Niezgłoszenie darowizny od wstępnego

Tematyka: darowizna, organy skarbowe, podatek od darowizn, Naczelny Sąd Administracyjny, umowa darowizny

Jeśli zamiarem ojca było, aby kosztem własnego majątku nieodpłatnie wzbogacić córkę, finansując jej zakup
mieszkania, a ona te środki pieniężne przyjęła, to zamiarem stron było dokonanie nieodpłatnego
przysporzenia w majątku córki, co odpowiada rozumieniu pojęcia darowizny. Brak zgłoszenia organowi
podatkowemu w ustawowo określonym terminie nabycia środków pieniężnych od wstępnego w drodze
darowizny, wyklucza skorzystanie ze zwolnienia i skutkuje zastosowaniem 20% stawki podatku od spadków
i darowizn – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny i postępowanie przed organami skarbowymi
Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. wezwał J.S. do złożenia wyjaśnień co do źródeł przychodów, z których zostały
sfinansowane wydatki na zakup lokalu mieszkalnego i samochodu. Podatniczka wyjaśniła, że pozostaje na
utrzymaniu rodziców, którym pomaga w gospodarstwie rolnym, za co otrzymuje od ojca miesięcznie 1,5 tys. zł. Lokal
mieszkalny został zakupiony ze środków pochodzących z darowizny od rodziców. Do pisma załączono potwierdzenie
przelewu bankowego z konta ojca J.S. na kwotę 150 tys. zł.
Ponieważ J.S. nie zgłosiła darowizny organowi podatkowemu wszczęto wobec niej postępowanie. Organ
przeprowadził dowód z zeznań świadka – ojca podatniczki, który wyjaśnił, że kwota 150 tys. zł, zgromadzona została
na jego koncie w okresie prowadzenia gospodarstwa wspólnie z córką. Na okoliczność przekazania tej kwoty córce
nie sporządzono żadnej umowy. Naczelnik Urzędu Skarbowego w B., ustalił J.S. zobowiązanie podatkowe w podatku
od spadków i darowizn w kwocie ponad 11,1 tys. zł. Organ przyjął, uwzględniając wyjaśnienia strony o wspólnym
prowadzeniu gospodarstwa wraz z ojcem, że opodatkowaniu z tytułu darowizny podlegała tylko połowa przelanej
kwoty, natomiast pozostała część tej kwoty stanowiła, mimo braku umowy co do zasad podziału wspólnego dochodu,
majątek własny podatniczki, jako udział w zyskach gospodarstwa. Organ ustalił podstawę opodatkowania po odjęciu
kwoty wolnej od podatku dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej oraz zwolnienia wynikającego
z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 644; dalej jako:
PSpDarU).
Dyrektor Izby Skarbowej w O. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Jak wyjaśniono, obowiązek
podatkowy z tytułu darowizny w przypadku, gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, powstaje z chwilą
powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia. Sytuacja taka rodzi również konieczność
ustalenia wysokości podatku przy zastosowaniu podwyższonej 20% stawki, określonej w art. 15 ust. 4 PSpDarU.
W ocenie organu II instancji, czynność przekazania środków pieniężnych na rzecz J.S. przez jej ojca posiada
wszystkie cechy charakterystyczne dla umowy darowizny, w rozumieniu art. 888 KC. W przekonaniu organu,
dokonanej klasyfikacji prawnej przedmiotowej czynności nie zdołały skutecznie podważyć argumenty strony,
wskazujące na jej przyczynienie się do powstania dochodu z gospodarstwa, z którego miały być przelane na jej rzecz
środki pieniężne. Dyrektor Izby Skarbowej w O. podkreślił, że organ I instancji uwzględnił wyjaśnienia strony
i w zaskarżonej decyzji przyjął, że połowa przelanych środków stanowi własność podatniczki, jako zysk wypracowany
w gospodarstwie. Brak było podstaw do przyjęcia, że całość przelanej kwoty posiadała ekwiwalentny charakter. Jak
wynika z akt sprawy, za świadczoną w gospodarstwie ojca pracę J.S., pomimo braku umowy, otrzymywała i nadal
otrzymuje co miesiąc środki pieniężne w kwocie 1,5 tys. zł, a w najbliższej przyszłości ma otrzymać gospodarstwo.
Ponadto, jeśli potrzebowała dodatkowych środków, mogła, po uzgodnieniu z ojcem, dokonać wypłaty potrzebnej
kwoty z konta firmowego. Uzasadnione jest zatem przyjęcie, że przelana przez ojca kwota, z należącego wyłącznie
do niego konta firmowego, wykraczała poza zakres świadczenia za pracę, jak również nie miała charakteru
alimentacyjnego.
Orzeczenie WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu oddalił skargę J.S., która twierdziła, że nie doszło do zawarcia umowy
darowizny, zaś przelane na jej rachunek środki pieniężne były wspólne, bowiem ich źródłem było prowadzone
wspólnie z ojcem gospodarstwo rolne. Sąd wyjaśnił, że w świetle art. 888 KC darowizna jest umową jednostronnie
zobowiązująca darczyńcę do rozporządzenia swoim majątkiem na rzecz drugiej strony umowy, bez możliwości
uzyskania w zamian ekwiwalentu jego świadczenia. Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd
stwierdził, że dokonane na rzecz skarżącej przysporzenie z majątku ojca nastąpiło pod tytułem darmym i spełniało
warunki uznania za darowiznę. Treść zeznań złożonych przez obie strony tej czynności jednoznacznie wskazuje, że
przyczyną dokonanej czynności był zamiar ojca skarżącej przekazania jej środków na zakup mieszkania, co zostało
przez nią zrealizowane poprzez nabycie we własnym imieniu i na swoją rzecz lokalu mieszkalnego. Sąd podzielił
stanowisko organów, że okoliczności faktyczne sprawy nie dawały podstaw do przyjęcia, by przysporzenie to miało
charakter wynagrodzenia za pracę strony w gospodarstwie rolnym. Należy zauważyć, że skarżąca współpracowała

w gospodarstwie ojca zarówno przed jak i po dokonaniu przelewu, wobec czego trudno uznać, by przekazanie jej
tych środków pieniężnych miało związek z wynagrodzeniem za pracę. Zwłaszcza że, za świadczoną
w gospodarstwie pracę otrzymywała i nadal otrzymuje od ojca co miesiąc środki pieniężne.
Sąd podkreślił, że z formalnoprawnego punktu widzenia właścicielem gospodarstwa rolnego jest ojciec J.S. To on
pod względem prawnym posiadał wyłączne prawo do udziału w zyskach ze swojej działalności i na jego nazwisko był
zarejestrowany rachunek firmowy, z którego dokonano przelewu kwoty 150 tys. zł. Akta sprawy nie zawierają
dokumentów potwierdzających, że J.S. posiadała tytuł prawny do udziału w zyskach. Jednak organy podatkowe,
uwzględniając zaistniały stan faktyczny, w którym skarżąca i jej ojciec zgodnie twierdzili, że zysk w tym
gospodarstwie został wypracowany wspólnie, w sposób korzystny dla podatniczki przyjęły, iż nieodpłatne
przysporzenie majątkowe na jej rzecz dotyczyło połowy przelanej kwoty, w pozostałej części stanowiąc jej zysk
z udziału w dochodzie gospodarstwa.
Orzeczenie NSA
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną J.S. Za niezgodne z ustalonym stanem faktycznym
uznał twierdzenia skarżącej, że w sprawie nie doszło do zawarcia umowy darowizny. Bez znaczenia dla
prawidłowej oceny organów jest fakt, że na potwierdzenie tej czynności nie została spisana żadna umowa.
Zgodnie bowiem z art. 890 § 1 KC, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego.
Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone
świadczenie zostało spełnione, czego dowodem w tej sprawie było potwierdzenie przelewu bankowego.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że podatniku, jeśli nabywcą jest osoba wymieniona w art. 4a ust. 1
PSpDarU, w tym zstępny, ciąży obowiązek złożenia, w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku
podatkowego zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, dochowanie tego terminu
skutkuje całkowitym zwolnieniem z podatku. Jeśli jednak obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania
się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności
sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na
okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony, wówczas
nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny podlega opodatkowaniu według stawki
20%.
Wyrok NSA z 10.1.2019 r., II FSK 10/17

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną J.S. Za niezgodne z ustalonym stanem faktycznym uznał twierdzenia skarżącej, że w sprawie nie doszło do zawarcia umowy darowizny. Bez znaczenia dla prawidłowej oceny organów jest fakt, że na potwierdzenie tej czynności nie została spisana żadna umowa. Zgodnie bowiem z art. 890 § 1 KC, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego.