Zwrot kosztów ekspertyzy w sprawach OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie zwrotu kosztów ekspertyzy w przypadku OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, rozstrzygając istniejące rozbieżności w orzecznictwie. Decyzja ta dotyczy możliwości kompensacji kosztów ekspertyzy zarówno poszkodowanym, jak i cesjonariuszom.
Tematyka: Sąd Najwyższy, uchwała, zwrot kosztów, ekspertyza, OC, posiadacze pojazdów mechanicznych, odszkodowanie, odpowiedzialność cywilna, Rzecznik Finansowy, roszczenia, kompensacja, rozbieżności, interpretacja prawa, ekspert, szkoda majątkowa
Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie zwrotu kosztów ekspertyzy w przypadku OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, rozstrzygając istniejące rozbieżności w orzecznictwie. Decyzja ta dotyczy możliwości kompensacji kosztów ekspertyzy zarówno poszkodowanym, jak i cesjonariuszom.
Sąd Najwyższy 2.9.2019 r. podjął uchwałę (III CZP 99/18) w sprawie, w której zajął stanowisko, że „poszkodowanemu oraz cesjonariuszowi roszczeń odszkodowawczych z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot kosztów tzw. prywatnej opinii (ekspertyzy) rzeczoznawcy, jeżeli jej sporządzenie było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania”. Orzeczenie jest wynikiem skierowanego do Sądu Najwyższego wniosku Rzecznika Finansowego o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądów rozbieżności co do wykładni prawa w odniesieniu do zagadnienia związanego z pokrywaniem wydatków poniesionych przez poszkodowanych lub cesjonariuszy na sporządzenie prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy w toku postępowania likwidacyjnego (przedsądowego). Wykładnia prawa miała zawierać odpowiedzi na pytania: I. Czy w świetle art. 34 ust. 1 w zw. z art. 36 ustawy z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 473 ze zm.) oraz art. 361 § 1 i § 2 KC, koszt prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy poniesiony przez poszkodowanego w celu ustalenia wysokości szkody bądź odpowiedzialności ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego (przedsądowego) podlega kompensacie w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych? II. Czy analogicznej kompensacie w powyższym zakresie podlega również koszt prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy poniesiony przez cesjonariusza, który nabył od poszkodowanego wierzytelność odszkodowawczą? Uchwała SN stanowi odpowiedź na teoretyczne pytanie Rzecznika Finansowego, który w uzasadnieniu swojego wniosku wskazał, że w ramach dokonanej analizy orzecznictwa sądów powszechnych w sprawach odszkodowawczych z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów zaobserwował niejednoznaczność i rozbieżności interpretacyjne w zakresie zasądzania wydatków poniesionych przez poszkodowanych lub cesjonariuszy (przedsiębiorców zajmujących się zawodowo pozyskiwaniem roszczeń odszkodowawczych od poszkodowanych) na sporządzenie prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy w toku postępowania likwidacyjnego (przedsądowego). Rzecznik w swoim wystąpienia wskazał na orzeczenie wyrażające pogląd pozytywny (m.in. SN z 18.5.2004 r., III CZP 24/04), jak i negatywny. Z perspektywy Rzecznika Finansowego na szczególną ochronę systemową zasługują poszkodowane osoby fizyczne, które w toku postępowania likwidacyjnego mają do czynienia z profesjonalnym podmiotem o korporacyjnej strukturze. Z drugiej strony nie posiadają one środków i wiedzy umożliwiającej skuteczną weryfikację wysokości kosztorysu. Chcąc odwołać się od stanowiska ubezpieczyciela w sposób jak najbardziej skuteczny, stoją oni przez koniecznością skorzystania z wiedzy eksperckiej rzeczoznawcy. Naturalną konsekwencją takiego stanu rzeczy jest poniesienie wydatku na usługę polegającą na sporządzeniu profesjonalnego kosztorysu. Rzecznik podkreślił, że rola rzeczoznawców na etapie postępowania likwidacyjnego jest niezwykle istotna i pomocna w dochodzeniu prawa przez poszkodowanych jak i cesjonariuszy tego typu roszczeń. W ocenie Rzecznika uchwała siódemkowa Sądu Najwyższego z 13.3.2012 r. (III CZP 75/11), wydana na wniosek Rzecznika Ubezpieczonych nie rozstrzyga w sposób pełen opisanej w treści wniosku problematyki, choćby w zakresie uprawnień cesjonariuszy. Rozbieżności w orzecznictwie nadal są bowiem obecne. Tezę uchwały Sądu Najwyższego z 2.9.2019 r., (III CZP 99/18) należy uznać za jak najbardziej słuszną. Stanowisko to w sposób jednoznaczny – i korzystny dla ubezpieczonych – wskazuje na to, że ekspertyza jako dokument zawierający fachową informację o sprawie dla ubezpieczonego niezgadzającego się ze stanowiskiem ubezpieczyciela może być dokumentem potrzebnym do efektywnego dochodzenia roszczenia i w związku z tym koszty jej sporządzenia mogą wchodzić w skład szkody majątkowej. Uchwała potwierdza także stanowiska wyrażone w innych, wcześniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego dotyczących zakresu szkody pozostającej w adekwatnym związku przyczyno-skutkowym ze zdarzeniem komunikacyjnym. Oczywiście przedmiotem analizy w każdej konkretnej sprawie będzie to, czy sporządzenie ekspertyzy było niezbędne. Kwestie te najpewniej zostaną wyjaśnione w pisemnym uzasadnieniu uchwały, które nie zostało jeszcze opublikowane. Uchwała SN (7) z 2.9.2019 r., III CZP 99/18
Uchwała Sądu Najwyższego potwierdza, że koszty sporządzenia ekspertyzy rzeczoznawcy mogą być wliczone w szkodę majątkową poszkodowanego, gdy jest on niezgadzający się ze stanowiskiem ubezpieczyciela. Stanowisko to ma istotne znaczenie dla skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.