Odpowiedzialność województwa za zaniedbania marszałka z zakresu ochrony przeciwpowodziowej
Województwo może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za działania lub zaniechania marszałka z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Publikacja omawia przypadek, gdzie grupa osób wystąpiła przeciwko instytucjom publicznym w tej sprawie, a sądy ustaliły solidarną odpowiedzialność w niej za nieprawidłowe działania. Istotne jest pytanie o odpowiedzialność województwa za zaniedbania marszałka przy realizacji zadań administracji rządowej.
Tematyka: odpowiedzialność województwa, zaniedbania marszałka, ochrona przeciwpowodziowa, solidarna odpowiedzialność, Państwowe Gospodarstwo Wodne, Sąd Najwyższy
Województwo może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za działania lub zaniechania marszałka z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Publikacja omawia przypadek, gdzie grupa osób wystąpiła przeciwko instytucjom publicznym w tej sprawie, a sądy ustaliły solidarną odpowiedzialność w niej za nieprawidłowe działania. Istotne jest pytanie o odpowiedzialność województwa za zaniedbania marszałka przy realizacji zadań administracji rządowej.
1. Województwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niezgodne z prawem działania lub zaniechania marszałka województwa realizowane przy wykonywaniu władzy publicznej w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, o których mowa w art. 75 ust. 1 ustawy z 18.7.2001 r. - Prawo wodne (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1121; dalej jako: PrWod17(1)). 2. W procesie cywilnym o odszkodowanie za niezgodne z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu zadań publicznych, o których mowa w art. 75 ust. 1 PrWod17(1), wszczętym przed dniem wejścia w życie ustawy z 20.7.2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2018 r. poz. 2268; dalej jako: PrWod) w miejsce pozwanego województwa, nie wstępuje na podstawie art. 534 ust. 5 pkt 3 PrWod Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Warszawie – wynika z uchwały Sądu Najwyższego. Grupa osób fizycznych i prawnych wystąpiła przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Świętokrzyskiemu i Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Województwu Świętokrzyskiemu, Powiatowi Sandomierskiemu oraz Gminie Miejskiej Sandomierz. Powodowie domagali się ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych z tytułu czynu niedozwolonego polegającego na niezgodnym z prawem wykonywaniu władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, co doprowadziło do przerwania wału przeciwpowodziowego i przelania się wody przez jego koronę oraz dalszych konsekwencji tego zdarzenia. Sąd I instancji ustalił, że solidarną odpowiedzialność ponoszą Skarb Państwa – Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie oraz Województwo Świętokrzyskie – Świętokrzyski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach. Natomiast Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne o następującej treści: 1. Czy regionalna wspólnota samorządowa - województwo, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niezgodne z prawem działanie (zaniechanie) marszałka województwa realizowane przy wykonywaniu władzy publicznej w ramach zadań z zakresu administracji rządowej, określonych w art. 75 ust. 1 PrWod17(1); 2. w wypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie wskazane w punkcie 1: Czy Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Warszawie wstąpiło do procesu na podstawie art. 534 ust. 5 pkt 3 PrWod, z mocy prawa z dniem 1.1.2018 r., w miejsce dotąd biorącego udział w sprawie województwa? Przed zmianą regulacji, planowanie, nadzorowanie i wykonywania urządzeń melioracji wodnych i przeciwpowodziowe należało do marszałka województwa, jako zadania administracji rządowej. Zgodnie z jednym z poglądów, zapewnienie ochrony przed powodzią to zadania zlecone, które są finansowane z budżetu państwa, zatem marszałek reprezentował Skarb Państwa przy realizacji tych zadań (zob. uchwała SN z 29.11.1995 r., III CZP 163/95, OSNC Nr 3/1996, poz. 38). Drugie stanowisko opiera się na przyjęciu, że marszałek województwa podejmując czynności związane z utrzymaniem wałów przeciwpowodziowych działał w imieniu województwa jako jednostki samorządu terytorialnego, a nie Skarbu Państwa. W rezultacie samodzielną odpowiedzialność za działanie lub zaniechanie marszałka ponosiło województwo (zob. wyrok SN z 27.4.2017 r., II CSK 401/16, OSNC Nr 1/2018, poz.12). W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że od 1.1.2018 r. obowiązki przeciwpowodziowe przekazano Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie, które wstąpiło w prawa i obowiązki poprzedników prawnych w zakresie umów, koncesji czy zezwoleń. Nowe regulacje nie precyzują jednak, kto ponosi odpowiedzialność za szkody wynikające z zaniedbań obowiązków związanych z ochroną przeciwpowodziową powstałych na gruncie poprzednio obowiązujących regulacji. Jednocześnie, choć ustawodawca wskazał, że Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przystępuje do toczących się postępowań sądowych dotyczących PrWod17(1), których stroną są marszałkowie województw to nie uregulował sytuacji, w której stroną postępowania jest województwo. Sąd Najwyższy stwierdził, że niezgodne z prawem działania lub zaniechania marszałka województwa, do których doszło przy wykonywaniu władzy publicznej w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, rodzą odpowiedzialność odszkodowawczą województwa. Pozostaje ono pozwanym po wejściu w życie PrWod z uwagi na brak regulacji przenoszących na Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie odpowiedzialności za roszczenia powstałe w stanie prawnym regulowanym przez poprzednio obowiązujące przepisy. Uchwała SN z 27.2.2020 r., III CZP 57/19
Sąd Najwyższy stwierdził, że zaniedbania marszałka województwa w zakresie ochrony przeciwpowodziowej mogą rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą województwa. Brak precyzyjnych regulacji dotyczących przeniesienia odpowiedzialności na Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie stanowi istotny problem po wejściu w życie nowych przepisów.