Sądowa kontrola uchwał zebrań grup członkowskich spółdzielni

Sąd Najwyższy uznał, że uchwały zebrań grup członkowskich spółdzielni mogą być zaskarżane do sądu na podstawie art. 42 ustawy z 16.9.1982 r. - Prawo spółdzielcze. Sprawa dotyczyła odwołania i wyboru nowych przedstawicieli na zebraniach grup członkowskich Spółdzielni A. oraz kwestii prawidłowego procedowania podczas tych zebran. Wyrok Sądu Najwyższego wskazał, że członkowie spółdzielni mają prawo do bezpośredniego zaskarżenia uchwał organów bez konieczności wyczerpywania procedury wewnątrzspółdzielczej.

Tematyka: Sąd Najwyższy, uchwały zebrań grup członkowskich, spółdzielnia, odwołanie, wybór przedstawicieli, postępowanie sądowe, art. 42 PrSpółdz, prawo do sądu, procedura wewnątrzspółdzielcza, naruszenie procedur, III CSK 230/17

Sąd Najwyższy uznał, że uchwały zebrań grup członkowskich spółdzielni mogą być zaskarżane do sądu na
podstawie art. 42 ustawy z 16.9.1982 r. - Prawo spółdzielcze (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1285; dalej jako:
PrSpółdz) z pominięciem określonego w statucie trybu wewnętrzspółdzielczego – odwołania do zebrania
przedstawicieli.
W Spółdzielni A. walne zgromadzenie zostało zastąpione przez zebranie przedstawicieli. Po jednym z zebrań grup
członkowskich, na którym odwołano dotychczasowych i wybrano nowych przedstawicieli na walne zebranie, kilku
członków Spółdzielni A. zaskarżyło podjęte uchwały domagając się ustalenia ich nieważności. Twierdzili oni, że nie
przedstawiono im pełnego porządku obrad poszczególnych grup, co jest niedopuszczalne szczególnie w kontekście
znaczenia uchwał, które zostały podjęte. Zgodnie z art. 35 § 1 ust. 4 PrSpółdz, w spółdzielniach, w których walne
zgromadzenie zostaje zastąpione przez zebranie przedstawicieli, z zastrzeżeniem art. 83 ustawy z 15.12.2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 845), organami tych spółdzielni są także zebrania grup
członkowskich. Do uprawnień zebrań grup członkowskich należy na podstawie art. 59 PrSpółdz m.in.: wybieranie
i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli. Regulacja ta gwarantuje członkom pośredni udział
w kierowaniu spółdzielnią przez wyrażanie podczas zebrania grupy członkowskiej własnej oceny działalności organu
wykonawczego, formułowania wniosków oraz wybierania przedstawicieli (I CSK 375/06).
W toku postępowania pozwana twierdziła, że zaskarżenie spornych uchwał do sądu jest niedopuszczalne, bowiem
statut określa tryb eliminowania z obrotu wadliwych uchwał dopuszczając odwołanie do zebrania przedstawicieli.
W ocenie Spółdzielni A. roszczenie określone w art. 42 § 2 PrSpółdz dotyczące uchwał walnych zgromadzeń, nie
mogą być stosowane do uchwał zebrania grup członkowskich, które są organami niższego rzędu.
Sądy I i II instancji, a następnie Sąd Najwyższy uznały, że wszelkie czynności organów spółdzielni mogą być
zaskarżane bezpośrednio do sądu, bez zachowywania trybu postępowania określonego w regulacji
wewnętrznej danej spółdzielni. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego wskazano, że zakaz ograniczania
prawa do sądu członkom spółdzielni, którzy mają interes prawny w żądaniu uchylenia lub unieważnienia
uchwał, które go dotyczą wynika wprost z art. 32 § 3 PrSpółdz. Na mocy tej regulacji, postanowienia statutu
o postępowaniu wewnątrzspółdzielczym nie mogą ograniczać dochodzenia przez członków ich praw na
drodze sądowej. W wypadku zaskarżenia przez członka uchwały w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym
i sądowym, postępowanie wewnątrzspółdzielcze ulega umorzeniu. Skorzystanie wcześniej z postępowania
wewnątrzspółdzielczego zależy jedynie od woli członka spółdzielni. Przepis art. 32 § 3 PrSpółdz nie dopuszcza więc
wprowadzenia w statucie spółdzielni postanowienia uzależniającego wystąpienie na drogę sądową od wyczerpania
postępowania wewnątrzspółdzielczego oraz rozstrzyga kolizję między jednocześnie toczącym się postępowaniem
wewnątrzspółdzielczym i sądowym (zob. wyrok SN z 18.3.2010 r., V CSK 260/09, www.sn.pl).
Sąd Najwyższy stwierdził też, że wymogi określone w art. 41 PrSpółdz dotyczące m.in. zasad podejmowania
uchwał przez walne zgromadzenie, w tym wymogu, że może ono podejmować uchwały jedynie w sprawach
objętych porządkiem obrad podanych do wiadomości członków w terminach i w sposób określonych
w statucie, mają zastosowanie również do uchwał podejmowanych przez zebrania grup członkowskich. Jest
to organ kolegialny i przedstawicielski, zatem wszyscy jego członkowie muszą zostać prawidłowo
powiadomieni o porządku obrad. Jeśli dojdzie do naruszenia zasad procedowania, podjęte przez zebranie
grup przedstawicieli uchwały mogą być nieważne, w konsekwencji uchwały takie mogą zostać zaskarżone na
podstawie art. 42 PrSpółdz.
Wyrok SN z 25.9.2019 r. III CSK 230/17

Sąd Najwyższy stwierdził, że członkowie spółdzielni mają prawo do zaskarżenia uchwał bez zachowywania trybu postępowania wewnętrznego spółdzielni. Decyzja ta potwierdza, że członkowie mają prawo dochodzić swoich praw na drodze sądowej bez zbędnego ograniczania przez regulacje wewnętrzne spółdzielni.