Nowe zasady nabywania gruntów rolnych

Uchwalona nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz innych ustaw przynosi istotne zmiany w zasadach nabywania gruntów rolnych. Zwiększono maksymalną wielkość działki do nabycia przez osoby niebędące rolnikami, skrócono wymagany okres prowadzenia gospodarstwa na zakupionej ziemi, oraz zmieniono organ wydający zgodę na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem określonego ustawą terminu. Nowe przepisy mają ułatwić dostęp do ziemi i zwiększyć rozwój obszarów wiejskich.

Tematyka: nowe zasady nabywania gruntów rolnych, zmiany w prawie rolno-ustrojowym, rolnictwo, gospodarstwa rolne, nabycie nieruchomości rolnych

Uchwalona 26.4.2019 r. nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw
(druk sejmowy Nr 3298, dalej jako: ZmUstRolU19) zmienia cztery ustawy: ustawę z 11.4.2003 r.
o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1405 ze zm., dalej jako: UstRolU); ustawę z 16.9.1982
r. – Prawo spółdzielcze (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1285 ze zm.); ustawę z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 817 ze zm., dalej jako: GospNierRolU);
ustawę z 10.2.2017 r. o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1154 ze zm.).
Znaczące zmiany w zasadach nabywania gruntów rolnych pojawią się wraz z wejściem w życie ustawy
z 26.4.2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw, przyjętej przez
Senat bez poprawek 9.5.2019 r. – oczekującej aktualnie na podpis Prezydenta (vacatio legis tej ustawy to 14
dni od dnia ogłoszenia).
• Zwiększono wielość działki, którą będzie można nabyć, nie będąc rolnikiem.
• Zmniejszono wymagany okres prowadzenia gospodarstwa rolnego na zakupionej ziemi z 10 lat do 5 lat.
• Dyrektor Generalny KOWR będzie wyrażał zgodę na zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej przed
upływem zakreślonego ustawą okresu.
• Brak wymogu poświadczenia przez wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, że dana osoba prowadzi
gospodarstwo.
Zwiększono wielość działki, którą będzie można nabyć, nie będąc rolnikiem
Ustawa zwiększa wielkość działki, którą będzie mogła nabyć osoba nie będąca rolnikiem. Dotychczas były to działki
nie większe niż 0,3 ha. Po nowelizacji będzie to obszar do 1 ha. Złagodzono więc rygory ustawy z 11.4.2003 r.
o kształtowaniu ustroju rolnego w odniesieniu do nieruchomości rolnych. Zdaniem projektodawcy zmiana ta wychodzi
również naprzeciw postulatom umożliwienia osiedlania się na obszarach wiejskich osób niezwiązanych z rolnictwem,
a zajmujących się świadczeniem szeroko pojętych usług na rzecz lokalnych środowisk, co przyczynia się do rozwoju
obszarów wiejskich w ramach zwartej zabudowy wiejskiej, a zarazem umożliwia rolnikom indywidualnym pozyskanie
środków pieniężnych na rozwój prowadzonych gospodarstw rodzinnych. W tym celu zmieniono art. 2a UstRolU
dodając w ust. 3 pkt 1a. W myśl art. 2a ust. 1 UstRolU nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik
indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepisu tego po nowelizacji nie będzie się stosowało do nabycia
nieruchomości rolnej o powierzchni mniejszej niż 1 ha.
Zmniejszono wymagany okres prowadzenia gospodarstwa rolnego na zakupionej ziemi z 10 lat do 5 lat
Znowelizowana art. 2b ust. 1 UstRolU i nadano mu brzmienie: „Nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany
prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od
dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście”.
Nabywca nieruchomości rolnej, przez okres 5 lat, a nie jak dotychczas 10 lat, zobowiązany będzie więc do
prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość, oraz nie będzie mógł przez ten
okres zbyć oraz oddać w posiadanie nieruchomości rolnej.
Zgodę na zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej przed upływem zakreślonego ustawą
okresu będzie wyrażał Dyrektor Generalny KOWR, a nie sąd
W myśl znowelizowanego art. 2b ust. 3 UstRolU zgodę na oddanie nieruchomości w posiadanie lub jej zbycie,
wydawał będzie Dyrektor Generalny KOWR w drodze decyzji administracyjnej, a nie sąd. Zgoda wydawana
będzie na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej. Warunkiem uzyskania zgody będzie uzasadniony ważny interes
nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym. W uzasadnieniu projektu wskazano, że ma to na celu,
aby wszystkie zgody na nabycie nieruchomości rolnych były wydawane przez jeden organ, co spowoduje
ujednolicenie praktyki w tym zakresie, a także sprawi, iż uzyskanie takiej zgody będzie prostsze i tańsze. Zgodnie
z dodanym do art. 2b ust. 3a UstRolU, organem wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego, w tych sprawach będzie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Natomiast w nowym brzmieniu
ust. 4 art. 2b UstRolU doprecyzowane zostały przypadki, w których nabywca będzie mógł zbyć lub oddać
w posiadanie nieruchomość rolną przed upływem 5 lat od dnia jej nabycia bez uzyskania zgody. Będzie to możliwe
w przypadku nieruchomości:
1) zbywanej lub oddawanej w posiadanie:

a) osobie bliskiej,
b) w wyniku wykonania umowy z następcą, o której mowa w art. 84 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników (t.j.: Dz.u. z 2019 r. poz. 299 ze zm.), jeżeli następca ten w chwili nabycia będzie rolnikiem
indywidualnym,
c) jednostce samorządu terytorialnego, Skarbowi Państwa lub działającemu na jego rzecz Krajowemu Ośrodkowi,
d) państwowej lub samorządowej osobie prawnej, jeżeli nieruchomość rolna jest przeznaczona na cele publiczne
określone w ostatecznej decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego,
e) osobie, której została przyznana pomoc, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z 20.2.2015 r.
o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz.
627 ze zm.),
f) spółce, o której mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. ca UstRolU,
g) spółce kapitałowej lub grupie kapitałowej, o których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. cb UstRolU,
h) na podstawie art. 151 lub art. 231 KC;
2) nabytej w wyniku dziedziczenia oraz działu spadku lub zapisu windykacyjnego;
3) położonej w granicach administracyjnych miasta o powierzchni mniejszej niż 1ha;
4) położonej na obszarze górniczym lub terenie górniczym w rozumieniu ustawy z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne
i górnicze (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 868 ze zm.).
Wójt, burmistrz czy prezydent miasta nie będzie już musiał poświadczać, że dana osoba prowadzi
gospodarstwo
Zgodnie ze znowelizowanym art. 7 ust. 1 UstRolU dowodami potwierdzającymi osobiste prowadzenie gospodarstwa
rolnego będą pisemne oświadczenia prowadzących to gospodarstwo. Zrezygnowano z potrzeby poświadczeń ich
przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Dowodem potwierdzającym spełnienie warunku określonego w art. 5
ust. 1 pkt 1 UstRolU, w zakresie dotyczącym powierzchni użytków rolnych, będzie pisemne oświadczenie
nabywcy albo uprawnionego do pierwokupu. Identycznie będzie z dowodem w zakresie wskazanym w art. 5 ust.
1 pkt 2 UstRolU. Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika
indywidualnego, natomiast z a gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne, w którym łączna
powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha. Proponowane rozwiązanie stanowi uproszczenie dla
rolników. Nie będą już musieli zwracać się do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o poświadczenie, że osobiście
prowadzą gospodarstwo rolne. Ponadto przepisy nie określały dowodów na podstawie, których wójt mógł sprawdzić
czy oświadczenie rolnika jest prawdziwe. Zgodnie z dodanym ust. 5a art. 7 UstRolU osoba, która złoży nieprawdziwe
oświadczenie, podlegać będzie odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia. Składający
oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy
odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu
o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia.

Nowe zasady nabywania gruntów rolnych wprowadzają istotne ułatwienia, m.in. zwiększenie do 1 ha maksymalnej wielkości działki do nabycia, skrócenie okresu prowadzenia gospodarstwa z 10 do 5 lat oraz zmiany w procedurach związanych z zbyciem nieruchomości rolnej. Nowelizacja ma na celu ułatwienie dostępu do ziemi oraz wspieranie rozwoju obszarów wiejskich.