Uprawnienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do wszczynania postępowań wobec dłużników

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wprowadza uprawnienie Prezesa UOKiK do wszczynania postępowań wobec dłużników nadmiernie opóźniających się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Nowe regulacje mają na celu walkę z zatorami płatniczymi i wprowadzenie kar finansowych dla takich podmiotów.

Tematyka: Uprawnienie Prezesa UOKiK, postępowania wobec dłużników, zatory płatnicze, kar finansowych, nadmiernie opóźniające się płatności, analiza prawdopodobieństwa, zawiadomienie, kontrola, kary pieniężne, obniżenie kar, ponowne rozpatrzenie sprawy, sąd administracyjny

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wprowadza uprawnienie Prezesa UOKiK do wszczynania postępowań wobec dłużników nadmiernie opóźniających się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Nowe regulacje mają na celu walkę z zatorami płatniczymi i wprowadzenie kar finansowych dla takich podmiotów.

Ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (druk Sejmowy Nr
3475) zmienia tytuł ustawy z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (t.j.: Dz.U. z 2019 r.
poz. 118 ze zm.; dalej jako: TransHandlZapU) na „o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom
w transakcjach handlowych”. Zgodnie z art. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom
w transakcjach handlowych „ustawa określa szczególne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika
w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, skutki niewykonania takich obowiązków oraz
postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.” Ustawa
wejdzie w życie z dniem 1.1.2020 r., z wyjątkiem zmian w ustawie z 22.6.2016 r. o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 1020 ze zm.), które wejdą w życie
31.12.2020 r.
Uprawnienie Prezesa UOKiK do wszczynania postępowań wobec dłużników
Z uwagi na nieskuteczność rozwiązań w walce z zatorami płatniczymi celowe staje się wprowadzenie kar
finansowych dla podmiotów, które nadmiernie opóźniają się w spełnieniu swoich świadczeń pieniężnych
wobec kontrahentów.
Kara pieniężna będzie nakładana przez Prezesa UOKiK na podmioty określone w art. 2 TransHandlZapU,
z wyłączeniem jednak podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1–3a ustawy z 29.1.2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1986 ze zm.; dalej jako: ZamPublU), w przypadku których suma wartości
świadczeń pieniężnych (wynagrodzenia za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej)
niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez te podmioty w okresie 3 kolejnych miesięcy wynosi co najmniej 2
000 000 zł. Oznacza to, że postępowanie UOKiK nie obejmie m.in. urzędów, uczelni, instytutów badawczych. Jak
wskazuje się w uzasadnieniu wyłączenie tych podmiotów wynika z objęcia ich reżimem ustawy z 17.12.2004 r.
o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1440 ze zm.), która
sankcjonuje m.in. nieterminowe regulowanie zobowiązań.
Ustawa przewiduje, że p ostępowania będą wszczynane z urzędu i będą musiały zakończyć się w ciągu 5
miesięcy (art. 13r TransHandlZapU). Przesłanką do wszczęcia postępowania będzie przeprowadzona przez Prezesa
UOKiK analiza prawdopodobieństwa nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych,
obejmująca identyfikację obszarów, w których ryzyko powstawania takich opóźnień jest największe, oraz
uwzględniająca szacowaną wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany
podmiot i liczbę wierzycieli, którzy takich świadczeń od tego podmiotu nie otrzymali lub otrzymali je po terminie (art.
13c TransHandlZapU). Prezes UOKiK umorzy postępowanie postanowieniem, w przypadku gdy nie stwierdzi
nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez stronę postępowania (art. 13u
TransHandlZapU).
Ustawa przewiduje i nstytucję zawiadomienia dotyczącego podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania
się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych (art. 13d ust.1). Uprawnienie do jego złożenia przysługuje każdemu. Do
zawiadomienia dołącza się wszelkie dokumenty, które mogą stanowić dowód wystąpienia nadmiernego opóźniania
się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Prezes przekazuje zgłaszającemu informację o sposobie rozpatrzenia
zawiadomienia wraz z uzasadnieniem.
W celu ustalenia przesłanek niezbędnych do wymierzenia kary Prezes UOKiK ma prawo żądania przekazania
informacji i dokumentów, również od tych podmiotów, które nie są stronami transakcji (art. 13f TransHandlZapU).
W toku postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej lub postępowania wyjaśniającego, u przedsiębiorcy może
być przeprowadzona kontrola przez upoważnionego pracownika UOKiK lub Inspekcji Handlowej (art. 13i
TransHandlZapU). Prezes Urzędu może upoważnić do udziału w kontroli osoby posiadające wiadomości specjalne,
jeżeli do przeprowadzenia kontroli są niezbędne tego rodzaju wiadomości (art. 13i ust. 2 TransHandlZapU). Do
przebiegu kontroli będą miały zastosowanie przepisy ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
(t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 369 ze zm.) - art. 105a ust. 3–5. Do kontroli przeprowadzanej na podstawie art. 13i ust. 1
TransHandlZapU stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 6.3.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j.: Dz.U. z 2019 r.
poz. 1292 ze zm.; dalej jako: PrPrzed), z wyłączeniem przepisów art. 54 i art. 55 PrPrzed (art. 13p TransHandlZapU).
W przypadku, gdyby przedsiębiorca nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK bądź udzielił
nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji albo gdyby uniemożliwiał lub utrudniał rozpoczęcie
lub przeprowadzenie kontroli, Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć na podmioty wymienione w art. 2



TransHandlZapU (po zmianie tytułu – ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach
handlowych), także w przypadku gdy nie są stronami transakcji handlowej administracyjną karę pieniężną
w wysokości do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, ale nie więcej niż równowartość 50
000 000 euro lub nie więcej niż równowartość 50 000 000 euro, jeżeli nie będzie możliwe ustalenie wysokości
przychodu danego podmiotu (art. 13t TransHandlZapU).
Kara będzie nakładana przez Prezesa UOKiK w wysokości równej sumie kar jednostkowych za każde niespełnione
oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem,
z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed
dniem wszczęcia postępowania. Tak obliczana kara będzie zależna od okresu opóźnienia. Ustawodawca wprowadza
również rozwiązanie prawne, które przewiduje obniżenie kar w przypadku gdy dłużnik jeszcze przed wszczęciem
postępowania spełnił wszystkie świadczenia pieniężne, za które obliczono jednostkowe kary, wraz z odsetkami
ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych lub spełnił je nie później niż w terminie 14 dni od dnia
wszczęcia postępowania. Wyższe obniżenie kary będzie mógł uzyskać dłużnik, który poza spełnieniem
wymienionych wyżej warunków, dodatkowo w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji uiści nałożoną karę
w całości i zrzeknie się wobec organu prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 13v
TransHandlZapU). Natomiast jeśli Prezes UOKiK stwierdzi, że ukarany już wcześniej przedsiębiorca ponownie
dopuszcza się nadmiernych opóźnień – kolejna nałożona kara może być podwyższona o 50 proc (art. 13v ust. 5
TransHandlZapU). Ukarany przedsiębiorca będzie mógł zwrócić się o ponowne rozpatrzenie sprawy przez UOKiK.
Następnie będzie miał możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego (art. 13v ust. 9
TransHandlZapU).Prezes UOKiK może odstąpić od wymierzenia kary (art.13 v ust. 6-8 TransHandlZapU).
Zgodnie z art. 13w TransHandlZapU Prezes UOKiK publikuje na stronie internetowej Urzędu treść postanowienia
o wszczęciu postępowania oraz decyzji, z wyłączeniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa oraz
innych informacji podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów. Publikacja treści decyzji jest opatrzona
informacją, czy decyzja jest prawomocna.







Ustawa przewiduje, że postępowania będą wszczynane z urzędu i będą musiały zakończyć się w ciągu 5 miesięcy. Prezes UOKiK ma prawo żądać przekazania informacji i dokumentów od podmiotów, również tych niebędących stronami transakcji. Kara pieniężna może być nałożona na podmioty niespełniające świadczeń pieniężnych po terminie w wysokości do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.