Nieodpłatne korzystanie ze służebności przesyłu nie podlega opodatkowaniu

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu nie generuje przychodu z nieodpłatnego świadczenia dla przedsiębiorstwa, które korzysta z tej służebności. Sprawa dotyczyła spółki wodociągowo-kanalizacyjnej, która zawierała umowy o służebność przesyłu bez wynagrodzenia. Sąd uznał, że brak jest podstaw do opodatkowania takiej czynności.

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, NSA, służebność przesyłu, nieodpłatne świadczenie, podatek dochodowy, umowa ustanowienia służebności, spółka wodociągowo-kanalizacyjna

Zawarcie przez strony nieodpłatnej umowy ustanowienia służebności przesyłu, na podstawie art. 305 1 KC,
nie stanowi dla przedsiębiorstwa, na rzecz którego tę służebność ustanowiono, nieodpłatnego lub częściowo
odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2343 ze zm.; dalej jako: PDOPrU) – stwierdził
Naczelny Sąd Administracyjny.
„K.” S.A. zwróciła się o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego. We wniosku wskazano, że „K.” S.A. jest
przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym o charakterze przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
wykonującym zadania własne gminy. Na stanie majątkowym posiada sieci wodociągowe oraz kanalizacyjne, które
niejednokrotnie położone są na nieruchomościach stanowiących własność osób trzecich. Zgodnie z art. 49 § 1 KC,
posiadane przez wnioskodawcę urządzenia przesyłowe są odrębnymi rzeczami ruchomymi i nie są częściami
składowymi żadnej nieruchomości, tylko częścią składową przedsiębiorstwa, jako zorganizowanego kompleksu
majątkowego w rozumieniu art. 551 KC. „K.” S.A. z właścicielami nieruchomości, na których znajduje się urządzenie
przesyłowe lub gdzie w przyszłości ma ono przebiegać, zawiera na podstawie art. 305 1 KC umowy o ustanowienie
służebności przesyłu bez wynagrodzenia.
W związku z powyższym zadano pytanie: „Czy nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu powoduje po
stronie »K.« S.A. powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1
pkt 2 PDOPrU?”.
Zdaniem wnioskodawcy, zawarcie nieodpłatnej umowy ustanowienia służebności przesyłu na podstawie art. 3051
KC, nie stanowi dla „K.” S.A. nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa
w art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU. Uznając stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe, organ wskazał, że zgodnie
z treścią art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest wartość otrzymanych
nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo
odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez
samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych oraz spółki
użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu
Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie. Ustanowienie
służebności przesyłu bez wynagrodzenia oznacza, że wystąpi przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar
finansowy, polegające na tym, iż „K.” S.A. nie jest zobowiązana płacić za korzystanie z cudzej nieruchomości.
Po bezskutecznym wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa „K.” S.A. wniosła skargę do WSA w Gliwicach.
Sąd uchylił zaskarżoną interpretację uznając, że art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU nie będzie miał zastosowania w sytuacji,
gdy służebność przesyłu zostanie ustanowiona na rzecz podatniczki nieodpłatnie. Sąd podkreślił, że przy
uwzględnieniu zasady pewności prawa i określoności konstruowania obowiązku podatkowego w drodze ustawy,
użyte w art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU określenie „otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw”
należy rozumieć, jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze
nieodpłatna. Przychód zaś powstawałby w takich przypadkach, gdy podatnik zmieniając charakter czynności prawnej
odpłatnej, dokonuje jej jako nieodpłatnej. W takim przypadku z istoty rzeczy powinien liczyć się na gruncie prawa
podatkowego z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi. Uwzględniając zatem opisaną we wniosku okoliczność,
że ustanowiona (bez względu na jej formę prawną) na rzecz „K.” S.A. służebność przesyłu ma charakter nieodpłatny,
to wobec braku wiążących unormowań prawnych, zobowiązujących do dokonania czynności prawnej o charakterze
odpłatnym – przyjąć należy, że podatniczka nie otrzyma nieodpłatnego świadczenia, w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2
PDOPrU.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu uznając, że w stanie faktycznym opisanym
przez „K.” S.A. we wniosku o udzielenie interpretacji prawa podatkowego, z którego wynika powstanie
między spółką a właścicielem nieruchomości, na której posadowione zostały urządzenia wodno-
kanalizacyjne spółki, stosunku prawnego o charakterze nieodpłatnym, wobec braku wiążących unormowań
prawnych zobowiązujących strony takiego stosunku do dokonania czynności prawnej o charakterze
odpłatnym, przyjąć należy, że spółka nie otrzyma nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2
PDOPrU.
Wyrok NSA z 12.4.2018 r., II FSK 882/16

Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył sprawę dotyczącą ustanowienia służebności przesyłu bez wynagrodzenia na rzecz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. NSA stwierdził, że w przypadku czynności nieodpłatnej nie ma miejsca na opodatkowanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia. Wyrok ten stanowi istotne rozstrzygnięcie w zakresie podatków od osób prawnych.