Podmiot leczniczy w transakcjach handlowych

Nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadza zmiany dotyczące publicznych podmiotów leczniczych, utrzymując odsetki ustawowe na dotychczasowym poziomie. Argumentuje się koniecznością zachowania równowagi finansowej podmiotów leczniczych dla dobra pacjentów. Dyrektywa UE uwzględnia specyfikę świadczeń zdrowotnych, pozwalając na wydłużone terminy zapłaty dla podmiotów leczniczych.

Tematyka: podmiot leczniczy, transakcje handlowe, terminy zapłaty, odsetki za opóźnienie, publiczne podmioty, finanse, dyrektywa UE, równowaga finansowa, harmonogram spełnienia świadczenia

Nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadza zmiany dotyczące publicznych podmiotów leczniczych, utrzymując odsetki ustawowe na dotychczasowym poziomie. Argumentuje się koniecznością zachowania równowagi finansowej podmiotów leczniczych dla dobra pacjentów. Dyrektywa UE uwzględnia specyfikę świadczeń zdrowotnych, pozwalając na wydłużone terminy zapłaty dla podmiotów leczniczych.

1.1.2020 r. wejdą w życie przepisy nowelizujące ustawę z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 118 ze zm.; dalej jako: TransHandlZapU). Po zmianie nazwy tej ustawy:
ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zmiany wynikają z ustawy
z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649;
dalej jako: OgrZatorPłU). Ustawa ta utrzymuje szczególną pozycję publicznych podmiotów leczniczych
występujących w roli dłużników.
Uzasadnienie wprowadzonych zmian
Z uzasadnienia do ustawy z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych
dotyczącego zapisów odnoszących się do publicznych podmiotów leczniczych wynika, że dla takich podmiotów
przewidziano pozostawić odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych na obecnie obowiązującym
poziomie. Wynika to ze specyfiki finansowania podmiotów leczniczych oraz niezrównoważenia ponoszonych przez
nie kosztów osiągniętymi przychodami. Służba zdrowia jest sektorem szczególnie wrażliwym społecznie.
Podwyższenie odsetek za opóźnienie również dla podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi
mogłoby niekorzystnie wpłynąć na ich sytuację finansową i w konsekwencji skutkować zmniejszeniem limitów
wykonywanych badań. Skutki takiego rozwiązania dotknęłyby pacjentów. Wskazano także, że w dyrektywie
Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach
handlowych dostrzeżono szczególny charakter podmiotów leczniczych. Dyrektywa dopuszcza dłuższe terminy
zapłaty dla podmiotów leczniczych, podkreśla szczególny charakter świadczeń zdrowotnych i potrzebę zapewnienia
równowagi pomiędzy potrzebami indywidualnego pacjenta a dostępnymi zasobami finansowymi.
Publiczny podmiot leczniczy
Nie ulega wątpliwości, że przepisy ustawy z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych mają
zastosowanie także do publicznych podmiotów leczniczych. Ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu
ograniczenia zatorów płatniczych potwierdza potrzebę utrzymania szczególnej sytuacji takich podmiotów
występujących w roli dłużnika, uwzględniając specyfikę ich działalności.
Do przepisu art. 4 TransHandlZapU został dodany punkt 3 zawierający definicję podmiotu leczniczego, zgodnie
z którą jest to podmiot, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2-4 DziałLeczU. Na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu
nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych pojęcie „podmiotu leczniczego” odnosi się jedynie do
podmiotów leczniczych publicznych, a więc przede wszystkim do samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej, ale także do jednostek budżetowych, w tym państwowych jednostek budżetowych tworzonych
i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra
Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadających w strukturze organizacyjnej
ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej
opieki zdrowotnej lub położną podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z 27.10.2017 r.
o podstawowej opiece zdrowotnej (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 357 ze zm.) oraz do instytutów badawczych.
Regulacje dotyczące podmiotów publicznych w zakresie reguł spełniania świadczenia w ramach transakcji
handlowych nie dotyczą zatem podmiotów leczniczych-przedsiębiorców, występujących w roli dłużnika. Zmiana
w powyższym zakresie jest jedynie zmianą redakcyjną, polegającą jedynie na wprowadzeniu definicji. Do tej pory
ustawa z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych po prostu odwoływała się w poszczególnych
przepisach do właściwych zapisów DziałLeczU.
Zmiany
Z nowego brzemienia art. 4 pkt 3 lit. a TransHandlZapU wynika, że odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach
handlowych w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący
podmiotem leczniczym to odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku
Polskiego i ośmiu punktów procentowych. W odniesieniu do innych podmiotów, do których zastosowanie ma
ustawa, wysokość odsetek opiera się o dziesięć punktów procentowych. Ustawodawca zróżnicował zatem poziom
odsetek.
Tak jak do dotychczas, w odniesieniu do publicznych podmiotów leczniczych stosuje się wydłużone do 60 dni
(zamiast 30 dni) terminy zapłaty. Zgodnie z przepisem art. 5 TransHandlZapU jeżeli strony transakcji handlowej,
z wyłączeniem podmiotu publicznego, przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może


żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia
dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie
dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Z przepisu art. 8 ust. 2 TransHandlZapU wynika, że termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60
dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub
wykonanie usługi – w przypadku gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Nową regulacją jest dodanie do przepisu art. 8 ust. 2 zd. 2 TransHandlZapU, zgodnie z którym w przypadku gdy
strony ustalą harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, termin ten stosuje się do zapłaty
każdej części świadczenia pieniężnego. Reguła ta dotyczy wszystkich podmiotów.
Zgodnie z dodanym do art. 8 ust. 4a TransHandlZapU, jeżeli w transakcji handlowej, w której dłużnikiem jest podmiot
publiczny będący podmiotem leczniczym, ustalony w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 60 dni, liczonych od dnia
doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, wierzycielowi,
który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni przysługują odsetki, o których mowa w ust. 1.
Zgodnie natomiast z nowym brzmieniem art. 13 TransHandlZapU, w ust. 2 pkt 4 wskazano, że zamiast postanowień
umowy ustalających termin zapłaty z naruszeniem art. 8 ust. 2 gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący
podmiotem leczniczym, stosuje się termin zapłaty 60 dni – liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub
rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, albo liczonych zgodnie z art. 7 ust. 4 albo art. 8
ust. 5 lub art. 9 ust. 2 TransHandlZapU.







Nowe przepisy regulujące terminy zapłaty w transakcjach handlowych dla podmiotów leczniczych publicznych wprowadzają różnice w wysokości odsetek od opóźnień w płatnościach. Termin zapłaty dla podmiotów publicznych leczniczych nie może przekroczyć 60 dni, a w przypadku harmonogramu spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, termin ten stosuje się do każdej części świadczenia.