Ochrona konsumentów

Starman AS udostępnia konsumentom numery telefonów o różnych taryfach. Estoński urząd ochrony konsumentów nakazał spółce zaprzestania oferowania skróconego numeru podlegającego wyższej taryfie. TS interpretuje dyrektywę 2011/83 w kontekście ochrony konsumentów, zakazując przedsiębiorcom pobierania opłat przekraczających taryfę podstawową.

Tematyka: Starman, ochrona konsumentów, numer telefonu, taryfa podstawowa, dyrektywa 2011/83, TS, interpretacja, umowa, przedsiębiorca, konsument

Starman AS świadczy usługi telekomunikacyjne i internetowe. Spółka udostępnia konsumentom, którzy
zawarli już z nią umowę, w celu pytań związanych z tą umową, z jednej strony, numer telefonu stacjonarnego
podlegającego taryfie podstawowej, a z drugiej strony, skrócony numer telefonu podlegający wyższej taryfie
niż taryfa podstawowa w przypadku połączenia z telefonu komórkowego. Ten skrócony numer telefonu jest
podawany do wiadomości konsumentów w szczególności na głównej stronie internetowej Starmanu,
w umowach podstawowych oraz w ogólnych warunkach dotyczących tych umów.
Estoński urząd ochrony konsumentów (dalej jako: UOK) skierował do Starmanu decyzję opartą na stwierdzeniu, że
udostępnienie skróconego numeru podlegającego wyższej taryfie niż taryfa podstawowa konsumentom, którzy
zawarli już umowę z tą spółką, jest sprzeczne z art. 281 ust. 3 estońskiej ustawy o prawie zobowiązań (dalej jako:
VOS) i art. 21 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów, na którym
opiera się ten estoński przepis. UOK nakazał Starmanowi zaprzestania oferowania konsumentom skróconego
numeru telefonicznego i nakazał używanie wyłącznie jednego numeru telefonu stacjonarnego lub komórkowego
podlegającego taryfie podstawowej. Zgodnie z tym nakazem skrócony numer telefonu mógł być stosowany wyłącznie
wówczas, gdy dodatkowe koszty z nim związane obciążałyby podmiot gospodarczy. Starman wniósł skargę żądając
stwierdzenia nieważności tej decyzji.
Przez pytania prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy art. 21 akapit pierwszy dyrektywy 2011/83
należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby w sytuacji gdy przedsiębiorca udostępnił
wszystkim swoim klientom jeden lub kilka skróconych numerów telefonicznych podlegających wyższej taryfie niż
taryfa podstawowa, konsumenci, którzy zawarli już umowę z tym przedsiębiorcą, płacili więcej niż taryfa podstawowa,
jeżeli kontaktują się oni z przedsiębiorcą przez telefon w przedmiocie tej umowy?
Zgodnie z art. 21 akapit pierwszy dyrektywy 2011/83 państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadku gdy
przedsiębiorca posiada linię telefoniczną przeznaczoną do kontaktowania się z nim w sprawie umowy zawartej
z konsumentem, konsument nie był zobowiązany do płacenia taryfy wyższej niż taryfa podstawowa za połączenia
z tą linią. Jednak TS stwierdził, że treść tego przepisu nie pozwala sama w sobie na ustalenie, czy w przypadku gdy
przedsiębiorca wykorzystuje kilka linii telefonicznych, wśród których znajdują się również linie dostępne za pomocą
skróconych numerów, wszystkie te linie powinny podlegać taryfie nieprzekraczającej taryfy podstawowej. W związku
z tym przy interpretacji art. 21 akapit pierwszy dyrektywy 2011/83 należy brać pod uwagę nie tylko treść tego
przepisu, ale również kontekst, w jaki on się wpisuje, oraz cele zamierzone przez uregulowanie, którego stanowi on
część (wyrok Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs Frankfurt am Main, C-568/15, pkt 19).
Trybunał stwierdził, że na podstawie art. 13 i 19 dyrektywy 2011/83 zasadniczo to nie do konsumenta należy
ponoszenie kosztów innych niż koszty zwyczajowe przy wykonywaniu praw konsumenta ustanowionych przez tę
dyrektywę oraz że ewentualne koszty dodatkowe ciążą w konsekwencji na przedsiębiorcy (wyrok Zentrale zur
Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs Frankfurt am Main, pkt 24–26). Tym samym z kontekstu, w jaki wpisuje się art.
21 dyrektywy 2011/83, wynika, że przedsiębiorca może obciążać konsumenta, który wykonuje za pomocą rozmów
telefonicznych prawa przyznane mu przez tę dyrektywę, jedynie kosztami, które nie przekraczają kosztów
odpowiadających taryfie podstawowej.
Z art. 1 dyrektywy 2011/83 wynika, że ma ona na celu osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów.
W związku z tym w dyrektywie 2011/83, jak wynika z motywów 4, 5 i 7, przewidziano całkowitą harmonizację
niektórych istotnych aspektów umów zawieranych pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami. Harmonizacja ta
powinna powodować zlikwidowanie barier wynikających z fragmentarycznego uregulowania, tak aby umożliwić
konsumentom korzystanie z powszechnego wysokiego poziomu ochrony w całej UE. Ponadto z art. 4 dyrektywy
2011/83 wynika, że poziom ochrony konsumentów zapewniony przez przepisy krajowe ustanowione przez państwa
członkowskie nie może odbiegać od poziomu ustalonego przez tę dyrektywę, chyba że ta dyrektywa stanowi inaczej.
Tymczasem TS stwierdził, że art. 21 dyrektywy 2011/83 nie stanowi wyjątku od ustanowionego w ten sposób
obowiązku państw członkowskich nieodchodzenia od poziomu ochrony ustalonego przez tę dyrektywę.
W konsekwencji cel zamierzony przez dyrektywę 2011/83, jakim jest powszechny wysoki poziom ochrony
konsumentów w całej Unii, byłby naruszony, jeżeli konsument musiałby płacić więcej niż taryfa podstawowa za
połączenie ze skróconym numerem przedsiębiorcy, z którym zawarł umowę, w szczególności w przypadku, gdy ten
konsument kontaktuje się z tym przedsiębiorcą w celu wyjaśnienia kwestii związanych z wykonaniem tej umowy lub
aby powołać się na zagwarantowane prawa. Wobec powyższego TS stwierdził, że art. 21 akapit pierwszy dyrektywy
2011/83 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się ona temu, aby przedsiębiorca mógł domagać się od
konsumenta, z którym zawarł już umowę, zapłaty wyższej taryfy niż taryfa podstawowa, jeżeli konsument ten

kontaktuje się z nim przez telefon w przedmiocie tej umowy, niezależnie od formatu proponowanych przez tego
przedsiębiorcę numerów telefonicznych.
W ocenie TS powyższej interpretacji nie podważa okoliczność, że przedsiębiorca poinformował konsumenta
w sposób zrozumiały i łatwo dostępny o istnieniu numeru telefonicznego podlegającego taryfie podstawowej.
W rzeczywistości ta informacja nie może zwalniać przedsiębiorcy od obowiązku niedomagania się od konsumenta,
z którym zawarł już umowę, wyższej zapłaty niż taryfa podstawowa, jeżeli konsument kontaktuje się z nim przez
telefon w przedmiocie tej umowy. Podobnie, okoliczność, że w celu skontaktowania się z przedsiębiorcą konsument
wybrał ze swojej własnej woli skorzystanie ze skróconego numeru telefonicznego podlegającego wyższej taryfie niż
taryfa podstawowa, zdaniem TS, nie ma wpływu na tę interpretację. Trybunał uznał, że z art. 21 i 25 dyrektywy
2011/83 wynika, że konsument nie może dobrowolnie zrzec się praw przyznanych mu przez tę dyrektywę i płacić
więcej niż taryfa podstawowa, w przypadku gdy kontaktuje się telefonicznie z przedsiębiorcą.
Reasumując TS orzekł, że art. 21 akapit pierwszy dyrektywy 2011/83 należy interpretować w ten sposób, iż
sprzeciwia się on temu, aby w sytuacji gdy przedsiębiorca udostępnił wszystkim swoim klientom jeden lub kilka
skróconych numerów telefonicznych podlegających wyższej taryfie niż taryfa podstawowa, konsumenci, którzy
zawarli już umowę z tym przedsiębiorcą, płacili więcej niż taryfa podstawowa, jeżeli kontaktują się z tym
przedsiębiorcą przez telefon w przedmiocie tej umowy.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 13.9.2018 r., Starman, C-332/17

Trybunał Stwierdził, że przedsiębiorca nie może żądać od konsumenta płacenia wyższej taryfy za połączenie telefoniczne w sprawie umowy. Interpretacja TS ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów i harmonizację przepisów dotyczących kosztów połączeń telefonicznych.