Zmiana terminu przedawnienia roszczeń majątkowych

Prezydent podpisał ustawę zmieniającą termin przedawnienia roszczeń majątkowych z 10 lat na 6 lat. Zmiany dotyczą Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw. Skrócono termin przedawnienia roszczeń do 6 lat, zmieniono sposób liczenia upływu terminu przedawnienia. Dodano regulacje dotyczące przedawnienia roszczeń konsumenta. Projekt ma na celu stabilność stosunków prawnych i ograniczenie niepewności dłużnika.

Tematyka: Zmiana terminu przedawnienia, Kodeks cywilny, roszczenia majątkowe, skrócenie terminu, stabilność stosunków, przedawnienie roszczeń, Kodeks postępowania cywilnego

28.5.2018 r. Prezydent podpisał ustawę z 13.4.2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104). Ustawa zmienia termin przedawnienia z 10 lat na 6 lat.
• Skrócenie w Kodeksie cywilnym terminu przedawnienia roszczeń do 6 lat.
• Znowelizowano także sposób liczenia upływu terminu przedawnienia.
• Wprowadzenie odrębnych regulacji dotyczących przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko
konsumentowi.
Ustawa wprowadza zmiany w 4 ustawach: w ustawie z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025,
dalej jako: KC), w ustawie z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 155 ze zm.,
dalej jako: KPC), w ustawie z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz.
1201 ze zm., dalej jako: EgzAdmU) oraz w ustawie z 9.4.2010 r. o udostępnieniu informacji gospodarczych
i wymianie danych gospodarczych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 470 ze zm.).
W art. 118 KC skrócono termin przedawnienia roszczeń do 6 lat, przy jednoczesnym pozostawieniu pozostałych
terminów przedawnień dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej, który wynosi 3 lata.
Zdaniem projektodawcy „Za skróceniem ogólnego terminu przedawnienia roszczeń przemawia przede wszystkim
potrzeba zmobilizowania stron stosunków prawnych do szybszego kształtowania stanów faktycznych w sposób
zgodny ze stanem prawnym. Istotny argument stanowią tu trudności dowodowe, gdyż po upływie zbyt długiego
okresu jest trudno nie tylko wykazać roszczenie, ale przede wszystkim – jego ewentualne wygaśnięcie. Projektowane
rozwiązanie będzie mieć zatem charakter dyscyplinujący strony stosunków prawnych. Skrócenie ogólnego terminu
przedawniania będzie zatem służyć także stabilności i pewności stosunków społecznych, co jest podstawowym
celem instytucji przedawnienia” (druk sejmowy 2216, uzasadnienie projektu, s. 1).
W art. 118 KC znowelizowano także sposób liczenia upływu terminu przedawnienia. Zgodnie z nim koniec
terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy
niż dwa lata.
W uzasadnieniu wskazano, że „Wprowadzenie takiego rozwiązania (zakończenie biegu przedawnienia na koniec
roku kalendarzowego dla terminów dwuletnich i dłuższych niż dwa lata) ułatwi obronę, zwłaszcza w tych
przypadkach, kiedy wymagalność roszczenia jest uzależniona od momentu, w którym wierzyciel najwcześniej mógł
podjąć działanie. Takie rozwiązanie będzie również stanowić ułatwienie dla samych wierzycieli, którzy nie będą
musieli dokonywać szczegółowych obliczeń. Wskazywane ułatwienia nie powinny przy tym dotyczyć terminów
krótszych niż dwa lata, gdzie na trudności dowodowe istotnie nie oddziałuje czynnik w postaci upływu czasu”
(uzasadnienie projektu, s. 2).
Analogiczną zmianę długości terminu przedawnienia wprowadzono w art. 125 KC poprzez przyjęcie, że roszczenia
stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego
rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo
sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem 6
lat, a nie jak dotychczas z upływem lat 10.
Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie odrębnych regulacji dotyczących przedawnienia roszczeń
przysługujących przeciwko konsumentowi (art. 117 § 21 oraz art. 1171 KC). Zgodnie z nową regulacją po upływie
terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciw konsumentowi (art.
117 § 21 KC). Natomiast zgodnie z dodanym art. 1171 KC w wyjątkowych przypadkach sąd będzie mógł, po
rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko
konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Korzystając z tego uprawnienia sąd będzie zobowiązany
rozważyć długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia
roszczenia oraz charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym
wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
Zgodnie ze zmianą wprowadzona do art. 568 § 2 KC roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy
sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady.

W KPC dodano regulację, zgodnie z którą obligatoryjnym elementem pozwu jest oznaczenie daty wymagalności
roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia (art. 187 § 1 pkt 11).
Poza tym do KPC dodano nowy przepis, art. 8892, zgodnie z którym „Bank przekazuje środki pieniężne z zajętego
rachunku na rachunek bankowy komornika niezwłocznie po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia
o zajęciu. Jednakże w razie egzekucji bieżących alimentów lub rent bank niezwłocznie przekazuje środki pieniężne
z zajętego rachunku na rachunek bankowy komornika”.
Zbieżna zmiana została wprowadzona w art. 80 § 1 EgzAdmU, zgodnie z którą „organ egzekucyjny dokonuje zajęcia
wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej
zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu
niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie
wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości
zajętej wierzytelności, lecz niezwłocznie po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia przekazał zajętą kwotę
organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny o przeszkodzie
w dokonaniu wpłaty, w tym również o nieprowadzeniu rachunku bankowego zobowiązanego”.
Zmiany wprowadzone w ustawie z 9.4.2010 r. o udostępnieniu informacji gospodarczych i wymianie danych
gospodarczych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 470 ze zm.) mają za zadanie ujednolicenie okresów przedawnienia
roszczenia do wprowadzonych w Kodeksie cywilnym.
W artykule 5 ustawy zmieniającej znajdują się przepisy intertemporalne. Zgodne z nimi do roszczeń powstałych
przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się od tej chwili
przepisy o przedawnieniu określone w tej ustawie. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów
dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli
jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej,
nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje
z upływem tego wcześniejszego terminu.
Zdaniem projektodawcy „Projektowana regulacja wpłynie pozytywnie na działalność mikroprzedsiębiorców oraz
małych i średnich przedsiębiorstw. Skrócenie okresów przedawnienia skłoni wierzycieli do szybszego inicjowania
postępowań, co przyczyni się do szybszego ustabilizowania stosunków prawnych i ograniczy przedłużającą się
niepewność dłużnika. Służy to również interesom osób trzecich, które kształtują swoje stosunki prawne w oparciu
o długotrwały stan faktyczny. Skrócenie ogólnego terminu przedawnienia będzie zatem służyć stabilności i pewności
obrotu gospodarczego. Projektowana ustawa nie wprowadza zmian w zakresie przedawnienia roszczeń związanych
z działalnością gospodarczą, a zatem nie wpłynie na sytuację przedsiębiorców będących wierzycielami”
(uzasadnienie projektu, s. 10).
Ustawa wchodzi w życie 9.7.2018 r., poza art. 4 pkt 2‒4, które wchodzą w życie 9.9.2018 r.

Nowe przepisy mają zastosowanie do roszczeń powstałych przed dniem wejścia ustawy oraz tych jeszcze nieprzedawnionych. Ustawa wprowadza skrócenie terminów przedawnienia majątkowych roszczeń, co ma przyczynić się do szybszego rozstrzygania spraw i ustabilizowania stosunków prawnych.