Delegowanie ukraińskich pracowników

Pracownikom ukraińskim delegowanym do pracy w innym państwie UE nie przysługuje automatycznie prawo pobytu, co wymaga uzyskania dodatkowych zezwoleń. Sąd TS rozstrzygnął, że ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług mogą być uzasadnione w celu ochrony interesu publicznego.
Tematyka: delegowanie, pracownicy ukraińscy, prawa pracownicze, swobodne świadczenie usług, zezwolenie na pobyt, TS, wyrok, art. 56 TFUE
Pracownikom ukraińskim przebywającym legalnie w państwie członkowskim UE, którzy zostają delegowani
do pracy do innego państwa członkowskiego, nie przysługuje automatycznie prawo pobytu. Dodatkowo
państwo przyjmujące może nałożyć na nich obowiązek uzyskania odpłatnego, ograniczonego czasowo,
zezwolenia na pobyt.
Stan faktyczny
Słowacka spółka oddelegowała ukraińskich pracowników do niderlandzkiej spółki w celu wykonania prac
w Rotterdamie. Zgodnie z niderlandzkim prawem oddelegowani ukraińscy pracownicy, poza posiadanym słowackim
zezwoleniem na pobyt, powinni również uzyskać niderlandzkie zezwolenie. W związku z tym wnieśli oni skargę do
niderlandzkiego sądu kwestionując zarówno obowiązek uzyskania zezwolenia na pobyt w celu transgranicznego
świadczenia usług, jak i okres ważności wydanych zezwoleń na pobyt oraz opłaty należne za rozpatrzenie wniosków
o wydanie tych zezwoleń. Sąd powziął wątpliwości, czy niderlandzkie uregulowanie jest zgodne z art. 56 i 57 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 202, s. 47; dalej: TFUE).
Stanowisko TS
Pochodne prawo pobytu
Zgodnie z orzecznictwem TS obywatelom państw trzecich będącym członkami rodziny obywatela Unii, którym nie
przysługuje prawo pobytu w państwie członkowskim, którego przynależność państwową posiada ów obywatel Unii,
w pewnych przypadkach może zostać przyznane na podstawie art. 21 ust. 1 TFUE „prawo pochodne” (wyrok TS
z 5.6.2018 r., Coman i in., C-673/16, 
, pkt 23). Zdaniem TS podstawą pochodnego prawa pobytu w rozumieniu
tego orzecznictwa jest ustanowione w art. 21 ust. 1 TFUE prawo osoby fizycznej będącej obywatelem Unii do
swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich. Natomiast to prawo nie
dotyczy przedsiębiorstw, które mogą powoływać się na swobodę przedsiębiorczości lub swobodę świadczenia
usług.
Trybunał orzekł, że art. 56 i 57 TFUE należy interpretować w ten sposób, że pracownikom będącym
obywatelami państw trzecich, których oddelegował do jednego państwa członkowskiego usługodawca
mający siedzibę w innym państwie członkowskim, nie musi automatycznie przysługiwać „pochodne prawo
pobytu” ani w państwie członkowskim, w którym są zatrudnieni, ani w państwie członkowskim, do którego
zostali delegowani.
Ograniczenia
Zgodnie z art. 56 TFUE ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu
do obywateli państw członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie członkowskim innym niż państwo
odbiorcy świadczenia.
W niniejszej sprawie w przypadku gdy okres świadczenia usług przez przedsiębiorstwa mające siedzibę w innym
państwie członkowskim przekracza trzy miesiące, niderlandzkie uregulowanie nakłada na te przedsiębiorstwa
obowiązek dopełnienia dodatkowych formalności w stosunku do tych, którym podlegają już one w państwie
członkowskim swojej siedziby, w celu zatrudniania obywateli państw trzecich na potrzeby prowadzonej przez siebie
działalności. Zatem TS uznał, iż takie uregulowanie ustanawia ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług
w rozumieniu art. 56 i 57 TFUE.
Zgodnie z jednolitym orzecznictwem TS uregulowanie krajowe mające zastosowanie bez rozróżnienia może
pomimo skutku ograniczającego swobodę świadczenia usług, jakie wywołuje, być uzasadnione, jeżeli służy
ono nadrzędnemu względowi interesu ogólnego (wyrok TS z 24.1.2002 r., Portugaia Construções, C-164/99,
, pkt 19). Takie uzasadnienie można jednak dopuścić tylko wtedy, gdy, po pierwsze, interes, którego ochronie
dane uregulowanie służy, nie jest już chroniony przepisami, którym usługodawca podlega w państwie członkowskim
swojej siedziby. Po drugie, zgodnie z zasadą proporcjonalności uregulowanie to powinno być odpowiednie do
realizacji celu, któremu służy, co oznacza, że rzeczywiście odzwierciedla troskę o osiągnięcie tego celu w sposób
spójny i systematyczny i nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia. W niniejszej sprawie
niderlandzki rząd przedstawił cztery uzasadniające przesłanki, które dotyczą po pierwsze, konieczności ochrony
dostępu do krajowego rynku pracy, po drugie, konieczności sprawdzenia, czy usługodawca mający siedzibę w innym
państwie członkowskim niż to, w którym świadczenie jest wykonywane, nie korzysta ze swobody świadczenia usług
w celu innym niż wykonywanie tego świadczenia, po trzecie, poszanowania przysługującej pracownikom
delegowanym gwarancji pewności prawa w zakresie, w jakim wydanie im dokumentu pobytowego pozwoliłoby im na



udowodnienie, że nie przebywają oni nielegalnie na terytorium państwa, do którego zostali oddelegowani, oraz po
czwarte, konieczności kontrolowania, czy pracownik delegowany nie stanowi zagrożenia dla porządku publicznego.
Trybunał orzekł, że art. 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu
państwa członkowskiego przewidującemu, iż w sytuacji gdy przedsiębiorstwo mające siedzibę w innym państwie
członkowskim dokonuje w pierwszym państwie członkowskim świadczenia usług, którego czas trwania
przekracza trzy miesiące, przedsiębiorstwo to ma obowiązek uzyskania w przyjmującym państwie
członkowskim zezwolenia na pobyt dla każdego pracownika będącego obywatelem państwa trzeciego,
którego zamierza tam delegować. Ponadto, że dla celów uzyskania tego zezwolenia uprzednio powiadamia
o świadczeniu usług, do wykonywania którego pracownicy ci mają zostać oddelegowani oraz że przekazuje
ono organom przyjmującego państwa informacje o zezwoleniach na pobyt, którymi dysponują oni
w państwie jego siedziby, oraz o ich umowach o pracę.
Zezwolenie
Trybunał orzekł, że art. 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu
państwa członkowskiego, na mocy którego:
- po pierwsze, okres ważności zezwolenia na pobyt, które może zostać wydane pracownikowi będącemu
obywatelem państwa trzeciego oddelegowanemu do tego państwa członkowskiego, nie może w każdym razie
przekraczać okresu ustalonego w rozpatrywanym uregulowaniu krajowym, który może być tym samym
krótszy od okresu niezbędnego do wykonania świadczenia, do realizacji którego pracownik ten jest
oddelegowany;
- po drugie, okres ważności tego zezwolenia na pobyt jest ograniczony do okresu ważności zezwolenia na
pracę i pobyt, którym dysponuje zainteresowany w państwie członkowskim siedziby usługodawcy;
- po trzecie, wydanie owego zezwolenia na pobyt wymaga uiszczenia opłaty w wysokości wyższej od wysokości
opłat należnych za wydanie obywatelowi Unii zaświadczenia o legalnym pobycie.
Jednakże pod warunkiem, że pierwotny okres ważności tegoż zezwolenia nie jest oczywiście zbyt krótki, aby
odpowiedzieć na potrzeby większości usługodawców, następnie uzyskanie przedłużenia zezwolenia na pobyt
jest możliwe bez konieczności spełnienia nadmiernych formalności oraz, wreszcie, wysokość ta odpowiada
w przybliżeniu kosztowi administracyjnemu wynikającemu z rozpatrzenia wniosku o wydanie takiego
zezwolenia.

Komentarz
Z niniejszego budzącego wątpliwości wyroku TS wynika przede wszystkim, że pracownikom, będących obywatelami
państwa trzeciego, delegowanymi przez spółkę przynależną do UE do innego państwa członkowskiego w celu
świadczenia tam usług w jej imieniu, nie przysługuje „automatycznie” prawo pobytu w państwie przyjmującym. Tym
samym Trybunał nie kontynuował linii orzeczniczej przedstawionej w wyroku TS z 21.9.2006 r., Komisja/Austria, C-
168/04, 
.
Trybunał stwierdził również, że kwestie związane z wjazdem i pobytem obywateli państw trzecich na terytorium
państwa członkowskiego w ramach oddelegowania przez przedsiębiorstwo świadczące usługi mające siedzibę
w innym państwie członkowskim należą do dziedziny, która nie była przedmiotem harmonizacji w prawie Unii,
i wobec tego krajowe uregulowanie dotyczące tych kwestii można oceniać w świetle postanowień art. 56 TFUE.
Mimo, że tak jak w niniejszej sprawie, takie regulacje krajowe ograniczają swobodę świadczenia usług, mogą być
uzasadnione, jeśli są zgodne z orzecznictwem TS. W niniejszym wyroku TS przyjął mogące budzić kontrowersje
stanowisko, zgodnie z którym cel ochrony porządku publicznego może uzasadniać wymaganie przez państwo
członkowskie od usługodawców mających siedzibę w innym państwie członkowskim, zamierzających delegować
pracowników będących obywatelami państw trzecich, uzyskania, po upływie trzymiesięcznego okresu pobytu
w pierwszym państwie członkowskim, zezwolenia na pobyt dla każdego z tych pracowników. Cel ten uzasadnia też,
zdaniem TS, uzależnienie przez to państwo wydania takiego zezwolenia od sprawdzenia, czy zainteresowany nie
stanowi zagrożenia dla porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego. Trybunał nieco „zmiękczając” to
stanowisko zaznaczył, że pod warunkiem, iż te kontrole nie mogły zostać przeprowadzone w sposób wiarygodny na
podstawie informacji, których przekazania to państwo wymaga lub mogło racjonalnie wymagać podczas procedury
zawiadomienia.
W prezentowanym wyroku Trybunał uznał również, że państwo przyjmujące może ograniczyć okres ważności
zezwolenia na pobyt takiego delegowanego pracownika. Ponadto okoliczność, że opłaty należne za uzyskanie
takiego zezwolenia dla obywatela państwa trzeciego jest pięć razy wyższa niż wysokość opłat należnych za wydanie
obywatelowi Unii zaświadczenia o legalnym pobycie nie oznacza, zdaniem TS, że wysokość tych opłat jest
nadmierna lub nieracjonalna, i w konsekwencji jest niezgodna z art. 56 TFUE.

Wyrok TS z 20.6.2024 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, C-540/22,
Wyrok TS z 20.6.2024 r. (C-540/22) potwierdził, że państwo przyjmujące może nakładać dodatkowe wymagania na przedsiębiorstwa delegujące pracowników, w tym uzyskanie zezwolenia na pobyt oraz kontrolę zgodności z przepisami dot. porządku publicznego.