Zmiany na rzecz optymalizacji i efektywności opieki zdrowotnej

W Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie systemu szpitalnego w Polsce. Reforma ma poprawić jakość świadczeń, zmniejszyć koszty i wprowadzić efektywniejsze rozwiązania. Celem jest dostosowanie systemu do potrzeb zdrowotnych społeczeństwa.

Tematyka: ustawa, opieka zdrowotna, system szpitalny, reforma, efektywność, konsolidacja placówek, jakość świadczeń, koszty, restrukturyzacja, Nadzór NFZ

W Rządowym Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (numer projektu UD
71). Przygotowywana ustawa ma na celu dostosowanie systemu szpitalnego w Polsce do zmieniających się
potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Reforma zakłada konsolidację placówek, lepsze wykorzystanie
zasobów oraz ułatwienia w restrukturyzacji szpitali. Kluczowe zmiany mają poprawić jakość świadczeń,
zmniejszyć koszty i wprowadzić bardziej efektywne rozwiązania w leczeniu szpitalnym.

• Nowelizacja zakłada konsolidację placówek i lepsze zarządzanie zasobami kadrowymi i infrastrukturalnymi.
• Przewiduje się nowe zasady kwalifikacji do podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki
zdrowotnej (dalej: PSZ).
• Większość zmian wejdzie w życie 14 dni po ogłoszeniu ustawy.
Cele projektu i potrzeba wprowadzenia zmian
Głównym celem projektu jest poprawa funkcjonowania systemu lecznictwa szpitalnego w Polsce, tak aby był bardziej
dopasowany do struktury demograficznej oraz potrzeb zdrowotnych obywateli. Zmiany mają przynieść wymierne
korzyści pacjentom, przede wszystkim dzięki koncentracji świadczeń, profilowaniu szpitali oraz konsolidacji zasobów.
Obecny system, oparty na rozdrobnionych i nieefektywnie wykorzystywanych zasobach, generuje nadmierne koszty
działalności szpitali i nie odpowiada w pełni na rzeczywiste potrzeby zdrowotne ludności.
Potrzebna jest racjonalizacja kosztów związanych z funkcjonowaniem szpitali, w szczególności poprzez eliminację
dublowania usług oraz lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych i infrastrukturalnych. Celem projektu jest także
wzmocnienie nadzoru nad realizacją programów restrukturyzacyjnych przez podmioty tworzące, tak aby
odpowiedzialnie zarządzać tymi zasobami i dostosowywać działalność szpitali do faktycznych potrzeb zdrowotnych
regionów.
Bariery prawne i konieczność zmian legislacyjnych
Zdaniem autorów projektu aktualne przepisy prawa stanowią barierę w realizacji założeń reformy. Przykładowo,
podmiotami tworzącymi dla samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (dalej: SPZOZ) mogą być tylko
jednostki samorządu terytorialnego, co ogranicza możliwość konsolidacji placówek. Związki jednostek samorządu
terytorialnego, które mogłyby skutecznie łączyć szpitale, nie mają takiej możliwości prawnej.
Autorzy projektu zwracają również uwagę, że Narodowy Fundusz Zdrowia (dalej: NFZ) nie dysponuje narzędziami
prawnymi pozwalającymi na egzekwowanie warunków umów o świadczenie opieki zdrowotnej, co utrudnia realizację
celów związanych z racjonalizacją wydatków. Ponadto, brak jest odpowiednich przepisów pozwalających na pełne
wdrożenie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (dalej: DILO), co opóźnia rozwój Krajowej Sieci
Onkologicznej.
Reforma struktury oraz zasad kwalifikacji do PSZ
Projekt nowelizacji przewiduje rezygnację z kwalifikowania do poszczególnych poziomów zabezpieczenia, na
rzecz kwalifikowania wszystkich świadczeniodawców mających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący.
Chodzi o każdy profil w zakresie leczenia szpitalnego w trybie pełnej hospitalizacji, objęty dotychczasową umową
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej prze okres co najmniej 2 lat. W przypadku profili zabiegowych zostanie
wprowadzone dodatkowym kryterium kwalifikacji, w postaci określonego progowego udziału świadczeń zabiegowych
w przyjętym okresie referencyjnym, przy czym jednocześnie w przypadku profilu położnictwo i ginekologia
decydować będzie minimalna liczba odebranych porodów w tym samym okresie.
Planuje się również uproszczenie i złagodzenie zasad regulujących udzielanie przez świadczeniodawców
w ramach PSZ dodatkowych rodzajów świadczeń.
Kolejną zaproponowaną zmianą jest wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy,
dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu

określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji
planowej albo leczenia jednego dnia, za zgodą Prezesa NFZ.
Przewidziano również umożliwienie wszystkim świadczeniodawcom realizującym w ramach PSZ określony profil
świadczeń, który nie zostałby objęty kwalifikacją na nowych zasadach, kontynuację udzielania świadczeń w ramach
takiego profilu w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, na okres obowiązywania kolejnego wykazu
świadczeniodawców zakwalifikowanych do PSZ.
Projekt nowelizacji przewiduje także umożliwienie świadczeniodawcom zamiany udzielania świadczeń w ramach
szpitalnego oddziału ratunkowego na udzielanie świadczeń w ramach izby przyjęć, jak również uelastycznienie
i racjonalizację zasad udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w ramach PSZ.
Opisane wyżej zmiany, zdaniem autorów projektu nowelizacji, powinny przyczynić się do koncentracji świadczeń
szpitalnych zabiegowych w ośrodkach dysponujących większym doświadczeniem i potencjałem kadrowym,
a jednocześnie do lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów, w tym poprzez zmniejszenie liczby szpitali
utrzymujących stałą gotowość do udzielania świadczeń w trybie ostrym.
Tworzenie i prowadzenie SPZOZ
Projekt nowelizacji przewiduje również możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące.
Pozwoli to na łączenie SPZOZ-ów, przez co będą mogły powstać bardziej efektywne, większe podmioty lecznicze.
Pozostałe zaproponowane zmiany
W projekcie nowelizacji znalazły się także takie zmiany, jak:
1. dodanie w art. 31lb ust. 3 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; dalej: ŚOZŚrPubU), określającym elementy raportu taryfikacyjnego,
analizy wpływu taryfy świadczeń na strukturę realizacji świadczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia
udziału świadczeń udzielanych w trybie ambulatoryjnym, co ma sprzyjać racjonalizacji piramidy opieki
zdrowotnej przez przesunięcie niektórych świadczeń zdrowotnych na niższe poziomy opieki;
2. uzupełnienie katalogu świadczeń ambulatoryjnych udzielanych bez skierowania, zawartego w art. 57 ust. 2
ŚOZŚrPubU, o poradę optometrysty i psychologa;
3. doprecyzowanie art. 136 oraz art. 139a ŚOZŚrPubU przez dodanie zastrzeżenia, że wymóg przedstawienia
pozytywnej opinii w sprawie oceny inwestycji (OCI) nie ma zastosowania, jeżeli świadczeniodawca złożył
oświadczenie, że w okresie ostatnich 5 lat nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, ani nie przystąpił do
użytkowania inwestycji, w przypadku której wydaje się opinię, o której mowa w art. 95d ust. 1 ŚOZŚrPubU,
z której wykorzystaniem mają być udzielane świadczenia opieki zdrowotnej objęte postepowaniem albo są
udzielane świadczenia, których dotyczy zwiększenie kwoty zobowiązania;
4. wprowadzenie w ustawie z 9.3.2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1208) i ustawie
z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2465) przepisów
umożliwiających wystawianie i obsługiwanie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (DILO)
w ramach systemu Krajowej Sieci Onkologicznej.
Etap legislacyjny
Zgodnie z informacjami w Rządowym Centrum Legislacji, projekt jest obecnie na etapie konsultacji publicznych.
Większość przepisów ustawy wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Projekt nowelizacji ma przynieść wymierne korzyści pacjentom poprzez koncentrację świadczeń, profilowanie szpitali i konsolidację zasobów. Zmiany mają doprowadzić do racjonalizacji kosztów, lepszego wykorzystania zasobów oraz wzmocnienia nadzoru nad programami restrukturyzacyjnymi.