardów
akredytacyjnych w zakresie udzielania świadczeń opieki zdrowotnej oraz funkcjonowania tego podmiotu,
4) rejestry medyczne – czyli utworzone zgodnie z prawem rejestr, ewidencja, lista, spis albo inny uporządkowany
zbiór danych osobowych, jednostkowych danych medycznych lub danych niebędących danymi osobowymi, służące
do realizacji zadań publicznych, prowadzone przez podmiot funkcjonujący w systemie ochrony zdrowia.
Wskaźniki jakości w opiece zdrowotnej
Wskaźniki są nieodzownym elementem i miernikiem jakości. Jakość jest mierzona w następujących obszarach:
1) klinicznym - rozumianym jako zestaw wskaźników odnoszących się do poziomu i efektów realizowanych
świadczeń opieki zdrowotnej, opisywanych przez parametry:
a) efektu leczniczego,
b) powtórnych hospitalizacji z tej samej przyczyny,
c) śmiertelności po zabiegach - w trakcie hospitalizacji w okresie 30 dni, 90 dni oraz rok od dnia zakończenia
hospitalizacji,
d) doświadczenia w wykonywaniu określonych świadczeń opieki zdrowotnej,



e) struktury procedur medycznych wykonywanych w przypadkach określonych problemów zdrowotnych;

2) konsumenckim - rozumianym jako wyniki badań opinii pacjentów o organizacji procesu udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej;
3) zarządczym - rozumianym jako zestaw wskaźników odnoszących się do efektywności wykorzystania zasobów
oraz wdrożenia systemów zarządzania, opisywanych przez parametry dotyczące:
a) posiadania akredytacji lub innego certyfikatu albo świadectwa potwierdzającego jakość wydanego przez
niezależną akredytowaną jednostkę,
b) stopnia wykorzystania zasobów będących w dyspozycji podmiotu,
c) długości hospitalizacji,
d) struktury realizowanych świadczeń.

Wskaźniki z każdego z obszarów zostały doprecyzowane w rozporządzeniu poprzez wskazanie dokładnej nazwy
oraz doprecyzowania danego wskaźnika.
Obszar kliniczny
Obejmuje następujące wskaźniki:
• opisywany przez parametr efektu leczniczego (np. częstość występowania rehabilitacji po udarze niedokrwiennym
lub krwotocznym mózgu lub częstość występowania zapalenia wnętrza gałki ocznej po usunięciu zaćmy),
• opisywany przez parametr rehospitalizacji z tej samej przyczyny,
• opisywany przez parametr śmiertelności po zabiegach - w trakcie hospitalizacji w okresie 30 dni, 90 dni oraz roku
od dnia zakończenia hospitalizacji,
• opisywany przez parametr doświadczenia w wykonywaniu określonych świadczeń opieki zdrowotnej (np. liczba
wykonanych zabiegów pomostowania aortalno-wieńcowego lub związanych z leczeniem jaskry lub zaćmy
wykonanych przez danego świadczeniodawcę)
• opisywany przez struktury procedur medycznych wykonywanych w przypadku określonych problemów zdrowotnych
(np. częstotliwość wykonywania cesarskich cięć, wskaźnik nacięć krocza czy wykorzystanie technik małoinwazyjnych
w zabiegach usunięcia jajników).
Obszar konsumencki
Obejmuje następujące wskaźniki:
• skuteczność procesu wpisywania pacjentów na listy oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej,
• zaangażowanie personelu medycznego,
• komunikacja z pacjentem,
• warunki hospitalizacji i wyżywienia pacjenta,
• respektowanie praw i potrzeb pacjenta,
• rekomendowanie świadczeniodawcy przez pacjenta.
Obszar zarządczy
Obejmuje następujące wskaźniki:
• opisywany przez parametr posiadania akredytacji lub innego certyfikatu albo świadectwa potwierdzającego jakość,
wydanego przez niezależną akredytowaną jednostkę,
• opisywany przez parametr stopnia wykorzystania zasobów będących w dyspozycji podmiotu (np. liczba porad
lekarza POZ na pacjenta, średnia liczba świadczeń udzielana przez lekarza ASO, średnia liczba świadczeń w ASO
na pacjenta),
• opisywany przez parametr długości hospitalizacji,
• opisywany przez parametr struktury realizowanych świadczeń (np. struktura hospitalizacji zabiegowych, odsetek
radioterapii udzielanych w trybie ambulatoryjnym, odsetek teleporad lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
w ogólnej liczbie porad lekarza POZ).
Etap legislacyjny



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10.9.2024 r. w sprawie wskaźników jakości opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2024 r.
poz. 1349) obowiązuje od 12.09.2024 r.

System jakości w opiece zdrowotnej obejmuje autoryzację, wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem, akredytację oraz rejestry medyczne. Wskaźniki jakości w opiece zdrowotnej są nieodzownym elementem i mierzą jakość w obszarach klinicznym, konsumenckim oraz zarządczym. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10.9.2024 r. w sprawie wskaźników jakości opieki zdrowotnej obowiązuje od 12.09.2024 r.