Zawieszenie terminu do wniesienia skargi a prawo pomocy
Ustawodawca nie przewidział wyjątków w zakresie zawieszenia terminu do wniesienia skargi do czasu rozstrzygnięcia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Publikacja omawia stanowisko WSA w Łodzi oraz skargę odrzuconą przez NSA w kontekście terminu do wniesienia skargi w postępowaniu administracyjnym.
Tematyka: zawieszenie terminu, skarga administracyjna, prawo pomocy, WSA Łódź, NSA, termin do wniesienia skargi, PostAdmU, pełnomocnik z urzędu
Ustawodawca nie przewidział wyjątków w zakresie zawieszenia terminu do wniesienia skargi do czasu rozstrzygnięcia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Publikacja omawia stanowisko WSA w Łodzi oraz skargę odrzuconą przez NSA w kontekście terminu do wniesienia skargi w postępowaniu administracyjnym.
Ustawodawca nie przewidział wyjątków w zakresie zawieszenia terminu do wniesienia skargi do czasu rozstrzygnięcia wniosku o przyznanie prawa pomocy, złożonego przed wszczęciem postępowania sądowoadministracyjnego. Stanowisko WSA w Łodzi Postanowieniem z 23.4.2024 r., II SA/Łd 283/24, , WSA w Łodzi odrzucił skargę H.M. (dalej: Skarżący) na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim (dalej: SKO) z 4.12.2023 r. w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji wymierzającej karę pieniężną za usunięcie drzew bez zezwolenia. W uzasadnieniu wskazano, że ww. postanowieniem SKO odmówiło Skarżącemu (działającemu również w imieniu matki Skarżącego), przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Burmistrza Miasta P. z 25.4.2023 r. wymierzającej karę pieniężną za usunięcie drzew bez zezwolenia. Powyższe postanowienie zostało doręczone Skarżącemu 7.12.2023 r. Wnioskiem z 12.12.2023 r., nadanym 21.12.2023 r., Skarżący zwrócił się do WSA w Łodzi o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, wskazując, iż nie posiada dostatecznej wiedzy, aby zaskarżyć ww. postanowienie oraz nie stać go na poniesienie kosztu ustanowienia pełnomocnika z wyboru. Wniosek Skarżącego o przyznanie prawa pomocy został zarejestrowany w WSA w Łodzi 27.12.2023 r., zgodnie zaś z zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału II z 27.12.2023 r. Skarżący został wezwany do wypełnienia przesłanego formularza PPF w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Powyższe wezwanie zostało doręczone Skarżącemu 2.1.2024 r., a 8.1.2024 r. do WSA w Łodzi wpłynęło wypełnione oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym Skarżącego. Postanowieniem z 10.1.2024 r. przyznano Skarżącemu prawo pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika w osobie adwokata. Odpis powyższego postanowienia wraz z uzasadnieniem oraz pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu doręczono Skarżącemu 18.1.2024 r. Odpis przedmiotowego postanowienia doręczono również Okręgowej Radzie Adwokackiej w Łodzi 17.1.2024 r. celem wyznaczenia Skarżącemu pełnomocnika z urzędu. Pismem z 18.1.2024 r. Okręgowa Rada Adwokacka w Łodzi poinformowała WSA w Łodzi o ustanowieniu pełnomocnikiem z urzędu adw. A.B. (dalej: Pełnomocnik). Natomiast przy piśmie z 14.2.2024 r. przesłano dowód odebrania 5.2.2024 r. przez Pełnomocnika zawiadomienia o ustanowieniu pełnomocnikiem z urzędu Skarżącego. 12.4.2024 r. do WSA w Łodzi wpłynęła, nadana w placówce pocztowej 12.3.2024 r., skarga na postanowienie SKO z 4.12.2023 r. wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę. Odrzucając skargę WSA w Łodzi wskazał, że skoro zaskarżone postanowienie zostało doręczone Skarżącemu, za pośrednictwem operatora pocztowego 7.12.2023 r., to termin przepisany przez prawo na wniesienie skargi upływał Skarżącemu 8.1.2024 r. (trzydziestodniowy termin, liczony od 7.12.2023 r., kończył się bowiem dniem wolnym od pracy). Natomiast przesyłka, zawierająca skargę, została nadana przez Pełnomocnika Skarżącego 12.3.2024 r., a więc niewątpliwie po upływie trzydziestodniowego terminu do wniesienia skargi. Podkreślono, że wprawdzie znaczna część postępowania w przedmiocie wniosku Skarżącego o udzielenie prawa pomocy również miała miejsce już po upływie tego terminu, jednak, trwające postępowanie wywołane wnioskiem Skarżącego o udzielenie prawa pomocy, w żaden sposób nie wpływa na bieg terminu do wniesienia skargi. Jednocześnie WSA w Łodzi zauważył, że Pełnomocnik Skarżącego wraz ze skargą nie złożył wniosku o przywrócenie uchybionego terminu do jej wniesienia. Stanowisko Skarżącego Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się Skarżący i w zażaleniu, wnosząc o uchylenie Postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej Skarżącemu z urzędu, zarzucił mu naruszenie przepisu postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy w postaci art. 58 § 1 pkt 2 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU) poprzez odrzucenie skargi z powodu niezasadnego stwierdzenia, że została ona wniesiona po terminie do jej wniesienia, w sytuacji gdy w niniejszej sprawie zaistniały szczególne okoliczności faktyczne, które powinny skutkować odmiennym uznaniem. W uzasadnieniu wskazano, że początek biegu terminu do wniesienia skargi powinien zostać ustalony nie wcześniej niż na 12.2.2024 r. Wcześniej bowiem Pełnomocnik Skarżącego nie miał możliwości uzyskania pełnej wiedzy co do dotychczasowego przebiegu sprawy (w której został ustanowiony w lutym 2024 r.), a tym samym - Skarżący nie mógł dochować przedmiotowego terminu do wniesienia skargi. Jednocześnie Skarżący podkreślił, że nie jest okolicznością przez niego zawinioną fakt nieznajomości przepisów, a także znacznego sformalizowania postępowania administracyjnego, nie powinno to więc prowadzić do powielania przez organy administracyjne faktu uchybienia przez Skarżącego terminom do wniesienia stosownych środków zaskarżenia od niekorzystnych dla Skarżącego rozstrzygnięć. Termin do wniesienia skargi NSA wskazał, że zgodnie z art. 53 § 1 PostAdmU, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a) PostAdmU. Przedmiotowa regulacja nie doznaje wyjątków w zakresie zawieszenia terminu do wniesienia skargi do czasu rozstrzygnięcia wniosku o przyznanie prawa pomocy, złożonego przed wszczęciem postępowania sądowoadministracyjnego. Jednocześnie NSA wskazał, że tego typu rozwiązanie zostało przewidziane na etapie skargi kasacyjnej, jednak brak jest podstaw do zastosowania art. 177 § 3 PostAdmU w drodze analogii na etapie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Rozstrzygnięcie NSA W tym stanie rzeczy NSA wskazał, że nietrafna jest argumentacja zażalenia, iż termin do wniesienia skargi powinien biec od dnia, w którym Pełnomocnik ustanowiony z urzędu miał możliwość zapoznania się ze zgromadzonymi dotychczas dokumentami w sprawie, w tym przede wszystkim złożonymi przez Skarżącego wnioskami oraz rozstrzygnięciami organów i dokonania ich stosownej analizy. Argumentacja ta pozbawiona jest de lege lata podstaw prawnych. Przedłużenie terminu do dokonania czynności procesowej musi - jak podkreślił NSA - wynikać z przepisów prawa, zważywszy że czynność podjęta po upływie terminu jest bezskuteczna (art. 85 PostAdmU). Art. 53 PostAdmU w zakresie, w jakim odnosi się do decyzji administracyjnych, początek biegu terminu do wniesienia skargi bezwzględnie wiąże z dniem doręczenia decyzji skarżącemu (postanowienie NSA z 22.1.2021 r., II OZ 2/21, ). Okoliczność ustanowienia dla Skarżącego Pełnomocnika nie miała - w świetle art. 53 PostAdmU - wpływu na bieg i upływ terminu do wniesienia skargi w sytuacji, gdy doszło do skutecznego doręczenia Skarżącemu rozstrzygnięcia organu administracji publicznej. Na marginesie NSA zauważył, że wniesienie skargi przez pełnomocnika z urzędu, w terminie 30 dni od daty poinformowania pełnomocnika o jego wyznaczeniu, może stanowić uzasadnioną podstawę do przywrócenia terminu (wyrok TK z 25.7.2013 r., SK 17/12; OTK-A 2013/6/86). Przedmiotowej okoliczności NSA jednak nie badał w rozpatrywanej sprawie, ponieważ przedmiotem postępowania zażaleniowego było wyłącznie postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 PostAdmU w związku z art. 197 § 2 PostAdmU, NSA oddalił zażalenie. Komentarz Na tle stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie NSA wypowiedział się na temat ustawowego terminu wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego dla profesjonalnego pełnomocnika procesowego ustanowionego z urzędu z tytułu prawa pomocy. W tym kontekście NSA zaakcentował różnice proceduralne pomiędzy postępowaniem toczącym się przed wojewódzkim sądem administracyjnym, a tym prowadzonym przez NSA. Mając na uwadze koincydencję czasową dwóch zdarzeń, tj.: (i) upływu terminu do wniesienia skargi i (ii) rozstrzygnięcia wniosku o przyznanie prawa pomocy, NSA wskazał, że w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnym ustawodawca nie przewidział zawieszenia ww. terminu. Jednocześnie NSA wskazał, że przedmiotowa okoliczność (tj. wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego po upływie terminu z uwagi na przyznanie, po tym terminie, prawa pomocy, poprzez ustanowienie pełnomocnika z urzędu) może uzasadniać przywrócenie terminu do wniesienia przedmiotowej skargi. Świadomości powyższego nie miał - jak wynika z analizowanego rozstrzygnięcia - w niniejszej sprawie ani Skarżący ani jego Pełnomocnik. Postanowienie NSA z 25.9.2024 r., III OZ 344/24,
NSA wskazał, że termin do wniesienia skargi nie może być zawieszony do czasu rozpatrzenia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Stanowisko NSA podkreśliło brak podstaw do przywrócenia terminu w przypadku wniesienia skargi po upływie terminu z uwagi na przyznanie prawa pomocy.