Umowa przewozu

Umowa przewozu a umowa spedycji - co decyduje o charakterze umowy? Artykuł prezentuje wyrok Sądu Najwyższego dotyczący sporu między firmami T. S.A. i V. sp. z o.o. oraz różnice między umowami przewozu i spedycji. Kluczową kwestią było rozstrzygnięcie, czy umowa dotyczyła przewozu czy spedycji, co miało istotne znaczenie dla odpowiedzialności stron. Sąd Najwyższy podkreślił, że nazwa umowy nie jest decydująca, a treść oraz charakter zobowiązań. Przedstawiono także różnice w zakresie świadczonych usług oraz interpretację przepisów prawa przewozowego i spedycyjnego.

Tematyka: umowa przewozu, umowa spedycji, Sąd Najwyższy, wyrok, różnice, transport towarów, PrPrzewoz, Prawo przewozowe, przewoźnik, spedytor, treść umowy

O rodzaju umowy nie decyduje nazwa użyta przez strony, lecz treść umowy. Jeśli umowa dotyczy wyłącznie
transportu rzeczy jest to umowa przewozu, a nie spedycji – wynika z wyroku Sądu Najwyższego.
„T.” S.A. zawarła z „V.” sp. z o.o. umowę dotyczącą przewozu towarów, a nazwaną przez strony jako „zlecenie usług
spedycyjnych”. „V.” sp. z o.o. zleciła wykonanie tego zadania swojemu podwykonawcy – osobie fizycznej
prowadzącej działalność gospodarczą, która ukradła cały towar. „T.” S.A. wystąpiła przeciwko „V.” sp. z o.o.
domagając się odszkodowania z tytułu utraconego towaru.
Sąd I instancji uwzględnił powództwo. Kluczową kwestią było określenie charakteru zawartej między stronami
umowy, rozstrzygnięcie czy była to umowa przewozu, czy umowa spedycji. Umowa przewozu jest umową nazwaną,
do której odnoszą się przepisy art. 774 KC. Zgodnie z dyspozycją art. 775 KC, do umowy przewozu stosuje się
przepisy ustawy z 15.11.1984 r. – Prawo przewozowe (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1983; dalej jako: PrPrzewoz),
która reguluje przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego
przewoźników, z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego. Przez umowę przewozu przewoźnik
zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub
rzeczy. Z kolei umowa spedycji jest umową nazwaną, opisaną w art. 794 KC. Przez umowę spedycji spedytor
zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru
przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Podstawową różnicą w stosunku do umowy
przewozu jest zakres usług.
W ocenie sądu I instancji łącząca strony umowa jest umową przewozu. Przewóz obejmuje przemieszczenie dóbr lub
osób, natomiast spedycja może wiązać się z innymi usługami, realizowanymi w związku z wykonywaniem czynności
transportu. Nie ma przy tym znaczenia zlecenie przewozu innemu podmiotowi, w art. 5 PrPrzewoz umożliwiono
przewoźnikowi powierzenie wykonania przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części
i ponosi on odpowiedzialność za ich czynności, jak za swoje własne.
Sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo stwierdzając, że sporna umowa jest umową spedycji.
Uznał, że w sprawie znajdzie zastosowanie art. 429 KC, zgodnie z którym, kto powierza wykonanie czynności
drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu
czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub
zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
Sąd Najwyższy uchylił orzeczenie sądu II instancji i oddalił apelację. W uzasadnieniu wyjaśniono, że
o charakterze (typie) umowy decyduje jej treść, nie zaś tytuł nadany jej przez strony. W celu odróżnienia
umowy spedycji od umowy przewozu należy zatem ustalić treść łączącego kontrahentów stosunku
prawnego. Sąd Najwyższy uznał, że nie powinno ulegać wątpliwości, iż jeżeli strony umawiają się na
wykonanie samego przewozu, to wskazuje to na zawarcie przez nie umowy przewozu. Jeżeli zaś przewozowi
towarzyszą dodatkowe czynności, to wymaga rozważenia, czy mają one charakter pomocniczy względem
samego przewozu i służą jego zorganizowaniu. Z ustawowej definicji umowy spedycji zawartej w art. 704 KC
wynika, że elementem przedmiotowo istotnym jest zobowiązanie się spedytora do wysłania lub do odbioru przesyłki
na zlecenie klienta albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. W umowie spedycji należy więc
oznaczyć: przesyłkę, rodzaj i zakres usługi spedycyjnej oraz wynagrodzenie należne spedytorowi. Okoliczność, że
przewoźnik nie dokonuje przewozu przesyłki samodzielnie, ale powierza jego wykonanie innym
przewoźnikom nie powoduje przekształcenia umowy przewozu w umowę spedycji.
Wyrok SN z 23.5.2018 r., IV CSK 425/17

Sąd Najwyższy uchylił wyrok sądu II instancji, stwierdzając, że umowa między T. S.A. i V. sp. z o.o. była umową przewozu, a nie spedycji. W uzasadnieniu podkreślił, że decydująca jest treść umowy, a nie jej nazwa. W przypadku sporu między stronami o charakter umowy, istotne jest ustalenie rodzaju świadczonych usług oraz zobowiązań. Artykuł omawia kluczowe różnice między umowami przewozu i spedycji oraz interpretację przepisów prawa w kontekście transportu towarów.