Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela za najem auta zastępczego
Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego obejmuje także wydatki na najem auta zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy. Sąd Najwyższy wskazał, że normalnym następstwem zdarzenia objętego zakresem ubezpieczyciela OC szkody komunikacyjnej są takie wydatki. Jednak istotne jest, aby były one celowe i ekonomicznie uzasadnione.
Tematyka: odpowiedzialność ubezpieczyciela, najem auta zastępczego, Sąd Najwyższy, związek przyczynowy, wydatki celowe, ekonomicznie uzasadnione
Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego obejmuje także wydatki na najem auta zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy. Sąd Najwyższy wskazał, że normalnym następstwem zdarzenia objętego zakresem ubezpieczyciela OC szkody komunikacyjnej są takie wydatki. Jednak istotne jest, aby były one celowe i ekonomicznie uzasadnione.
Odpowiedzialność ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego obejmuje także celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy, chyba że są one następstwem okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi poszkodowany lub osoba trzecia – stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy. Na skutek kolizji doszło do uszkodzenia auta, które znajdowało się w warsztacie samochodowym przez ponad 2 miesiące. Powodem tak długiego terminu naprawy był brak jednej z części. Producent zmieniał siedzibę magazynu centralnego i opóźnienia w dostawie części dotknęły właścicieli kilku tysięcy aut jednej marki. Ubezpieczyciel odmówił pokrycia kosztów samochodu zastępczego na dwa miesiące. Wyniosły one ponad 14 tys. zł. Sąd I instancji uwzględnił powództwo i zasądził żądana kwotę. Natomiast Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: Czy normalnym następstwem zdarzenia objętego zakresem odpowiedzialności ubezpieczyciela OC sprawcy szkody komunikacyjnej są wydatki na najem pojazdu zastępczego, w okresie przedłużającej się naprawy, powstałe na skutek działania podmiotu trzeciego, zewnętrznego wobec sprawcy szkody oraz poszkodowanego? W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że odpowiedzialność za szkodę może powodować nie tylko przyczyna bezpośrednia, lecz także dalsza, dlatego można przyjąć, że normalnym następstwem zdarzenia objętego zakresem ubezpieczyciela OC szkody komunikacyjnej są wydatki na najem pojazdu zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy, które powstały na skutek działania podmiotu trzeciego, zewnętrznego zarówno wobec sprawcy szkody, jak i poszkodowanego. Podkreślił też, że uszczerbek majątkowy, który powstał na skutek wydatków spowodowanych wystąpieniem zdarzenia, może zostać zaliczony do jego zwykłych następstw. Sąd wskazał również na możliwość odmiennej wykładni, zgodnie z którą adekwatny związek przyczynowy nie obejmuje skutku, który pomimo tego, że powstał w związku ze zdarzeniem początkowym, ale nie jest następstwem typowym takiego zdarzenia. Nie ma bowiem podstaw do aż tak rozległego określania odpowiedzialności ubezpieczyciela, zwłaszcza za skutki działań lub zaniechań podmiotów trzecich, zewnętrznych wobec sprawcy szkody oraz poszkodowanego. Ubezpieczyciel sprawcy powinien zwrócić jedynie wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione, takie które pozwoliłyby na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, ale tylko takich, których nie da się usunąć w inny sposób. Sąd zwrócił uwagę, że konieczne jest przy tym zachowanie racjonalnej proporcji między pożytkiem wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Sąd Najwyższy stwierdził, że istnieje obiektywny związek przyczynowy pomiędzy szkodą komunikacyjną a okresem przedłużającej się naprawy. Gdyby nie doszło do kolizji, samochód poszkodowanego nie trafiłby do warsztatu, w którym z uwagi na brak części przebywał przez dłuższy czas. Ten związek przyczynowy należy też uznać za normalny i adekwatny. Jednak pomimo istnienia takiego związku, nie ma podstaw do tego, aby obciążać ubezpieczyciela skutkami zaniedbań poszkodowanego, czy też osób trzecich. W ocenie Sądu Najwyższego decydujące znaczenie będzie miało ustalenie, czy poniesione wydatki można uznać za celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jeśli za przedłużającą się naprawę można przypisać odpowiedzialność cywilną lub karną poszkodowanemu lub osobie trzeciej, wówczas nie ma podstaw do zobowiązywania ubezpieczyciela do ponoszenia odpowiedzialności za ten stan rzeczy. Przedłużająca się naprawa może bowiem wynikać np. z błędu mechanika lub tego, że poszkodowany odda auto do naprawy po upływie długiego okresu od zdarzenia. Jeśli natomiast przyczyna zwłoki w naprawie jest obiektywna, wówczas poszkodowany nie może ponosić odpowiedzialności z tego tytułu. Sąd Najwyższy podkreślił, że likwidacją szkody nie powinna nikogo obciążać ponad miarę, powinien to być rozsądny kompromis między interesem ubezpieczyciela a interesem ochronnym ubezpieczonego. Dlatego konieczne jest dokonanie przez sąd ustaleń, czy brakująca część ma wpływ na bezpieczne użytkowanie, czy też jest to element mający wpływ jedynie na estetykę lub wygodę użytkowania samochodu. Uchwała SN z 15.2.2019 r., III CZP 84/18
Sąd Najwyższy potwierdził, że istnieje związek przyczynowy między szkodą komunikacyjną a przedłużającą się naprawą pojazdu. Stwierdził także, że ubezpieczyciel powinien zwrócić jedynie wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione, zachowując proporcję między pożytkiem wierzyciela a obciążeniem dłużnika.