Zmiany w KSH: Zasady dotyczące potwierdzania wadliwych aktów reprezentacji, dokonywanych przez organy osób prawnych (od 1.3.2019 r.)

Nowelizacja przynosi zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych dotyczące potwierdzania wadliwych aktów reprezentacji dokonywanych przez organy osób prawnych. Wyeliminowano wątpliwości interpretacyjne i wprowadzono możliwość potwierdzania umów zawartych z przekroczeniem zakresu umocowania. Odpowiedzialność członków organu oraz konsekwencje braku potwierdzenia umowy zostały jasno określone.

Tematyka: Zmiany w KSH, potwierdzanie wadliwych aktów reprezentacji, reprezentacja organiczna, odpowiedzialność członków organu, umowy z przekroczeniem zakresu umocowania, brak potwierdzenia umowy, wejście w życie zmian

Nowelizacja przynosi zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych dotyczące potwierdzania wadliwych aktów reprezentacji dokonywanych przez organy osób prawnych. Wyeliminowano wątpliwości interpretacyjne i wprowadzono możliwość potwierdzania umów zawartych z przekroczeniem zakresu umocowania. Odpowiedzialność członków organu oraz konsekwencje braku potwierdzenia umowy zostały jasno określone.

Celem nowelizacji było usunięcie wątpliwości co do sankcji z tytułu wadliwości aktu reprezentacji osoby
prawnej (tzw. reprezentacji organicznej).
• Umowy zawarte przez „rzekomy organ” osoby prawnej mogą być potwierdzane przez osobę prawną, w imieniu
której umowa została zawarta.
• Druga strona umowy zawartej z rzekomym organem może wyznaczyć osobie prawnej termin na potwierdzenie
zawarcia umowy.
• Członkowie organu którzy działali jako „rzekomy organ” osoby prawnej ponoszą odpowiedzialność analogiczną jak
falsus procurator.
• Czynności jednostronne dokonane przez „rzekomy organ” osoby prawnej, będą co do zasady nieważne.
• Odpowiedzialność analogiczną do falsus procuratora ponosić będą podmioty dokonujące czynności w imieniu
osoby prawnej, która nie istnieje.
Cel zmiany: wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych dotyczących wadliwości aktów reprezentacji
osób prawnych
Celem nowelizacji było usunięcie wątpliwości co do sankcji z tytułu wadliwości aktu reprezentacji osoby prawnej (tzw.
reprezentacji organicznej). Problematyka ta na gruncie orzecznictwa SN była przedmiotem dwóch przeciwstawnych
grup stanowisk:
(I) opowiadającego się za dopuszczalnością odpowiedniego stosowania przepisów o czynnościach dokonanych
przez pełnomocnika z przekroczeniem zakresu umocowania, „fałszywego” pełnomocnika (art. 103 KC),
(II) opowiadającego się za bezwzględną nieważnością tego typu czynności.
Nowelizacja przychyliła się do pierwszego z ww. stanowisk, pozwalając na potwierdzanie umów zawartych przez
organ osoby prawnej z przekroczeniem zakresu umocowania.
Możliwość potwierdzenia umowy, uprawnienia drugiej strony umowy
Umowa zawierana przez działającego w imieniu osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego
zakresu, nie będzie nieważna ex lege. Możliwe będzie jej potwierdzenie przez osobę prawną w imieniu której umowa
została zawarta. Dopiero w przypadku braku potwierdzenia umowy będzie ona nieważna.
Druga strona umowy zawartej z działającym jako organ osoby prawnej niemający umocowania albo działający
z przekroczeniem jego zakresu, może wyznaczyć osobie prawnej odpowiedni termin do potwierdzenia umowy, po
bezskutecznym upływie którego to terminu staje się wolna.
Odpowiedzialność „rzekomych członków organu” osoby prawnej
Członek organu osoby prawnej, który działał bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu zobowiązany jest:
(I) do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy,
oraz
(II) do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku
umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Czynności jednostronne dokonywane przez „rzekomy organ” osoby prawnej
Jeżeli rzekomy organ osoby prawnej, dokona czynności jednostronnej, czynność prawna będzie nieważna. Jeżeli
jednak ten komu zostało złożone oświadczenie woli w imieniu osoby prawnej, zgodził się na działanie bez
umocowania, odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.
Dokonywanie czynności w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje
W przypadku dokonania czynności prawnej w imieniu osoby prawnej która nie istnieje, członek organu organ osoby
prawnej, który działał nie mając umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu, zobowiązany jest:


(I) do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy,
oraz
(II) do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku
umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Wejście w życie zmian, brak przepisów przejściowych
Zmiana art. 39 KC weszła w życie 1.3.2019 r. (zgodnie art. 1 ustawy z 9.11. 2018 r. o zmianie niektórych ustaw
w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, Dz.U. z 2018 r. poz.
2244).
Jednocześnie art. 54 ww. ustawy nie przewiduje jakichkolwiek przejściowych. Oznacza to, że brak jest jednoznacznej
regulacji problematyki stosowania art. 39 KC np. do oświadczeń złożonych przed wejściem ww. nowelizacji w życie,
które wywoływać będą skutki po dacie wejścia nowelizacji w życie.







Nowe zasady potwierdzania wadliwych aktów reprezentacji osób prawnych wchodzą w życie 1 marca 2019 r. Nowelizacja eliminuje wątpliwości interpretacyjne dotyczące konsekwencji takich działań. Brak przepisów przejściowych może rodzić niejasności w stosowaniu zmian.