Zasady ponoszenia kosztów administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego

Tematyka: koszty postępowania, geodeta, rozgraniczenie nieruchomości, udział strony, ustalanie kosztów, zasady postępowania

Prawidłowo obliczone wynagrodzenie geodety powinno proporcjonalnie obciążać wszystkie osoby mające
interes prawny w dokonaniu rozgraniczenia. Ustawodawca nie określił sposobu rozdzielenia tych kosztów na
wszystkich uczestników postępowania. Może to więc nastąpić na podstawie punktów stycznych,
wyznaczonych przez geodetę, z konkretnymi nieruchomościami.
Stanowisko WSA
WSA w Krakowie rozpoznał sprawę ze skargi na postanowienie SKO w Krakowie w przedmiocie ustalenia kosztów
postępowania rozgraniczeniowego i uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu
I instancji.
W sprawie tej SKO postanowieniem wydanym na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne
i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1151; dalej: PrGeodKart) oraz art. 262 § 1 pkt 2 i art. 264 § 1 KPA po
rozpatrzeniu zażalenia, utrzymało w mocy postanowienie Burmistrza Miasta i Gminy w przedmiocie ustalenia
kosztów postępowania rozgraniczeniowego na łączną kwotę 4.800 zł zobowiązujące poszczególnych właścicieli
rozgraniczanych działek do uiszczenia tych kosztów. Wcześniej Burmistrz decyzją orzekł o umorzeniu postępowania
rozgraniczeniowego i o przekazaniu sprawy do rozpatrzenia przez Sąd Rejonowy.
W uzasadnieniu zażalenia na postanowienie w sprawie kosztów Skarżący podnosił, że nie zgadza się z decyzją
Burmistrza, bowiem art. 152 KC stanowi, że właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy
rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty
urządzenia i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie. Natomiast w postanowieniu Organ
I instancji jednoznacznie wskazał, że koszty nie zostały ustalone po połowie, czy też w równych częściach, ale że
kwotę rozdzielono na poszczególnych współwłaścicieli w wysokości proporcjonalnej do ich udziałów. Zdaniem
Skarżącego, rozdzielenie kosztów w innej części, aniżeli po połowie, jest niezgodne z art. 152 KC, który sam organ
wskazał jako podstawę prawną wydanego postanowienia. Tym samym skarżący został obciążony zawyżoną kwotą
kosztów postępowania rozgraniczeniowego.
SKO utrzymało ww. postanowienie w mocy.
Sprawa w wyniku skargi trafiła do WSA w Krakowie.
Stanowisko WSA
W ocenie WSA skarga zasługiwała na uwzględnienie.
Z przepisów PrGeodKart odnoszących się do postępowania rozgraniczeniowego wynika zasada udziału geodety
w postępowaniu dotyczącym rozgraniczenia nieruchomości, a zatem kosztami koniecznymi postępowania
rozgraniczeniowego są koszty związane z czynnościami geodety w tym postępowaniu. Nie budzi też wątpliwości, że
koszty czynności związanych z rozgraniczeniem należą do kosztów postępowania administracyjnego.
Przepisy PrGeodKart oraz przepisy rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy, nie regulują kosztów
administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego. Z tego względu koszty postępowania rozgraniczeniowego są
określane na podstawie art. 262 §1 KPA. Zgodnie z powołanym przepisem stronę obciążają m.in. te koszty
postępowania, które zostały poniesione w jej interesie lub na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku
organów prowadzących postępowanie. Należy także podkreślić, że zgodnie z art. 152 KC, który również w niniejszej
sprawie ma zastosowanie, właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu
gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urządzenia
i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie.
NSA wydał uchwałę z 11.12.2006 r., I OPS 5/06,
, zgodnie z którą organ administracji publicznej, orzekając
o kosztach postępowania rozgraniczeniowego na podstawie art. 262 § 1 pkt 2 KPA, może obciążyć kosztami
rozgraniczenia nieruchomości strony będące właścicielami sąsiadujących nieruchomości (art. 153 KC), a nie tylko
stronę, która żądała wszczęcia postępowania. Uzasadniając takie stanowisko NSA podkreślił, że instytucja
rozgraniczenia nieruchomości uregulowana została w 2 aktach prawnych: ustawie - Prawo geodezyjne
i kartograficzne oraz KC. Zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i administracyjnym, tak organ administracji, jak
i sąd powszechny są obowiązane stosować te same zasady, a wniosek ten znajduje potwierdzenie przy porównaniu

art. 152 i 153 KC z art. 31 ust. 2-4 i art. 34 ust. 1 i 2 PrGeodKart, które określają zasady przeprowadzania
postępowania rozgraniczeniowego w jego kolejnych stadiach. NSA stwierdził, że konsekwentnie należy przyjąć, iż
w postępowaniu administracyjnym ma też zastosowanie norma materialnoprawna wynikająca z przepisu art. 152 KC,
stanowiąca, że właściciele gruntów sąsiadujących koszty rozgraniczenia ponoszą po połowie. NSA wskazał też, że
udział w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony jest równoznaczny ze stwierdzeniem, iż to
postępowanie toczy się w interesie każdej ze stron postępowania. Twierdzenie, że interes prawny posiada jedynie
strona, która żąda wszczęcia postępowania, że postępowanie toczy się w jej interesie, gdyż to ona domaga się
konkretyzacji swojego interesu prawnego w sprawie, pozostawałoby w sprzeczności z pojęciem legitymacji strony
w postępowaniu administracyjnym.
Mankamentem zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia organu I instancji, jest
nieprawidłowe ustalenie kosztów czynności geodety.
Geodeta został ustalony jednostronnie przez organ prowadzący postępowanie rozgraniczeniowe. Z akt
administracyjnych wynika, że oferta do przeprowadzenia czynności rozgraniczeniowych została przesłana do dwóch
przedsiębiorstw geodezyjnych. Przedsiębiorstwo nr 1 zaproponowało kwotę 8200 zł za dokonanie rozgraniczenia,
podczas gdy przedsiębiorstwo nr 2 kwotę 4800 zł. Organ zlecił więc dokonanie rozgraniczenia temu drugiemu
przedsiębiorstwu. Ani upoważnienie, a tym bardziej faktura nie zawierają sposobu wyliczenia ceny. Geodeta
wyznaczył 8 punktów i stąd cena za każdy punkt wyniosła 600 zł. Organ w żaden sposób nie odniósł się do cen
rynkowych obowiązujących na jego terenie, nie przeprowadził w tym zakresie żadnego badania, czy wskazana cena
nie została zawyżona.
W sprawie organ skierował zaproszenie do składania ofert jedynie do 2 przedsiębiorców na rynku. Jest to
zdecydowanie zbyt mało aby wyłonić najtańszą i najbardziej rynkową ofertę. Sam fakt przedłożenia przez geodetę
faktury, w której wskazana została kwota za wykonane w postępowaniu usługi, w żadnym razie nie zwalnia organu
administracji ustalającego koszty postępowania rozgraniczeniowego od obowiązku zawarcia w wydanym
postanowieniu rozważań i ocen co do sposobu ustalenia tej kwoty. Organ administracji nie może bezkrytycznie
przyjmować rachunków (faktur) wystawionych przez upoważnionych geodetów, lecz jest zobligowany do ich
sprawdzenia.
Zdaniem Sądu można rozważyć przy ustalaniu kosztów rozgraniczenia analogie do istniejących przepisów
rozporządzenia w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu
dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym. W bardzo precyzyjny sposób
ustalają bowiem one m.in. koszty rozgraniczenia wymieniające precyzyjnie z kosztów dokonania przez geodetę
poszczególnych czynności stanowiących określony procent w odniesieniu do kwoty bazowej dla osób zajmujących
kierownicze stanowiska państwowe, która obecnie wynosi 1.789,42 zł. Ustalona wysokość tych kosztów powinna
więc stanowić punkt wyjścia dla organów. Nie jest zgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej, aby koszty tych
samych czynności wykonanych w ramach postępowania cywilnego oraz postępowania administracyjnego były różne,
a wręcz znacznie od siebie odbiegały. Co więcej skarżący był pozbawiony w tym przypadku możliwości wyboru
„tańszego postępowania”.

Komentarz
WSA w omawianym orzeczeniu odniósł się do 2 istotnych kwestii związanych z zasadami ustalania kosztów
postępowania rozgraniczeniowego. Po pierwsze, koszty te obciążają strony postępowania rozgraniczeniowego, a po
drugie koszty te – związane głównie z udziałem geodety w sprawie – muszą być uzasadnione i zweryfikowane przez
organ. Wysokość wynagrodzenia geodety powinna być określona precyzyjnie z powołaniem się na określone
czynności wykonane w ramach postępowania rozgraniczeniowego, a więc z rozbiciem na np. koszty badania ksiąg
wieczystych oraz akt w archiwach państwowych, sporządzenia wypisu z rejestru gruntów i wyrysu z mapy
ewidencyjnej wraz z rozliczeniem powierzchni działek wykazanych w księgach wieczystych, uzyskania niezbędnych
danych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, ustalenia granic nieruchomości do 4 punktów.
Mimo, iż strona nie ma wpływu na wybór geodety, to trzeba jej zagwarantować, że ponoszone koszty są ustalane
sprawiedliwie.

Wyrok WSA w Krakowie z 25.7.2024 r., III SA/Kr 241/24,

WSA w omawianym orzeczeniu odniósł się do 2 istotnych kwestii związanych z zasadami ustalania kosztów postępowania rozgraniczeniowego. Po pierwsze, koszty te obciążają strony postępowania rozgraniczeniowego, a po drugie koszty te – związane głównie z udziałem geodety w sprawie – muszą być uzasadnione i zweryfikowane przez organ. Wysokość wynagrodzenia geodety powinna być określona precyzyjnie z powołaniem się na określone czynności wykonane w ramach postępowania rozgraniczeniowego, a więc z rozbiciem na np. koszty badania ksiąg wieczystych oraz akt w archiwach państwowych, sporządzenia wypisu z rejestru gruntów i wyrysu z mapy ewidencyjnej wraz z rozliczeniem powierzchni działek wykazanych w księgach wieczystych, uzyskania niezbędnych danych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, ustalenia granic nieruchomości do 4 punktów. Mimo, iż strona nie ma wpływu na wybór geodety, to trzeba jej zagwarantować, że ponoszone koszty są ustalane sprawiedliwie.