Współuczestnictwo materialne w procesie cywilnym

Publikacja "Współuczestnictwo materialne w procesie cywilnym" omawia sprawę dotyczącą udzielenia pożyczki przez jedną osobę w przekonaniu, że działa ona w imieniu innej. Sąd musiał rozstrzygnąć kwestie dotyczące pełnomocnictwa, podpisów na wekslu oraz odpowiedzialności z art. 8 i 32 Prawa Wekslowego.

Tematyka: współuczestnictwo materialne, proces cywilny, pożyczka, weksel, pełnomocnictwo, odpowiedzialność, Sąd Najwyższy, postępowanie zwykłe

Jeśli powództwo jest oparte na tych samych podstawach wobec różnych pozwanych, możliwe jest
prowadzenie jednego postępowania wobec obu pozwanych na zasadach ogólnych – wskazał Sąd Najwyższy.
Stan faktyczny
J.W. namówiony przez K.M. podającego się za pełnomocnika M.W., udzielił pożyczki w wysokości 82 tys. zł.
z odsetkami w wysokości 20 % w stosunku rocznym, działając w przekonaniu, że udziela jej M.W. K.M. twierdząc, że
jest również pracownikiem M.W. wystawił weksel, wskazując w jego treści M.W. - jako wystawcę; sam podpisał się na
wekslu, jako pełnomocnik wystawcy i awalista oraz na jego odwrotnej stronie jako pełnomocnik. K.M. był
w posiadaniu dokumentu, z którego wynikało, że M.W. upoważniał go do zaciągania w swoim imieniu zobowiązań
wekslowych. Dokument ten został wystawiony, gdy M.W. przebywał w szpitalu i sposób naniesienia podpisu
mocodawcy może sugerować, że został on podrobiony lub złożony przez osobę pozostającą pod działaniem
substancji psychoaktywnych. Śledztwo w sprawie podrobienia tego dokumentu zostało umorzone z braku
dostatecznych danych uzasadniających popełnienie czynu zabronionego.
J.W. wniósł o zasądzenia solidarnie od pozwanych M.W. i K.M. 82 tys. zł wraz z odsetkami umownymi. Sąd wydał
nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, przeciwko M.W. Przewodniczący stwierdził brak podstaw do wydania
nakazu zapłaty przeciwko K.M. i na podstawie art. 201 KPC, skierował sprawę do trybu zwykłego. Sąd I instancji
uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo wobec M.W. oraz zasądził od K.M. na rzecz J.W. żądaną kwotę wraz
z odsetkami umownymi. Sąd Okręgowy wskazał, że sprawa musiała być rozpoznawana „dwutorowo” z uwagi na fakt,
że w postępowaniu przeciwko pozwanemu M.W. wydano nakaz zapłaty i poza rygorami wynikającymi z prawa
wekslowego, obowiązywały go rygory dotyczące zarzutów od nakazu zapłaty; natomiast w stosunku do pozwanego
K.M. obowiązywały jedynie rygory wynikające z prawa wekslowego z pominięciem rygorów postępowania
nakazowego.
Stanowiska sądów
Sąd I instancji stwierdził, że dowód z pełnomocnictwa nie może stanowić potwierdzenia wyjaśnień K.M.
twierdzącego, iż owo pełnomocnictwo pochodziło od M.W., a on sam wypełniając weksel, działał jako jego
pełnomocnik do zaciągania zobowiązań wekslowych. Wątpliwości budzi sam fakt złożenia podpisu na
pełnomocnictwie przez M.W., nawet jeśli to uczynił, to było to w czasie kiedy był chory, podczas samowolnego
opuszczenia zamkniętego oddziału szpitalnego co czyni wysoce prawdopodobnym, że stan jego zdrowi nie pozwalał
na dokonywanie skomplikowanych czynności prawnych z pełnym rozeznaniem. W rezultacie Sąd uznał za
nieudowodniony fakt zaciągnięcia zobowiązania wekslowego wobec powoda przez M.W., rzekomo w imieniu którego
działał K.M. Sąd stwierdził, że na wypełnionym przez K.M. wekslu podpisał się on zarówno w charakterze
pełnomocnika, jak również jako poręczyciel wekslowy-awalista.W konsekwencji Sąd stwierdził, że w sprawie istnieją
dwie podstawy odpowiedzialności K.M. z weksla; odpowiada on zarówno jako rzekomy pełnomocnik na podstawie
art. 8 ustawy z 28.4.1936 r. - Prawo wekslowe (t.j.: Dz.U. z 2016 r. poz. 160; dalej jako: PrWeksl) oraz awalista - art.
32 PrWeksl.
Sąd II instancji oddalił apelacje J.W. i K.M. W uzasadnieniu stwierdzono, że nie ma podstaw faktycznych, które
prowadziłyby do wniosku, że wystawcą weksla był M.W., dlatego należało zastosować art. 8 PrWeksl. Zgodnie z tą
regulacją, ten kto podpisał weksel jako przedstawiciel innej osoby, nie będąc umocowanym do działania w jej imieniu,
odpowiada sam wekslowo. Odpowiada on przy tym tak jak osoba, w imieniu której się podpisał. Dla
odpowiedzialności rzekomego przedstawiciela nie ma znaczenia, czy podpisując się na wekslu wiedział o braku
swojego umocowania do działania w imieniu innej osoby, czy też nie. Natomiast rzekomy przedstawiciel nie
odpowiada wekslowo wobec osoby, która w chwili przyjęcia weksla wiedziała o braku umocowania osoby na nim
podpisanej (zob. wyrok SN z 4.12.1998 r., III CKN 60/98, OSN Nr 7-8/1999, poz. 126). Sąd stwierdził, że K.M.
odpowiadałby również jako pożyczkobiorca, bowiem z okoliczności sprawy wynika, że to K.M. wziął pożyczkę dla
siebie. Sąd stwierdził natomiast, że wbrew stanowisku Sądu I instancji K.M. nie odpowiada jako awalista z art. 32
PrWeksl.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Sądowi II instancji do ponownego
rozpatrzenia. Jak stwierdzono, należy jednoznacznie ustalić rolę i zakresu odpowiedzialności K.M. jako
pełnomocnika i poręczyciela wekslowego. Sąd Najwyższy wskazał również, że postępowanie wobec dwóch
pozwanych M.W. i K.M. toczyło się w różnych postępowaniach - nakazowym i zwykłym. Tymczasem
postępowania te mogły toczyć się łącznie w postępowaniu zwykłym.
Wyrok SN z 16.10.2019 r., II CSK 155/19

Sąd Najwyższy uchylił orzeczenie i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. Konieczne jest jednoznaczne ustalenie roli i odpowiedzialności K.M. jako pełnomocnika i poręczyciela wekslowego. Sprawa musi być rozpatrzona łącznie w postępowaniu zwykłym.