Odpowiedzialność odszkodowawcza biegłego za wydanie wadliwej opinii

Sąd Apelacyjny orzekł jednoznacznie, że spełnienie znamion występku z art. 233 § 4 KK było wystarczające dla zastosowania terminu przedawnienia z art. 4421 § 2 KC. Sprawa dotyczyła wydania wadliwej opinii biegłego, co skutkowało poważnymi wadami wykonanych prac budowlanych. Publikacja analizuje odpowiedzialność odszkodowawczą biegłego za wydanie nieprawidłowej opinii oraz konsekwencje prawne takiego działania.

Tematyka: odpowiedzialność odszkodowawcza, biegły, opinia wadliwa, wady wykonanych prac budowlanych, sąd apelacyjny, przedawnienie roszczeń, szkoda, przestępstwo, art. 233 § 4 KK, art. 4421 § 2 KC

Sąd Apelacyjny orzekł jednoznacznie, że spełnienie znamion występku z art. 233 § 4 KK było wystarczające
dla zastosowania terminu przedawnienia z art. 4421 § 2 KC, czyniąc zarazem zbędnym badanie czy w sprawie
zaistniały również przesłanki do stwierdzenia, iż zachowanie to wyczerpało również znamiona czynu z art.
271 § 1 KK. W ocenie sądu termin przedawnienia, wynoszący 20 lat, nie upłynął od daty popełnienia
przestępstwa (tj. sporządzenia opinii) do chwili wystąpienia z pozwem.
Stan faktyczny
Podstawą wydania wyroku było zaskarżenie przez Powoda wyroku sądu I instancji. Orzekający w tej sprawie Sąd
Okręgowy w Gliwicach oparł się na opinii pozwanej, która jako biegła wbrew faktom potwierdziła zgodność
wykonanych prac ze sztuką budowlaną oraz projektem. W konsekwencji powództwo spółki zostało uwzględnione
w całości, oddalono natomiast powództwo wzajemne powoda, także jego apelacja została oddalona. W toku
eksploatacji nieruchomości zaczęły się jednak ujawniać poważne wady wykonanych prac budowlanych, skutkujące
m.in. uchyleniem udzielonego pozwolenia na budowę i pozwolenia na kontynuowane robót oraz zgody na zmianę
sposobu użytkowania nieruchomości, w sprawie nieruchomości interweniowały także organy nadzoru budowlanego.
SO oddalił powództwo. Apelację od tego orzeczenia oddalił Sąd Apelacyjny w Katowicach przyjmując, że powód nie
wykazał on bezprawności działania pozwanej i jej winy, stanowiących niezbędne przesłanki odpowiedzialności
deliktowej.
Na skutek skargi kasacyjnej wyrok SA został uchylony, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania
z zaleceniem uzupełnienia postępowania dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii instytutu na okoliczność
zarzuconej opinii wady, polegającej na tym, że nie odpowiadała ona rzeczywistemu stanowi rzeczy. SA w ponownym
postępowaniu uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania SO. W toku postępowania
przed tym sądem na podstawie art. 60 § 1 KPC do sprawy przystąpił Prokurator, który poparł stanowisko powoda.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo. Ustalił między innymi, że na
podstawie zawartych umów Spółka zobowiązała się wykonać remont kapitalny kamienicy stanowiącej własność
powoda. Remont został zakończony, jednak powód odmówił zapłaty wynagrodzenia ponieważ uznał, że prace
zostały wykonane nienależycie. SO dopuścił z urzędu dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność
wartości prac remontowo - budowlanych wykonanych w przedmiotowej kamienicy. Jednakże na podstawie opinii
instytutu ustalono, że opinia pozwanej złożona w sprawie pod sygn. II C 70/01 zawierała istotne braki. Biegła mając
na uwadze stan budynku na datę wydania opinii nie dokonała żadnej oceny jakości wykonanych prac i ich zgodności
z tzw. „sztuką budowlaną”, w szczególności nie sprawdziła najważniejszych wymagań dotyczących robót. Pominęła
w opinii znaczenie niewłaściwego wykonania zbrojenia stropu nad kuchnią, mimo że okoliczność ta była przez strony
podnoszona i miała znaczenie dla możliwości dokonania odbioru budynku. Biegła mimo powoływania się w swojej
opinii m.in. na obowiązujące przepisy w treści opinii nie sformułowała żadnej uwagi lub wniosku dotyczącego oceny
zgodności wymienionych w tym rozporządzeniu warunków technicznych z stanem technicznym przedmiotowej
budowy.
Sąd Okręgowy w Gliwicach uznał, że biegła dopuściła się czynu niedozwolonego, lecz nie sposób przypisać jej winy
na gruncie prawa karnego (nawet winy umyślnej w zamiarze ewentualnym)
Wskazując na art. 415 KC jako podstawę odpowiedzialności Sąd Okręgowy uznał za wykazane, że pozwana wydając
opinię w sprawie sygn. II C 70/01 dopuściła się czynu niedozwolonego. Mając na uwadze kryteria oceny opinii
biegłego sformułowane przez Sąd Najwyższy (czy ocena wyrażona w opinii pozostaje w wyraźnej sprzeczności
z rzeczywistym stanem rzeczy, z aktualnym stanem wiedzy w dziedzinie, której opinia dotyczy, lub została oparta na
wyraźnie błędnej metodzie badawczej) oraz przywołując wnioski płynące z opinii instytutu Sąd Okręgowy stwierdził,
że biegła pominęła w swojej ocenie wyrażonej w opinii złożonej w sprawie II C 70/01 szereg zagadnień, które
powinny być jej znane z uwagi na fakt, że były przedmiotem sporu pomiędzy wykonawcą a inwestorem. Na tej
podstawie uznał, że opinia była nierzetelna i sprzeczna z rzeczywistym stanem rzeczy.
SO nie znalazł przy tym podstaw do zastosowania art. 4421 § 2 KC przewidującego dłuższy termin przedawnienia
roszczeń z deliktu, jeżeli szkoda jest wynikiem zbrodni lub występku. SO dokonał samodzielnej oceny czy
zachowanie pozwanej wypełniało znamiona art. 233 § 4 KK albo art. 271 § 1 KK. Wskazał ponadto, że opinia
pozwanej stanowiąca źródło szkody powoda, była opinią fałszywą, lecz dla przypisania pozwanej popełnienia czynu
zabronionego z art. 233 § 4 KK koniecznym było spełnienie pozostałych znamion tego przestępstwa, których Sąd na
podstawie zgromadzonego materiału dowodowego się nie dopatrzył.
Stanowisko SA

Zdaniem Sądu Apelacyjnego SO poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne odnoszące się okoliczności powstania
szkody oraz sposobu wykonania przez pozwaną obowiązków biegłego oraz ustalenia dotyczące toku postępowania.
SA zajął jednak odmienne stanowisko w zakresie oceny zachowania pozwanej. Sąd Apelacyjny stwierdził, że
pozwana będąc stałym biegłym sądowym i złożywszy uprzednio przyrzeczenie zobowiązujące do
wykonywania funkcji z całą sumiennością i bezstronnością, miała świadomość ciążących na niej
obowiązków. W opinii Politechniki wskazano szereg uchybień w zakresie prawidłowości wykonywania robót i ich
zgodności z projektem, które zostały przez biegłą pominięte, choć były zauważalne bez konieczności wykonywania
prac odkrywkowych. Ponadto nie dokonała ona żadnej oceny jakości wykonanych prac i ich zgodności ze sztuką
budowlaną. Na podstawie szeregu okoliczności SA przyjął, że biegła jako specjalista w dziedzinie budownictwa,
świadomie pominęła dostępne jej informacje istotne dla sporządzenia opinii. Sformułowała kategoryczne
wnioski o tym, że wykonane prace były zgodne ze sztuką budowlaną, a odmowę odbioru obiektu oceniła jako
niezasadną. Zrezygnowała z przeprowadzenia dostępnych jej czynności badawczych, choć stan
nieruchomości wskazywał na poważne wady wykonawstwa, a tym bardziej przemawiał za koniecznością
rzetelnego sprawdzenia obiektu w każdym niezbędnym aspekcie, a następnie przedstawiła Sądowi swe
stanowisko o prawidłowości wykonania prac i ich zgodności z projektem. Pozwana jako wieloletni specjalista
miała świadomość, że opinia okaże się fałszywa. Tym samym dopuściła się przestępstwa z art. 233 § 4 KK,
popełnionego z zamiarem ewentualnym.
SA orzekł jednoznacznie, że spełnienie znamion występku z art. 233 § 4 KK było wystarczające dla zastosowania
terminu przedawnienia z art. 4421 § 2 KC, czyniąc zarazem zbędnym badanie czy w sprawie zaistniały również
przesłanki do stwierdzenia, że zachowanie to wyczerpało również znamiona czynu z art. 271 § 1 KK. W ocenie sądu
termin przedawnienia, wynoszący 20 lat, nie upłynął od daty popełnienia przestępstwa (tj. sporządzenia opinii) do
chwili wystąpienia z pozwem. SA zmienił zaskarżony zasądzając od pozwanej na rzecz powoda dochodzoną kwotę.
Wskazał, że roszczenie o odszkodowanie z tytułu czynu niedozwolonego ma charakter bezterminowy, więc dłużnik
winien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu.
Omawiany wyrok SA ma bardzo istotne znaczenie praktyczne. Osoby poszkodowane w wyniku wydania
fałszywych opinii przez biegłych mogą bowiem dochodzić odszkodowania przed sądem powszechnym. Po
pierwsze, sąd powszechny może samodzielnie dokonać prawno karnej oceny czynu biegłego. Po drugie, w sytuacji
udowodnienia, że opinia biegłego jest fałszywa należy przyjąć, że biegły popełnić przestępstwo z art. 233 § 4 KK. Po
trzecie, w powyższej sytuacji należy przyjąć 20 letni okres przedawnienia roszczeń. Zgodnie z art. 4421 § 2 KC, j
eżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu
z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany
dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Wyrok SA w Katowicach z 29.11.2019 r., V ACa 266/18

Wyrok Sądu Apelacyjnego ma istotne znaczenie praktyczne dla osób poszkodowanych przez wydanie fałszywych opinii przez biegłych. Możliwość dochodzenia odszkodowania przed sądem powszechnym oraz określenie 20-letniego okresu przedawnienia roszczeń w przypadku szkód wynikłych z zbrodni lub występku stanowi istotny krok w zapewnieniu sprawiedliwości.