Spór o odpowiedzialność podatkową odziedziczonej nieruchomości

Wojewódzki Sąd Administracyjny zajął się sporem dotyczącym solidarnej odpowiedzialności podatkowej odziedziczonej nieruchomości. Sprawa dotyczyła opłaty daniny za nieruchomość, której właściciele zmarli, a spadkobierczyni wniosła o wznowienie postępowania. Samorządowe Kolegium Odwoławcze stanęło po stronie magistratu, argumentując konieczność poprawnego ustalenia zobowiązanych. WSA w Gdańsku w wyroku z 20.3.2024 r. potwierdził racje organów administracji, podkreślając istotę poprawnego ustalenia spadkobierców w postępowaniu podatkowym.

Tematyka: solidarna odpowiedzialność podatkowa, nieruchomość odziedziczona, spór podatkowy, spadkobierca, postępowanie podatkowe

Do czasu zniesienia współwłasności, której może żądać każdy ze współwłaścicieli na podstawie art. 210 KC,
nie jest dopuszczalne odstąpienie od wyrażonej w art. 3 ust. 4 PodLokU, zasady solidarnego obciążenia
obowiązkiem podatkowym w podatku od nieruchomości współwłaścicieli władających nieruchomością.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zajął się sporem dotyczącym solidarnej odpowiedzialności podatkowej. Chodziło
o opłatę daniny dotyczącej nieruchomości, której właściciele zmarli. W maju 2023 r. z wnioskiem o podjęcie
zawieszonego postępowania w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości za 2022 r. do władz gminy zwróciła się
spadkobierczyni. Wójt gminy wydał jednak decyzję odmowną, bowiem postępowanie zostało wcześniej zawieszone
z uwagi na konieczność ustalenia kręgu spadkobierców jednego ze zmarłych współwłaścicieli nieruchomości. Kobieta
wniosła zażalenie, ponieważ w jej opinii postępowanie zostało wydane na podstawie szeregu przekłamań. Jak
twierdziła, sprawę prowadził pracownik organu materialnie zainteresowany jej rozstrzygnięciem. Podatniczka zwróciła
także uwagę na fakt, że jest żyjącą współwłaścicielką nieruchomości (ujawnioną zarówno w księdze wieczystej, jak
i ewidencji gruntów i budynków). Jednocześnie podkreśliła, że nikt inny nigdy nie był współwłaścicielem
nieruchomości.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze stanęło po stronie magistratu. Wskazało na konieczność poprawnego
ustalenia kręgu zobowiązanych. Organ podkreślił, że w przypadku śmierci części współwłaścicieli nieruchomości,
obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na żyjących współwłaścicielach oraz spadkobiercach zmarłych (art. 91 ustawy
z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383; dalej: OrdPU). Ponieważ SKO nie znalazło
podstaw prawnych do uwzględnienia wniosku skarżącej i kierowania decyzji wyłącznie do niej jako jedynej „pewnej”
współwłaścicielki, kobieta skierowała sprawę do sądu.
W uzasadnieniu skargi na decyzję SKO podatniczka argumentowała, że zawieszone postępowanie w sprawie
wymiaru podatku za 2022 r., dotyczyło nieruchomości, co do której w księdze wieczystej ujawnionych jest czterech
współwłaścicieli. W jej ocenie w sytuacji, gdy choć jeden ze współwłaścicieli zmarł i nie został ustalony jego
spadkobierca, należy rozstrzygnąć sprawę co do żyjących właścicieli, wydając decyzję wymiarową w stosunku do
nich. W pozostałym zakresie postępowanie należy zaś zawiesić na podstawie art. 201 § 1 OrdPU. Ponadto oprócz
skarżącej znani są posiadacze samoistni przedmiotowej nieruchomości i brak było podstaw do odmowy podjęcia
zawieszonego postępowania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 20.3.2024 r., I SA/Gd 949/23,
, przyznał racje
organom administracji. W uzasadnieniu swojego stanowiska sąd wskazał, że: „Zgodnie z art. 201 § 1 pkt 1 OrdPU
organ zawiesza postępowanie w razie śmierci strony, jeżeli postępowanie nie podlega umorzeniu jako
bezprzedmiotowe. Organ który zawiesił postępowanie z tej przyczyny, po zawieszeniu postępowania nie podejmuje
żadnych czynności, z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie dowodu (art.
202 OrdPU). Organ podejmuje postępowanie po zgłoszeniu się lub po ustaleniu spadkobierców zmarłego albo po
ustanowieniu, w trybie określonym przepisami, kuratora spadku (art. 205a § 1 pkt 1 OrdPU). Zawieszenie
postępowania nie jest uzależnione od woli organu (w takim przypadku ustawodawca używa zwrotu «organ może
zawiesić postępowanie», tak uczynił to w art. 204 § 1 OrdPU), a jedynie od spełnienia przesłanki zawieszenia. Od
śmierci strony do dnia ustalenia bądź zgłoszenia się spadkobierców bądź ustanowienia kuratora spadku organ może
podejmować wyłącznie czynności zmierzające do podjęcia postępowania lub zabezpieczenia dowodu. Nie może
w związku z tym wydawać decyzji”.
WSA w Gdański zwrócił ponadto uwagę, że: „wprawdzie nabycie spadku następuje z mocy prawa z chwilą śmierci
spadkodawcy, jednak ustalenie kręgu osób zaliczonych do spadkobierców powinno nastąpić w postępowaniu
cywilnym albo w wyniku czynności notarialnej. Dopiero stwierdzenie nabycia spadku lub sporządzenie aktu
poświadczenia dziedziczenia pozwalają na ustalenie osób, które dziedziczą po danej osobie oraz zakresu ich
odpowiedzialności. O ustaleniu spadkobierców w rozumieniu przepisów OrdPU można zatem mówić dopiero
wówczas, gdy zostało zakończone postępowanie spadkowe lub doszło do sporządzenia aktu poświadczenia
dziedziczenia. Także spadkobierca, który zgłosi się do organu, powinien wykazać, że jest spadkobiercą,
przedstawiając stwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia. Organ podatkowy nie jest
natomiast właściwy do ustalania we własnym zakresie, kto jest spadkobiercą, ustalenie tej kwestii należy bowiem do
właściwości sądu powszechnego lub notariusza (…)”.
Sąd w argumentacji swojego stanowiska przytoczył m.in. art. 3 ust. 4 ustawy z 12.1.1991 r. podatkach i opłatach
lokalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70; dalej PodLokU), według którego jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany
stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi odrębny przedmiot

opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich
współwłaścicielach lub posiadaczach.
Należy zaznaczyć, iż odpowiedzialność solidarna oznacza, że organ podatkowy (wierzyciel) może żądać całości lub
części świadczenia (uiszczenia należnego podatku) od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego
z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych, przy czym aż do
zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (art. 366 KC). Natomiast
rozliczenia między współwłaścicielami należą do kompetencji sądów powszechnych, nie mają wpływu na obowiązek
podatkowy i nie mogą być przedmiotem oceny w postępowaniu podatkowym. Ustanowienie solidarnego obowiązku
zapłaty podatku oznacza, że każdy ze współwłaścicieli jest zobowiązany do uiszczenia całej kwoty należności
podatkowej, a zapłata dokonana przez jednego, bądź kilku ze współwłaścicieli zwalnia pozostałych z obowiązku
zapłaty.
Do czasu zniesienia współwłasności, której może żądać każdy ze współwłaścicieli na podstawie art. 210 KC, nie jest
dopuszczalne odstąpienie od wyrażonej w art. 3 ust. 4 PodLokU, zasady solidarnego obciążenia obowiązkiem
podatkowym w podatku od nieruchomości współwłaścicieli władających nieruchomością.
Jeśli zatem po stronie podatników (współwłaścicieli) powstaje solidarna odpowiedzialność podatkowa, obowiązkiem
organu podatkowego było prowadzenie postępowania wobec wszystkich mogących taką odpowiedzialność ponosić.
W konsekwencji organy podatkowe były zobligowane do skierowania i adresowania decyzji podatkowych do
wszystkich zobowiązanych osób.
Wyrok WSA w Gdańsku z 20.3.2024 r., I SA/Gd 949/23,

Solidarna odpowiedzialność podatkowa współwłaścicieli nieruchomości jest kwestią skomplikowaną, wymagającą precyzyjnego ustalenia zobowiązanych. Wyrok WSA w Gdańsku jednoznacznie potwierdził konieczność uwzględnienia wszystkich potencjalnych dłużników w postępowaniu podatkowym. Ostatecznie organy podatkowe zobowiązane są do skierowania decyzji do wszystkich zainteresowanych stron, aby zapewnić należyte rozliczenie podatkowe.