Zmiany dotyczące ograniczenia zatorów płatniczych

1.1.2020 r. w przeważającej części weszła w życie ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Ustawodawca wprowadził zmiany m.in. w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, uzupełniając katalog czynów nieuczciwej konkurencji o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub wykonane usługi. Europejski Raport Płatności 2017 wskazuje na konieczność działań legislacyjnych w celu poprawy sytuacji, gdy aż 52% polskich przedsiębiorców akceptuje dłuższe terminy płatności.

Tematyka: zatory płatnicze, ustawodawstwo, nieuczciwa konkurencja, terminy zapłaty, ochrona wierzycieli

1.1.2020 r. w przeważającej części weszła w życie ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu
ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649, dalej jako: OgrZatorPłU). Ustawodawca
wprowadził zmiany m.in. w ustawie z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2019 r.
poz. 1010 ze zm.; dalej jako: NZKU) polegające na uzupełnieniu katalogu czynów nieuczciwej konkurencji
o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub
wykonane usługi. Jak wskazywano w uzasadnieniu do projektu ustawy, poza nieterminowym regulowaniem
należności, na rozwój gospodarki negatywnie wpływa też zjawisko ustalania w umowach nadmiernie
wydłużonych terminów zapłaty. Pomimo że nie każdy termin zapłaty dłuższy niż przewidziane ustawowo, tj.
30 lub 60-dniowy jest a limine nieuczciwy, to konieczne było wprowadzenie regulacji prawnych
wzmacniających pozycję potencjalnych wierzycieli w sytuacji, gdy wydłużone terminy nie mają uzasadnienia,
nawet jeżeli wierzyciel godzi się, z różnych względów, np. ekonomicznych, na zawarcie niekorzystnej dla
siebie umowy. Z Europejskiego Raportu Płatności 2017 wynika bowiem, że w 2017 r. aż 52% polskich
przedsiębiorców zostało zmuszonych do zaakceptowania dłuższych terminów płatności.
Z wyżej wymienionych względów konieczne było podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do poprawy
otoczenia prawnego, w jakim funkcjonują strony transakcji handlowych, w celu ograniczenia zatorów
płatniczych.

Zmiany w NZKU
Na mocy ustawy z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych uzupełniono
katalog czynów nieuczciwej konkurencji o działanie polegające na „nieuzasadnionym wydłużaniu terminów
zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi” (zmiana brzmienia art. 3 ust. 2 oraz dodanie art. 17g
w NZKU). Zdaniem ustawodawcy pod określeniem „nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za
dostarczane produkty lub wykonane usługi” należy rozumieć:
1) naruszenie przepisów Ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach
handlowych,
2) rażące odstępstwo od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę
rzetelności,
3) niedostosowanie do harmonogramu dostawy towarów lub harmonogramu wykonania usługi oraz nieuwzględnienie
właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy.
Powyższe wyliczenie nie ma charakteru zamkniętego, co oznacza, że także inne zachowania mogą zostać
zakwalifikowane jako nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane produkty lub wykonane
usługi. Dodatkowo, przy ocenie, czy dany czyn jest czynem nieuczciwej konkurencji, zastosowanie będzie miała
klauzula generalna z art. 3 ust. 1 NZKU, zgodnie z którą pod pojęciem czynu nieuczciwej konkurencji należy
rozumieć działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego
przedsiębiorcy lub klienta.
Zasady dochodzenia roszczeń z tytułu popełnienia nowych czynów nieuczciwej konkurencji
Odpowiedzialność za nowe czyny nieuczciwej konkurencji będzie miała,tak jak w przypadku pozostałych czynów
nieuczciwej konkurencji, charakter prywatnoprawny. Powyższe oznacza, że uzyskanie ochrony na drodze
postępowania sądowego będzie wymagało aktywności pokrzywdzonego wierzyciela, który będzie mógł skorzystać
z roszczeń przewidzianych w art. 18 NZKU, w szczególności z roszczenia o odszkodowanie lub o zwrot
bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Wierzycielowi przysługuje również określone w art. 18 NZKU roszczenie
o zaniechanie niedozwolonych działań polegających na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za
dostarczone towary lub wykonane usługi bez względu na to, czy w rzeczywistości takie działanie miało negatywne
konsekwencje dla wierzyciela. Ponadto pokrzywdzony wierzyciel będzie mógł również wystąpić do dłużnika
o usunięcie skutków niedozwolonych działań.
Należy wskazać, że roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech
lat, a bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia, do których stosuje się przepis art.
4421 KC.
Podsumowanie

Celem zmian także w NZKU była poprawa otoczenia prawnego, w jakim funkcjonują strony transakcji handlowych,
w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Co do zasady, uzupełnienie katalogu deliktów nieuczciwej konkurencji
o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi
i związana z tym prywatnoprawna ochrona pokrzywdzonych wierzycieli realizuje cel postawiony przez
ustawodawcę.Warto jednak zauważyć, że ustawa z 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia
zatorów płatniczych wprowadza powielającą się definicję nowego czynu nieuczciwej konkurencji w art. 3 ust. 2 oraz
art. 17g NZKU, co stanowi swoiste superfluum ustawowe. Niemniej jednak występuje to już w NZKU.
Należy również wyrazić wątpliwość co do celowości formułowania w NZKU definicji nieuzasadnionego wydłużania
terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi poprzez wprowadzenie dodatkowych przesłanek w art.
17g pkt 2-4 NZKU ponad warunek wynikający z naruszenia przepisów ustawy z 8.3.2013 r. o przeciwdziałaniu
nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 118 ze zm.; dalej jako:
NadmOpTransHandlU). Skoro bowiem w art. 11a ust. 1 pkt 1-3 NZKU wskazano, że jej naruszenie następuje
poprzez zaistnienie jednej z wymienionych tam przesłanek, pokrywających się z tymi, które ustawodawca zawarł
w art. 17g pkt 2-4 NZKU, to zatem należy przyjąć że wystarczającym byłoby pozostanie przy przesłance polegającej
na naruszeniu przepisów NadmOpTransHandlU, która niejako konsumuje pozostałe przesłanki określone przez
ustawodawcę. Należy tym samym wskazać, że d opuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji opisanego
w art. 17g pkt 2-4 NZKU może oznaczać naruszenie przepisów NadmOpTransHandlU.

Celem zmian w NZKU było ograniczenie zatorów płatniczych poprzez uzupełnienie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji. Prywatnoprawna ochrona pokrzywdzonych wierzycieli ma na celu realizację postawionego przez ustawodawcę celu. Istnieje jednak problem powielania definicji nowego czynu nieuczciwej konkurencji w ustawie, co może prowadzić do nadmiernego skomplikowania regulacji.