Wynagrodzenie sołtysów na zmodyfikowanych zasadach
Poszerzenie kręgu beneficjentów świadczenia pieniężnego dla sołtysa poprzez modyfikację przesłanek umożliwiających ubieganie się o przedmiotowe świadczenie, skrócenie wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa do 7 lat i rezygnacja z przesłanki kadencyjności to główne zmiany wprowadzone ustawą z 24.7.2024 r. Etap legislacyjny ustawy rozpoczął się 16.9.2024 r. i obejmował zmiany w ustawach o świadczeniu pieniężnym dla sołtysów oraz świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Tematyka: Wynagrodzenie sołtysów, zmodyfikowane zasady, świadczenie pieniężne, funkcja sołtysa, ustawowa zmiana, beneficjenci świadczenia, pełnienie funkcji, kadencyjność, postępowanie dowodowe, Ministerstwo Rolnictwa, zmiany przepisów
Poszerzenie kręgu beneficjentów świadczenia pieniężnego dla sołtysa poprzez modyfikację przesłanek umożliwiających ubieganie się o przedmiotowe świadczenie, skrócenie wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa do 7 lat i rezygnacja z przesłanki kadencyjności to główne zmiany wprowadzone ustawą z 24.7.2024 r. Etap legislacyjny ustawy rozpoczął się 16.9.2024 r. i obejmował zmiany w ustawach o świadczeniu pieniężnym dla sołtysów oraz świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Poszerzenie kręgu beneficjentów świadczenia pieniężnego dla sołtysa poprzez modyfikację przesłanek umożliwiających ubieganie się o przedmiotowe świadczenie, polegających m.in. na skróceniu wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa do 7 lat i rezygnacji z przesłanki kadencyjności, to tylko niektóre zmiany ustawowe, które obowiązują od 16.9.2024 r. Etap legislacyjny Od 16.9.2024 r. obowiązuje ustawa z 24.7.2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2024 r. poz. 1246; dalej: ZmŚwPienSołtysU24). Zgodnie z art. 5 ZmŚwPienSołtysU24 weszła w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia Zakres wprowadzonych zmian ZmŚwPienSołtysU24 wprowadza zmiany - jak wskazuje sam jej tytuł - w dwóch aktach: • ustawie z 26.5.2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa (Dz.U. z 2023 r. poz. 1073; dalej: ŚwPienSołtysU), • ustawie z 31.7.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 256; dalej: ŚwiadczUzupU). Dotychczasowy stan prawny Przed wprowadzeniem zmian świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa przysługiwało osobie, która spełniała łącznie następujące warunki: 1) pełniła funkcję sołtysa na podstawie ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 609; dalej: SamGminU) przez okres co najmniej dwóch kadencji nie mniej niż przez 8 lat; 2) osiągnęła wiek: a) w przypadku kobiet - 60 lat, b) w przypadku mężczyzn - 65 lat. Zmiany Istotą zmian jest poszerzenie kręgu beneficjentów ŚwPienSołtysU poprzez modyfikację przesłanek, od spełnienia których uzależnione jest prawo do ubiegania się o to świadczenie. Przyjęta regulacja: • uniezależnia możliwość uzyskania świadczenia od pełnienia funkcji sołtysa na podstawie SamGminU, • rezygnuje z przesłanki kadencyjności, • skraca liczbę lat pełnienia funkcji sołtysa uprawniającą do uzyskania świadczenia pieniężnego – z 8 do 7 lat. Art. 2 ust. 1 pkt 1 ŚwPienSołtysU brzmi: „pełniła funkcję sołtysa przez okres co najmniej 7 lat”. Wniosek o przyznanie świadczenia i dowody ZmŚwPienSołtysU24 wprowadziła zmiany ułatwiające przeprowadzenie postępowania dowodowego w sytuacji, gdy wnioskodawca nie dysponował danymi potwierdzającymi okres pełnienia funkcji sołtysa. Konieczność uzyskania oświadczeń potwierdzających tę okoliczność od osób zamieszkujących w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił funkcję sołtysa, zmniejszono z dotychczasowych 5 do tylko 3 osób (art. 1 pkt 2 ZmŚwPienSołtysU24). Tę kwestię reguluje art. 4 ust. 5 ŚwPienSołtysU, zgodnie z nim w przypadku, o którym mowa w art. 4 ust. 4 ŚwPienSołtysU, wraz z wnioskiem o przyznanie świadczenia wnioskodawca składa pisemne oświadczenie o spełnieniu wymogu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ŚwPienSołtysU, potwierdzone pisemnymi oświadczeniami złożonymi przez co najmniej 3 osoby zamieszkujące w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa. Potrzeba wprowadzonych zmian Zmiany wynikają - jak czytamy w uzasadnieniu ZmŚwPienSołtysU24, dostępnym na stronie internetowej SemuRP (druk sejmowy nr 211) - z postulatów kierowanych do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, do którego zgłaszano kwestie dotyczące określania czasu trwania funkcji sołtysa. Sołtysi wybierani są w poszczególnych sołectwach w różnych terminach, pojawiają się niewielkie ale istotne różnice w długości kadencji. Łączne kadencje niektórych osób trwały np. 8 lat i 2 miesiące, a innych 8 lat bez kilku, kilkunastu dni. Osoby pełniące funkcję sołtysa po wejściu w życie SamGminU otrzymywały decyzje odmawiające przyznania świadczenia. Dotyczyło to tych osób, które były sołtysami przed 1990 r. i „kończyły” kadencje np. w maju, listopadzie, grudniu 1990 r. Zmiany pozwolą - zdaniem ustawodawcy - na przyznanie świadczenia tym sołtysom, którzy pełnili funkcję na podstawie SamGminU przez okres nie krótszy niż 7 lat, a także tym, którzy pełnili funkcję przed 1990 r. i kontynuowali po wejściu w życie SamGminU. Sołtysi, którzy otrzymali decyzje odmawiające prawa przyznania świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa (z uwagi na niespełnienie przesłanki okresu sprawowania ww. funkcji, określonej w dotychczas obowiązujących przepisach), będą mogli złożyć ponownie wnioski o przyznanie tego świadczenia, które będą rozpatrywane na mocy nowych przepisów, a tym samym - krótszego okresu sprawowania ww. funkcji. Wprowadzono przepisy przejściowe, które będą stanowić podstawę prawną do rozpatrzenia spraw wszczętych i niezakończonych, w oparciu o nowe kryteria ustawowe, zarówno w zakresie wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa, jak i sposobu dokumentowania tego okresu (art. 3 ZmŚwPienSołtysU24). W sprawach o przyznanie przedmiotowego świadczenia wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie (tj. 16.9.2024 r.) ZmŚwPienSołtysU24: 1) świadczenie przyznaje się osobie, która spełnia warunki określone w art. 2 ŚwPienSołtysU w art. 1 ZmŚwPienSołtysU24 w brzmieniu nadanym ZmŚwPienSołtysU24; 2) do wniosków o przyznanie świadczenia stosuje się art. 4 ust. 5 ŚwPienSołtysU w art. 1 ZmŚwPienSołtysU24 w brzmieniu nadanym ZmŚwPienSołtysU24. Funkcja sołtysa a świadczenie uzupełniające ZmŚwPienSołtysU24 wprowadza zmiany dotyczących sołtysów uprawnionych do świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz pobierających świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, na skutek których świadczenie pobierane z tytułu pełnienia funkcji sołtysa nie będzie powodowało obniżenia świadczenia uzupełniającego (art. 2 ZmŚwPienSołtysU24, który zmienia art. 2 ust. 2 ŚwiadczUzupU). Ponadto zmiana wysokości świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, które zostało przyznane przed dniem wejścia w życie (tj. 16.9.2024 r.) ZmŚwPienSołtysU24 osobie pobierającej świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, nastąpi z urzędu (art. 4 ZmŚwPienSołtysU24).
Zmiana przepisów dotyczących świadczenia pieniężnego dla sołtysów ma na celu uniezależnienie możliwości uzyskania świadczenia od pełnienia funkcji sołtysa na podstawie ustawy o samorządzie gminnym, rezygnację z przesłanki kadencyjności oraz skrócenie wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa. Nowe przepisy ułatwiają również przeprowadzenie postępowania dowodowego w przypadku braku danych potwierdzających okres pełnienia funkcji sołtysa.