Umowa o denominowany kredyt frankowy
Sąd Najwyższy uznał, że w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, można wyeliminować z umowy klauzulę denominacyjną, spełniającą przesłanki do uznania jej za nieobowiązującą. Sprawa dotyczy umowy kredytu bankowego udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Umowa zawarta przez Bank „A.” S.A. i P.Ł. w 2004 r. na kwotę 25 tys. franków szwajcarskich była przedmiotem dyskusji. Sąd stwierdził, że klauzula waloryzacyjna spełnia jedynie rolę mechanizmu przeliczeniowego świadczeń pieniężnych stron.
Tematyka: umowa kredytu, denominowany kredyt frankowy, Sąd Najwyższy, klauzule umowne, klauzula waloryzacyjna, Bank „A.” S.A., P.Ł., kwota kredytu, złote polskie, frank szwajcarski, LIBOR
Sąd Najwyższy uznał, że w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, można wyeliminować z umowy klauzulę denominacyjną, spełniającą przesłanki do uznania jej za nieobowiązującą. Sprawa dotyczy umowy kredytu bankowego udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Umowa zawarta przez Bank „A.” S.A. i P.Ł. w 2004 r. na kwotę 25 tys. franków szwajcarskich była przedmiotem dyskusji. Sąd stwierdził, że klauzula waloryzacyjna spełnia jedynie rolę mechanizmu przeliczeniowego świadczeń pieniężnych stron.
Sąd Najwyższy uznał, że w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, w której treści znajduje się klauzula dotycząca sposobu tej denominacji, można wyeliminować z umowy klauzulę denominacyjna, spełniającą przesłanki do uznana jej za nieobowiązującą wobec pozwanego na podstawie art. 3851 KC, z pozostawieniem w mocy pozostałej części umowy, jako ważnej umowy kredytu bankowego udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Stan faktyczny W 2004 r. Bank „A.” S.A. w zawarł z P.Ł., umowę kredytu hipotecznego na 25 tys. franków szwajcarskich, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego od dewelopera. Spłata zadłużenia miała być dokonywana przez obciążanie rachunku kredytobiorcy, z którego bank pobierał środki na spłatę kolejnych rat. W załączniku nr 7 do umowy zastrzeżono, że wszelkie świadczenia pieniężne wynikające z umowy są spełniane w złotych polskich, zarówno wypłata kwoty kredytu, jak i raty miały podlegać przeliczeniu na polską walutę po kursie odpowiednio: kupna lub sprzedaży zgodnie z tabelą kursu walut Banku „A.” S.A. w dniu wypłaty kredytu i na koniec dnia spłaty. Gdy w 2008 r. P.Ł. przestał spłacać zadłużenie, wierzyciel wypowiedział umowę i zwrócił się o wydanie nakazu zapłaty. Żądanie uwzględniono, jednak na skutek sprzeciwu Sąd I instancji uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo. Za kluczową dla sprawy uznano nieważność umowy jako sprzecznej z art. 58 § 1 i art. 3531 KC oraz z art. 69 ust. 1 ustawy z 29.8.1997 r. - Prawo bankowe (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2357; dalej jako: PrBank). Do essentialia negotii umowy kredytu bankowego należy m.in.: określenie kwoty i waluty kredytu. Sąd stwierdził, że kwota kredytu nie została ustalona, skoro wartość kredytu została wyrażona we franku szwajcarskim, natomiast wypłata kredytu i wysokość raty odnosiły się do złotych polskich. W ocenie Sądu, postanowienia załącznika Nr 7 są klauzulami niedozwolonymi zgodnie z art. 3851 § 1 KC. Sąd II instancji oddalił apelację powoda, uznając za prawidłowe ustalenia Sądu I instancji co do stanu faktycznego i oceny umowy wiążącej strony przez pryzmat wymogów jakie powinna spełniać umowa kredytu bankowego. Odnosząc się do postanowień załącznika Nr 7, Sąd podkreślił, że uzależnienie kwoty do wypłaty i zwrotu kwoty kredytu od zachowań i decyzji tylko jednej ze stron umowy, silniejszej względem konsumenta, oznacza, że nie było obiektywnego mechanizmu, który pozwoliłby ustalić świadczenie kredytobiorcy w sposób niezależny od decyzji banku. Z uzasadnienia SN Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi II instancji do ponownego rozpoznania. Jak stwierdzono, umowa kredytu hipotecznego zawarta między stronami była umową opiewającą na walutę polską z zamieszczoną w niej klauzulą waloryzacyjną. Umowa, w ogóle nie przewidywała możliwości oddania do dyspozycji kredytobiorcy kwoty kredytu wskazanej w umowie we frankach szwajcarskich ani też możliwości zwrotu kredytu w tej walucie. Jednak wbrew twierdzeniom Sądów niższych instancji, kwotę kredytu można określić jako kwotę, która została oddana w złotych do dyspozycji P.Ł. w celu uiszczenia należności deweloperowi. W rezultacie Sąd Najwyższy uznał, że nie jest zasadne uznanie z powodu nieokreślenia kwoty kredytu za nieważną całej umowy kredytowej, zwłaszcza, że w zależności od m.in. stopnia spłacenia kredytu przez kredytobiorcę, mogłoby to się okazać dla niego niekorzystne. Sąd Najwyższy wskazał, że w klauzulach umownych zawartych w załączniku Nr 7 Bank „A.” S.A. przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem franka, które nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Podkreślając, że przepisy dotyczące nieuczciwych postanowień umownych stanowią implementację do krajowego systemu prawnego dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5.4.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L z 1993 r. Nr 95), Sąd Najwyższy wskazał, że w kwestii ich szczegółowej wykładni należy odwołać się do orzecznictwa TSUE (zob. wyrok SN z 14.7.2017 r., II CSK 803/16), w szczególności do wyroku z 3.10.2019 r., C-260/18, gdzie w razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, w której treści znajduje się niedozwolona klauzula konsumencka dotycząca sposobu tej denominacji, wskazano na dwie możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to ustalenie, czy po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej, zgodnie z przepisami krajowymi, umowa kredytu bankowego może obowiązywać w pozostałym zakresie jako ta właśnie umowa, mająca strony, przedmiot oraz prawa i obowiązki stron. Druga możliwość rozstrzygnięcia, to uznanie umowy za nieważną lub w zależności od spełnionych przesłanek - unieważnienie zawartej umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak któregoś z koniecznych składników umowy nazwanej kredytu bankowego. Sąd Najwyższy podkreślił, że to konsument powinien oświadczyć, które rozwiązanie wybiera. Wzywając kredytobiorcę do zajęcia stanowiska, sąd powinien poinformować go, mając już ustalone okoliczności faktyczne sprawy i dokonaną jej ocenę prawną, o konsekwencjach prawnych wynikających z unieważnienia w całości zawartej umowy kredytowej oraz o skutkach uznania za nieważną klauzulę niedozwoloną, z utrzymaniem w mocy pozostałej treści tej umowy. Sąd Najwyższy stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie istnieją przesłanki do wyeliminowania z umowy klauzul przewidzianych w załączniku Nr 7, z pozostawieniem w mocy pozostałej części umowy jako ważnej umowy kredytu bankowego, udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Klauzula waloryzacyjna spełnia bowiem jedynie rolę wprowadzonego dodatkowo do umowy mechanizmu przeliczeniowego świadczeń pieniężnych stron (zob. wyrok SN z 22.1.2016 r. I CSK 1049/14). Jednocześnie wskazano, że w odniesieniu do odsetek należy zastosować stawkę LIBOR. Wyrok SN z 29.10.2019 r., IV CSK 309/18
Sąd Najwyższy stwierdził, że istnieją przesłanki do wyeliminowania z umowy klauzul przewidzianych w załączniku nr 7, z pozostawieniem w mocy pozostałej części umowy jako ważnej umowy kredytu bankowego udzielonego w złotych polskich denominowanych do franka szwajcarskiego. Klauzula waloryzacyjna pełni jedynie funkcję przeliczeniową, a w odniesieniu do odsetek zastosowano stawkę LIBOR.