Obniżenie składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę

Wprowadzenie zmian do ustawy z 20.7.2018 r. o obniżeniu składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę ma na celu dostosowanie obciążeń do możliwości finansowych przedsiębiorców. Nowe przepisy mają wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości, ograniczenie szarej strefy oraz pobudzenie aktywności zawodowej.

Tematyka: obniżenie składek, ubezpieczenia społeczne, przedsiębiorcy, działalność gospodarcza, ZUS, KASU, podatki, rozwój przedsiębiorczości, szara strefa, aktywność zawodowa

Wprowadzenie zmian do ustawy z 20.7.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na
ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz.U.
z 2018 r. poz. 1577, dalej jako: ZmSysUbSpołU18) zostało uzasadnione potrzebą dostosowania wysokości
obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek do ich możliwości finansowych. Nowe
przepisy mają ponadto wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości, pobudzenie aktywności zawodowej,
ograniczenie szarej strefy oraz poprawę przeżywalności przedsiębiorstw.
• Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób fizycznych wykonujących
działalność gospodarczą na mniejszą skalę została uzależniona od uzyskiwanego przez nie dochodu z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
• Wprowadzono obowiązek przekazywania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych informacji o kwocie rocznego
przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wysokości najniższej podstawy
wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy.
• Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie zobowiązany do przekazania na żądanie ZUS danych o przychodach
przedsiębiorców.
Ustawa wprowadza zmiany w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2017
r. poz. 1778 ze zm., dalej jako: SysUbSpołU) oraz ustawie z 16.10.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (tekst
jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 508 ze zm., dalej jako: KASU).
Przez dodanie art. 18c SysUbSpołU ustawodawca uzależnił najniższą podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uzyskiwanego przez nich rocznego przychodu z tytułu prowadzenia
pozarolniczej działalności gospodarczej. Dochód ten nie może być wyższy niż trzydziestokrotność kwoty
minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w ostatnim miesiącu poprzedniego roku. Wyznaczona w taki sposób
podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego
na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego
w styczniu danego roku.
Adresatami regulacji są przedsiębiorcy prowadzący niskodochodową działalność na niewielką skalę. Nowe przepisy
obejmą również przedsiębiorców indywidualnie prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą,
jeżeli spełniają wyżej wskazane kryterium dochodowe. Warunkiem objęcia regulacjami jest prowadzenie
działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez co najmniej 60 dni kalendarzowych. Z najniższej
stawki ubezpieczenia emerytalnego i rentowego nie skorzystają osoby, które wykonują pozarolniczą działalność
gospodarczą na rzecz pracodawcy.
Należy jednak mieć na uwadze, że spod zakresu regulacji wyłączone są osoby uczestniczące w spółkach
osobowych, osoby, do których w poprzednim roku kalendarzowym zastosowanie miały przepisy o zryczałtowanym
podatku dochodowym w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług
oraz osoby korzystające z podstawy wymiaru określonej w art. 18a SysUbSpołU.
W projekcie przewidziano ograniczenie czasowe ustalania najniższej podstawy wymiaru składek do trzydziestu
sześciu miesięcy w ciągu ostatnich sześćdziesięciu miesięcy (art. 18c ust. 10 pkt 6 SysUbSpołU).
Szczegóły ustalania wysokości najniższej podstawy wymiaru zostały określone w art. 18c ust. 3–6
SysUbSpołU.
Nowelizacja wprowadza obowiązek przekazywania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych informacji o kwocie
rocznego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wysokości najniższej
podstawy wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy (art. 18c ust. 9, art. 41 ust. 3 pkt 4a oraz art. 46 ust. 4
pkt 3a SysUbSpołU). Na podstawie art. 48c ZUS będzie uprawniony do dokonywania weryfikacji prawidłowości
ustalenia minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz prawidłowości
opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W celu potwierdzenia utrwalonej w orzecznictwie normy wprowadzono do art. 18 SysUbSpołU ust. 8a w brzmieniu:
"W przypadku gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota,
zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek

oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez
ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek".
Wprowadzone zmiany obligują również Szefa Krajowej Administracji Skarbowej do przekazania na żądanie ZUS
danych o przychodach przedsiębiorców (art. 52 pkt 1 lit. h KASU).
Projektodawca szacuje, że ok. 173,1 tys. Przedsiębiorców. W Uzasadnieniu projektu wskazuje, że skutkiem
wprowadzonych zmian będą „zniesienie nieproporcjonalnego obciążenia przedsiębiorców prowadzących nisko
przychodowe działalności gospodarcze (m.in. związane z działalnością sezonową), stymulacja gospodarki poprzez
zwiększenie popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego przedsiębiorstw, a także aktywności zawodowej”.
Wśród oczekiwanych efektów wymieniono również „wzrost aktywności zawodowej związany z wejściem na rynek
pracy osób niepracujących i nieposzukujących pracy (np. wykonujących opiekę nad dzieckiem), a także osób
funkcjonujących w szarej strefie.” Wskazano, że „mniejsze obciążenia związane z ubezpieczeniami społecznymi
zachęcą osoby bezrobotne, które już nie mogą skorzystać z tzw. preferencyjnej podstawy wymiaru dla osób
rozpoczynających działalność, do założenia własnej firmy. Dodatkowo należy się spodziewać wystąpienia efektu
stymulacyjnego zmiany w postaci zwiększonego popytu na pracę. Pożądanym efektem społeczno-gospodarczym
będzie również poprawa przeżywalności przedsiębiorstw. Podmioty, na które oddziałuje projekt, otrzymają de facto
ekwiwalent obniżki podatków. Nastąpi także zmniejszenie tzw. szarej strefy, jednak jest to zjawisko niemierzalne”
(Uzasadnienie projektu, s. 10–11).
Ustawa wchodzi w życie 1.1.2019 r. Wyjątkiem jest art. 3 ZmSysUbSpołU18, który wszedł w życie 17.8.2018 r.

Nowelizacja wprowadza wiele zmian, m.in. uzależnienie najniższej podstawy wymiaru składek od dochodu z działalności gospodarczej, obowiązek przekazywania informacji ZUS oraz ograniczenie czasowe ustalania tej podstawy. Projekt ma na celu zmniejszenie obciążeń przedsiębiorców i stymulację gospodarki.